"Φωτογραφική Τεχνική", 1974
άρθρο του Α. Ξανθάκη, (αναδημοσίευση)
Σύνθεση στη φωτογραφία, ονομάζουμε την επιλογή και τον τρόπο τοποθετήσεως των διαφόρων θεμάτων, ώστε να δημιουργούν ένα αρμονικό σύνολο.
Οι διάφορες γραμμές, οι φόρμες κι' οι καμπύλες, πρέπει να δίνουν μια ισορροπία στην εικόνα μας και να προβάλλουν οσο γίνεται πιο ανάγλυφη την εντύπωση του θέματος, πού απεικονίζουν.
Ή δουλειά αυτή, στηρίζεται πάνω σε μερικούς γενικούς κανόνες, πού ισχύουν πρωταρχικά για το τοπίο, αλλά και γενικά για κάθε φωτογραφία με καλλιτεχνικές αξιώσεις. Στή σύνθεση μιας φωτογραφίας, βασικό ρόλο παίζει κι' ή υποκειμενική αντίληψη του φωτογράφου, πού σε ορισμένες περιπτώσεις έρχεται σ' αντίθεση με τις αρχές αυτές.
"Ενα τέτοιο παράδειγμα είναι το φωτορεπορτάζ, οπου πολλές φορές ή σύνθεση ξεφεύγει από τις αρχές της, για χάρη, της προβολής ενός θέματος, ή ενός γεγονότος, πού είναι τόσο δυνατό, ώστε να την ξεπερνά.
Τα στοιχεία της συνθέσεως.
Τα βασικά κι' άπλα γεωμετρικά σχήματα είναι τρία: Ή γραμμή, ή καμπύλη και ή φόρμα (σχήμα). Ή εξέταση των οχημάτων αυτών και του συμβολισμού, πού τα χαρακτηρίζει, θα διευκολύνη πολύ στη σύνθεση μιας φωτογραφίας.
Ή γραμμή· μπορεί να κατευθύνεται προς ολα τα σημεια του πλαισίου της φωτογραφίας, κι' ανάλογα με τη θέση της α έκφράζει διαφορετικό, κάθε φορά νόημα.
Ετσι μια οριζόντια γραμμή, παράλληλη με τη βάση της φωτογραφίας, μπορεί να δηλώνει ηρεμία και γαλήνη, ενώ μια κάθετη γραμμή συμβολίζει υψος, λεπτότητα, ισορροπία και πολλές φορές δύναμη.
Ή πλάγια γραμμή, σε σχέση με τη βάση, εκφράζει κίνηση και ταχύτητα, όπως π.χ. ό άνθρωπος πού τρέχει, ή κλίση πού παίρνουν τα στάχυα όταν τα φυσάη ό άνεμος κ.ά.
Οταν δυο ευθείες γραμμές συναντιοΰνται, μπορεί να σχηματίσουν ένα .., ένα Τ ή ένα σταυρό + και μας προσφέρουν ένα δυνατό μέσο για την έκφραση του βάθους. Ή ευθεία γραμμή, επίσης, χαρακτηρίζει τα σύνορα ανάμεσα σε δυο τμήματα της φωτογραφίας, μέ διαφορετικούς τόνους. Οταν τρεις γραμμές ενωθούν ανά δυο, σχηματίζεται το τρίγωνο.
Αν ή γραμμή της βάσεως του τριγώνου είναι παράλληλη με τη βάση της φωτογραφίας, τότε έχουμε μια δυνατή σύνθεση, που συμβολίζει σταθερότητα και στατικότητα.
Με τέσσερες γραμμές σχηματίζεται το τετράγωνο και το παραλληλόγραμμο, σχήιματα, πού δεν αποτελούν πολύ δυνατές κι' εύκολόχρηστες μορφές συνθέσεως, ιδιαίτερα στο τοπίο....
Ή καμπύλη γραμμή, αποτελεί ένα συνθετικό στοιχείο, πού συναντάμε πολύ συχνά στην φύση Ή ομορφιά κι' ή λεπτότητα συνδέονται με την καμπύλη, κι' όλοι θα έχουν παρατηρή την μεγάλη συνθετική αξία της γραμμής αυτής.
"Οταν ή καμπύλη ενώνεται στις άκρες της, τότε σχηματίζει τον κύκλο και την έλλειψη. Ή έλλειψη είναι μια από τις πιο δυνατές συνθέσεις στο τοπίο, γιατί έχει την ιδιότητα, εξ αιτίας του σχήματος της, να συγκρατει το μάτι του θεατή μέσα στο πλαίσιο της, και να ύποχρεώνη το βλέμμα του να ξαναγυρίση στο θέμα. Σέ πολύ σπάνιες περιπτώσεις, θα συναντήσουμε σ' ένα θέμα μια μόνο μορφή συνθετικών στοιχείων.
Τις περισσότερες φορές, έχουμε μια μεγάλη παραλλαγή, ως προς την κατεύθυνση καi τα εϊδη των συνθετικών στοιχείων. Ή απλότητα και ή αρμονία, είναι δυο σημεία, πού πρέπει να προσεχει και να επιδιώκει ό φωτογράφος, όχι μόνο σε σχέση με τις γραμμές και τα σχήματα, αλλά και σε σχέση με το ϊδιο το θέμα του.
"Ενα σκυλί π.χ., πού εμφανίζεται στο πρώτο πλάνο, όταν φωτογραφίζουμε ένα γάμο έξω από μιαν εκκλησία, είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα της ανομοιογένειας των θεμάτων. Πρέπει λοιπόν, να έχετε ένα μόνο θέμα κυρίου ενδιαφέροντος στη φωτογραφία, ενώ όλα τα άλλα να συμπληρώνουν και να τονίζουν το θέμα αυτό, γιατί τα πολλά θέματα διασπούν το ενδιαφέρον του θεατή.
Ή ισορροπία. Στή φυσική, σύμφωνα με τον νόμο των κινήσεων, ή ισορροπία δυο βαρών, επιτυγχάνεται, αν τοποθετήσουμε δυο όμοια βάρη σε ίσες αποστάσεις πάνω σε μια ζυγαριά. "Αν έχουν διαφορετικό βάρος, τότε, θα πρέπει, για να διατηρήσουμε την Ισορροπία, να βάλουμε το βαρύτερο αντικείμενο πιο κοντά στο σημείο στηρίξεως της ζυγαριάς, ενώ το δεύτερο και μικρότερο να βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόσταση από το σημείο στηρίξεως.
"Αν μεταφέρουμε την αρχή αυτή και στην φωτογραφία, και αντικαταστήσουμε τα βάρη με αντικείμενα, σχήματα ή περιοχές με άσπρους και μαύρους τόνους, θα παρατηρήσουμε, οτι ή απόλυτη ισορροπία δημιουργεί, από αισθητικής πλευράς, μια στατικότητα, πού είναι πολύ συμμετρική, για να είναι ευχάριστη.
Αντίθετα, ή ισορροπία των διαφορετικών θεμάτων, με το μεγαλύτερο, και πιο σημαντικό θέμα, πιο κοντά στο κέντρο και το δεύτερο και μικρότερο σε μια μεγαλύτερη απόσταση, αποτελεί μια καλύτερη αισθητική παρουσίαση.
