Είναι πάρα πολλές οι εκφράσεις της καθημερινότητας που περιλαμβάνουν χρώμα χωρίς να μπορεί κανείς να πει με την λογική του ποιος είναι ο λόγος – κίτρινος τύπος, λευκή απεργία, μαύρη αγορά, άσπρισε από φόβο, κίτρινος πυρετός, κόκκινος από ντροπή, κοκ – . Μάλιστα είναι εντυπωσιακό ότι σε διαφορετικές γλώσσες τα χρώματα που χρησιμοποιούνται για την απόδοση της ίδιας αίσθησης είναι παρόμοια. Οι βαθύτεροι λόγοι είναι ότι τα χρώματα συνειρμικά προκαλούν την γέννηση συναισθημάτων, που ρίζα έχουν την πρωθύστερη εμπειρία καθενός στο που, πότε και πόσο συχνά αυτά απαντώνται στην φύση. Την ίδια ακριβώς δράση έχουν τα χρώματα πάνω στον θεατή μιας φωτογραφίας, ιδίως όταν μια φωτογραφία έχει τραβηχτεί αποκλειστικά και μόνο εξ' αιτίας του χρώματος και μάλιστα με στόχο να υπηρετήσει το χρώμα. Και μάλιστα διαπιστώνουμε ότι διάφορα χρώματα έχουν διαφορετική επενέργεια πάνω σε ανθρώπους που κατοικούν σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές (Αφρική, Αλάσκα, Νότια Αμερική, κοκ). Επίσης έχει διαπιστωθεί ότι στον εργασιακό και οικιακό χώρο τα χρώματα μπορούν να αλλάξουν τον ψυχισμό των ανθρώπων.
Από το σύνολο των χρωμάτων, ξεχωρίζουμε τα βασικά: κόκκινο, κίτρινο, μπλε, και τα συμπληρωματικά τους: πράσινο, πορτοκαλί, μοβ. [Ο τύπος των χρωμάτων που αναφέρονται εδώ αφορούν το αφαιρετικό χρωματικό σύστημα, κατά το οποίο η ανάμειξη των τριών βασικών χρωμάτων οδηγεί στο σχηματισμό μαύρου. Τούτο το σύστημα χρησιμοποιούμε οποτεδήποτε έχουμε να κάνουμε με ζωγραφική, έγχρωμη εκτύπωση και έγχρωμη φωτογραφία.]
Στα του παρόντος θα περιοριστούμε στην περιγραφή της σημασίας, μόνο των έξι αυτών χρωμάτων.
Κόκκινο
Είναι γνωστό σαν το χρώμα του πάθους, της αγάπης και του έρωτα. Είναι διεγερτικό, εντυπωσιακό και υποβάλλει δράση. Είναι το χρώμα της οργής, της ισχύος και του ελέγχου. Είναι το χρώμα του αίματος, των σημάτων που υποδηλώνουν κίνδυνο ή προειδοποιούν για εγρήγορση. Επίσης είναι το χρώμα που "προηγείται" των άλλων χρωμάτων, δηλαδή αν τοποθετήσουμε έξι ίσου μεγέθους σήματα, ένα από κάθε χρώμα, στην ίδια απόσταση το κόκκινο σήμα θα φαίνεται πιο κοντά (δηλαδή αυτό για την φωτογραφία σημαίνει ότι το χρώμα προβάλλει, εξέχει, βγαίνει προς τα έξω). Το χρώμα με το οποίο δίνει τη μεγαλύτερη αντίθεση είναι το μπλε....
Μπλε
Είναι το χρώμα που υποχωρεί και "υπολείπεται" όλων των άλλων. Είναι το χρώμα του απέραντου ουρανού. Είναι χρώμα ψυχρό που ηρεμεί. Είναι δροσιστικό, μαλακό, ασφαλές, ευαίσθητο και ειρηνικό.
Κίτρινο
Είναι χρώμα αέρινο, ανάλαφρο, παιχνιδιάρικο, θερμό και δημιουργικό. Μπορεί να υποδηλώνει αδυναμία, δειλία ή και ασθενικότητα. Μοιάζει με το κόκκινο ως προς το ότι και αυτό "προηγείται".
Πορτοκαλί
Είναι το μόνο από τα βασικά χρώματα που το όνομά του ταυτίζεται με φρούτο. Έτσι είναι συνυφασμένο με το χυμώδες. Πορτοκαλιά η φωτιά, οι φλόγες, πορτοκαλής ο ήλιος, η ζέστη, πορτοκαλιά η υγεία, η ακμή, η δίψα, η επιθυμία, ο πόθος, η περιπέτεια. Προέρχεται από το ανακάτεμα 1:1 του κόκκινου με το κίτρινο και όπως και τα συστατικά του είναι χρώμα που "προβάλλει".
Πράσινο
Το κύριο χρώμα της φύσης. Αξιοπερίεργο που δεν σχετίζεται απαραίτητα με την ισορροπία και την αρμονία. Πράσινη η ελπίδα, η φρεσκάδα, η αναγέννηση, η ανάρρωση. Πράσινη η γονιμότητα, η ανάπτυξη και η αφθονία. Αρκεί να σκεφθεί κανείς την εικόνα της υπαίθρου την άνοιξη μετά από τον χειμώνα. Πράσινη όμως και η ζήλια και η αποξένωση. Προκύπτει από ανάμειξη του μπλε με το κίτρινο σε αναλογία 1:1 και "υπολείπεται".
Μοβ
Συμβολίζει την ευγένεια και την θρησκευτικότητα. Σκεφθείτε τα ενδύματα των βασιλέων, βασιλισσών και ιερέων. Επιβάλλει σεβασμό, δηλώνει πλούτο, υποβάλλει αρχηγικές ικανότητες, συνάγει πνευματικότητα. Οι βαθύτεροι λόγοι είναι ότι το χρώμα βρίσκεται πολύ επιλεκτικά και ότι η χρωστική αυτή στην αρχαιότητα (Ρώμαϊκή αυτοκρατορία) ήταν υπερβολικά ακριβή. Είναι χρώμα δύσκολο που πρέπει να χρησιμοποιείται μόνον όπου υπάρχει λόγος. Μίγμα ίσων αναλογιών κόκκινου με μπλε, και όμως είναι φορές που "υποχωρεί" περισσότερο και από το μπλε ή το πράσινο.
Δεν αναφέρομαι στο μαύρο και το άσπρο διότι οι δύο αυτές εντυπώσεις έχουν να κάνουν με το φως και όχι με το χρώμα. Οποιοδήποτε χρώμα πάψει να φωτίζεται γίνεται μαύρο και αντίθετα αν φωτιστεί υπερβολικά γίνεται λευκό. Έτσι το μαύρο ταυτίζεται με το σκοτάδι και το λευκό με το φως.
Πέρα από τα παραπάνω θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι όπως κάθε οπτικό σύστημα έτσι και το οπτικό σύστημα του οφθαλμού εμφανίζει την λεγόμενη χρωματική εκτροπή και μάλιστα σε αρκετά μεγάλο βαθμό. Δηλαδή τα διάφορα χρώματα (μήκη κύματος του φωτός) δεν εστιάζουν στον αμφιβληστροειδή ταυτόχρονα. Έτσι αν το κόκκινο είναι εστιασμένο το πράσινο στο ίδιο επίπεδο θα είναι ανεστίαστο και αντίστροφα. Αυτό αναγκάζει αφ' ενός το οπτικό σύστημα του ματιού να κινείται μεταξύ των δύο αυτών εστιών προκαλώντας δόνηση που μεγαλώνει όσο πιο κοντά είναι τα δύο χρώματα και αφ' ετέρου ένταση στον θεατή. Πολλοί ζωγράφοι του 60 διερεύνησαν το φαινόμενο και τούτο αντανακλά στο έργο τους, όπως φαίνεται στους δύο παρακάτω πίνακες.
κείμενο Γ. Βουτσινάς
