«Η Λιθουανική σχολή. Δυτική Φωτογραφία στη Σοβιετική Ένωση ". 'Ηταν ο τίτλος της περίφημης έκθεσης που οργανώθηκε από μια ομάδα νεαρών φωτογράφων της Λιθουανίας το 1969 στη Μόσχα στο σπίτι των Δημοσιογράφων, η οποία εξέπληξε τους Ρώσους με την φρέσκια και ελεύθερη ματιά της.
Τότε δημιουργήθηκε και ο όρος «Λιθουανική σχολή Φωτογραφίας». Αυτή η έκθεση κέρδισε για τη Λιθουανική Φωτογραφία, όχι μόνο το γόητρο, αλλά και έναν βαθμό ελευθερίας ανάμεσα σε όλες τις Σοβιετικές Δημοκρατίες, ήταν η μόνη σχολή που επιτρεπόταν να συστήσουν δική τους 'Ενωση Φωτογράφων, καθώς και να στείλουν τις φωτογραφίες τους στο εξωτερικό .
Οι φωτογράφοι της Λιθουανίας εκμεταλλεύτηκαν πλήρως αυτό το προνόμιο και από τη δεκαετία του '70 εμφανίζονται τακτικά σε σημαντικές Εκθέσεις στη Δυτική Ευρώπη, μεταφέροντας έτσι τις εμπειρίες τους και στούς άλλους Φωτογράφους της Σοβιετικής Ένωσης. Κατά την πεντηκοστή επέτειο από την έκθεση του 1969 η Photo Gallery of Brothers Lumière στη Μόσχα διοργάνωσε την πρώτη εκδήλωση σε μια σειρά με τίτλο «Οι κλασικοί Φωτογράφοι της Λιθουανίας», με αναδρομική έκθεση ενός από τους ιδρυτές της Σχολής, του Alexander Macijauskas.
"Θυμάμαι καλά τότε στη Σοβιετική Φωτογραφία στα τέλη της δεκαετίας του 1960 έγινε σχεδόν μία έκρηξη, μια καταιγίδα της Βαλτικής, ο φρέσκος άνεμος των νέων θεμάτων, η άποψη και οι συνθέσεις αυτών των νεαρων Λιθουανών Φωτογράφων. Γιά το κοινό της φωτογραφίας το φαινόμενο αυτό ήταν πολύ εντυπωσιακό και ασυνήθιστο ώστε να μπορέσει να μάθει αυτό το πρότυπο, τα πορτρέτα των εργαζομένων, τα κτίρια, τους γερανούς, τους αγρότες στα χωράφια τους. Η αυτή νέα τάση - χάρη στο περιοδικό Σοβιετική Φωτογραφία - κέρδισε αμέσως τις καλύτερες θέσεις στις δημοσιεύσεις και στίς εκθέσεις. Οι Λιθουανοί ήταν ίσως οι πρώτοι στην ΕΣΣΔ, που έδειξαν έναν τέτοιο απλό, ζεστό και ποιητικό τρόπο φωτογράφησης. Η όχι πάντα γιορτινή η ζωή των αγροτών, οι πρωτοπόροι, οι εκπαιδευτικοί, οι αγροτικοί Γιατροί..."
"Ο Macijauskas στο έργο του "Village fair" δίκαια φέρει μιαν επανάσταση στην Φωτογραφία, και η ευρεία γωνία του φακού "Russar" έγινε αμέσως η πιό δημοφιλής ματιά. Ο Rakauskas στο έργο του "Bloomings" έδειξε την ουσία της άνοιξης και ο Sutkus μας έδειξε μια πραγματική εγκυκλοπαίδεια των ανθρώπων εκείνης της δύσκολης εποχής.
Kunčius, Straukas, Butyrin, Luckus, Gvozd, Sonta, Antanas, Macijauskas ,Vaclovas, Romualdas Požerskis, πήγαν στην Ρωσία, που πολύ γρήγορα συνήθισε αυτά τα Λιθουανικά ονόματα... Φωτογράφοι της Ρωσίας, της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας επίσης ταξίδευαν τακτικά στο Vilnius, Kaunas, Klaipeda, Šiauliai και Nida για να μάθουν, να κάνουν φίλους, να συζητήσουν, να πιούν ένα ποτό ...
'Ετσι ήταν τα χρόνια, όταν ήμασταν μαζί, όταν δεν υπήρχαν οι θεωρήσεις, τα διαβατήρια, τα τελωνεία, μόνο μια τεράστια επιθυμία να δείξουμε τον εαυτό μας, να δούμε και τους άλλους... "
«Υπάρχουν εικόνες υπάρχουν και αντι-εικόνες. Μία αντίθετη εικόνα παράγεται ως πράξη αντίστασης ενάντια στην δεσπόζουσα επίσημη και δημόσια εικόνα. Το τεράστιο αρχείο από 700.000 φωτογραφίες του Antanas Sutkus, που συλλέχθηκε μεταξύ 1956 και 1989, για την καθημερινή ζωή στην Κομμουνιστική Λιθουανία, είναι ένα από τα πιο σημαντικά αρχεία της αντι-εικόνας που κατασκευάστηκε ποτέ στον κόσμο. Κάθε φωτογραφία του Sutkus, για να παραφράσω τον Όργουελ, είναι «ένα τσίμπημα, μια αντεπανάσταση», μια πράξη που στρέφεται ενάντια στην οπτική ιδεολογία του καθεστώτος."
Tου Ben Lewis, απόσπασμα από τον πρόλογο του καταλόγου του Sutkus στην έκθεση που έγινε στο Château d'Eau στην Πινακοθήκη του Παρισιού, Μάρτιος 2011.
επιμέλεια: J.Eco
