Παπαδήμος Δημήτρης

3 Αυγ 2015



Ο Δημήτρης Παπαδήμος γεννήθηκε στην πόλη του Καΐρου, το 1918 από Ελληνες γονείς,η μητέρα του καταγόταν από το Σχοινοϋδι (της, τότε ελληνικής) 'Ιμβρου και ο πατέρας του από την Τσαγκαράδα Πηλίου.
Ο χαμός των γονέων του σε νεαρή ηλικία (συγκεκριμένα, όταν ήταν ενός έτους έχασε τη μητέρα του, ενώ τον πατέρα του στα δέκα έξι), τον υποχρεώνει να εγκαταλείψει την Αμπέτειο Σχολή του Καΐρου στην οποία μαθήτευε και να δουλέψει στις οικοδομές για να ζήσει τον μικρότερο του αδελφό, Αντώνη.
Το 1939, σε ηλικία 21 ετών, ακολουθώντας ένα από τα πάθη του, βρίσκεται στη Νότια Γαλλία να σπουδάζει κινηματογράφο. Στη διάρκεια της καριέρας του ως φωτογράφου, αξιοποίησε τις γνώσεις αυτές, για να χρηματίσει βοηθός σκηνοθέτη στίς ταινίες του Jules Dassin, «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται» και «Φαίδρα» και στα «Τα Κανόνια Του Ναβαρόνε» του Carl Forman.
Σε συνεργασία, άλλωστε, με τον στενό του φίλο Lawrence Durrell, σκηνοθέτησαν μια ταινία αφιερωμένη στη χώρα που και οι δυο αγάπησαν πολύ, την Αίγυπτο. Επρόκειτο για μια παραγωγή του γνωστού βρετανικού καναλιού ΒΒC, με τίτλο «Durrell's Spirit of Place».
Η ενασχόληση του, ωστόσο, με τον κινηματογράφο καταλαμβάνει μικρό μέρος της καριέρας του, στο κέντρο της οποίας βρίσκεται η φωτογραφία, τέχνη στην οποία στράφηκε κατά πάσα πιθανότητα στίς αρχές της δεκαετίας του '40. Από την προσωπική αλληλογραφία του πνευματικού του πατέρα, Αρχιεπισκόπου της Ιεράς Μονής του Σινά, Πορφυρίου Γ', διαπιστώνεται ότι δεν ακολούθησε κάποιες ειδικές φωτογραφικές σπουδές, οπότε μπορεί να θεωρηθεί αυτοδίδακτος.

Ο τεράστιος όγκος του φωτογραφικού του υλικού, περίπου 85.000 αρνητικά, σήμερα βρίσκονται στο Φωτογραφικό Αρχείο του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου. Η πλειονότητα των αρνητικών είναι σε 6×6 που επιβεβαιώνει τη χρήση κλασικής φωτογραφικής μηχανής τύπου Rollei Flex.




Χαλκίδα 1960, φωτογραφείο


Το 1940 πραγματοποιεί την πρώτη του επίσκεψη στην Ελλάδα, προκειμένου να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες τον θέλουν να υπηρετεί στα βουνά της Αλβανίας, ωχ πολεμικός ανταποκριτής,θεωρείται βέβαιο ωστόσο, ότι την περίοδο 1940-44, υπήρξε εθελοντής πολεμικός ανταποκριτης της Ελληνικής Κυβερνήσεως στο Κάιρο. Μετά το τέλος του πολέμου (πιθανώς το φθινόπωρο του 1944), προσλαμβάνεται (έπειτα από πρόταση του Αλέξανδρου Ξϋδη, που πείθει τον προϊστάμενο του τότε, Γιώργο Σεφέρη), ως επίσημος φωτογράφος του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών στην Αίγυπτο.


Το φθινόπωρο του 1948 ξεκινά τη συνεργασία του με το Γραφείο Τουρισμού στην Αθήνα, στα πλαίσια της οποίας εντάσσεται πιθανώς και η φωτογράφηση μαζί με τον φίλο του Ανδρέα Νομικό, την άνοιξη του 1950, στην Κρήτη. Από την ενδελεχή ανάγνωση της αλληλογραφίας του Πορφύριου Γ', προκύπτουν στοιχεία που καταδεικνύουν τον Παπαδήμο, επίσημο φωτογράφο του ελληνικού υπουργείου Τύπου και Τουρισμού για πολλά χρόνια και έκτακτο συνεργάτη του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης (1964), το οποίο προμηθεύει με φωτογραφικό υλικό λαογραφικού περιεχομένου. Ως τεκμήριο τηκ κύριας επαγγελματικής του δραστηριότητας στην Ελλάδα, εντοπίζεται πλήθος φωτογραφιών του, δημοσιευμένο σε πολλές επίσημες εκδόσεις του υπουργείου, λ.χ. στο Iles de Saronique της σειράς «The Face of Greece».....
Κατά την περίοδο της παραμονής του στο Κάιρο, μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, συνεργάζεται με μεγάλα περιοδικά της Αιγύπτου όπως: «Σφιγξ», Le Journal d' Egypte,The Egyptian Gazette, Bent el Nil, The Egyptian Mail.
Με την εγκατάσταση του στην Ελλάδα εξακολούθησε να ασχολείται με το φωτογραφικό ρεπορτάζ. Πολλές φωτογραφίες του δημοσιεύονται στα γνωστά περιοδικά «Εικόνες» και «Ηώς», καθώς και στην έγκυρη εφημερίδα «Η Καθημερινή».




'Ελλη Λαμπέτη, Υδρα  1956




Άννα Συνοδινού, 1970



Παράλληλα, Ευρωπαίοι συγγραφείς τον επιλέγουν για την εικονογράφηση των βιβλίων τους. Ενδεικτικά, μπορεί να αναφερθεί το έργο του Robin Maughm "Journey to Siwa", τη διάνθιση του οποίου με φωτογραφικό υλικό είχε αναλάβει ο Παπαδήμος.
Το 1974 μάλιστα για πρώτη φορά εικονογραφεί, ένα αποκλειστικά δικό του δημιούργημα, το λεύκωμα «Η Ελλάδα που φεύγει» (εκδ. «Ολκόφ»). Το βιβλίο σημειώνει τεράστια επιτυχία, μεταφράζεται σε τέσσερις γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ρώσικα), εξαντλείται γρήγορα και φυσιολογικά ακολουθεί, λίγα χρόνια αργότερα (1981), η δεύτερη έκδοση, που θα χαρίσει στον εκδοτικό οίκο («Νέα Σύνορα») τον πρώτο έπαινο. Πέρα από τη φωτογραφία, ο Παπαδήμος διέθετε και συγγραφικές ανησυχίες, απτή απόδειξη των οποίων μπορεί να θεωρηθεί η έκδοση συλλογής ποιημάτων του με τον εύγλωττο τίτλο «Ποιήματα», το 1954.






Οι συμμετοχές του σε φωτογραφικες εκθέσεις είναι αναρίθμητες και σε διάφορες χώρες (Αίγυπτος, Αγγλία, Ελλάδα, Ελβετία, Κυπρος).
Στοιχεία ωστόσο διασώζονται μόνο για μια έκθεση φωτογραφιών του, που οργάνωσε το Βρετανικό Συμβούλιο του Καΐρου, το φθινόπωρο του 1949 και για την έκθεση με τίτλο «Gourna 48», που έλαβε χώρα, τον Νοέμβριο του 1998, στο Adhaim Center's Sony Gallery For Photography και στην οποία εκτέθηκαν μεταξύ άλλων φωτογραφίες του Παπαδήμου που εικονίζουν την ομώνυμη πόλη της Αιγύπτου, όπως την είχε αποτυπώσει σε φίλμ ο ίδιος, το 1948, και την αρχιτεκτονική δουλειά του φίλου του Hassan Fathy.
Σημείωση: Οι πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Δημήτρη Παπαδήμου είναι εξαιρετικά πενιχρές για να στοιχειοθετήσουν ένα εξαντλητικό βιογραφικό σημείωμα. Οσα στοιχεία έχουν συγκεντρωθεί δε, είναι δύσκολο να πιστοποιηθούν με ακρίβεια και ενδεχομένως να οδηγούν σε ασάφειες και παρερμηνείες. Η έρευνα στο μέλλον ίσως αποκαλύψει πολλές άγνωστες πτυχές της ζωής αυτού του σπουδαίου επαγγελματία φωτογράφου...



Αλίκη Τσίργιαλου, Ιστορικός Φωτογραφίας
εφμ "Επτά Ημέρες Καθημερινή", Οκτώβρης 2001, (αναδημοσίευση - απόσπασμα)

επιμέλεια: J.Eco