Πρώτα από όλα η Φωτογραφία καθεαυτό επιβάλλει γενικότερα μιά σκηνοθεσία. Αρχής γενομένης από την ίδια την φωτογραφική μηχανή, κατόπιν στο φορμά, το φωτογραφικό καδρο, τον φακό, την γωνία λήψης και τον φωτισμό.
Σύμφωνα με τον Gilles Mora και το φωτογραφικό του λεξικό, στο λήμμα περί σκηνοθετημένης φωτογραφίας, η σκηνοθετική προσέγγιση μιας εικόνας, προκαλεί την φαντασία. Ξεφεύγει από την παθητική καταγραφή της αντικειμενικής πραγματικότητας και επικεντρώνεται στην δημιουργική φαντασία του φωτογράφου.
Ο γερμανός θεωρητικός της φωτογραφίας και εκδότης του περιοδικού "European Photography", Andreas Muller-Pohle, έγραψε ένα κείμενο την δεκαετία του '80 με τις κυριότερες στρατηγικές σκηνοθεσίας στη φωτογραφία με τίτλο: "Η Φωτογραφία ως Σκηνοθετική Πράξη".
Διακρίνει δύο είδη φωτογράφων:
α) αυτών που αποσπούν εικόνες από την πραγματικότητα και
β) αυτών που επινοούν εικόνες.
Noel Oswald
Ο φωτογράφος της πρώτης κατηγορίας ενεργεί πάντα σε κίνηση με βάση την αρχή κυνηγού και συλλέκτη. Είναι μιά σκηνική αναζήτηση, αποσπά εικόνες από το περιβάλλον του δρώντας με διαίσθηση. Ενώ ο φωτογράφος της δεύτερης κατηγορίας που επινοεί εικόνες, ενεργεί με την αρχή του στατικού παραγωγού και η δραστηριότητά του αφορά στην διαμόρφωση του θέματος μέσα από μιά κυρίως νοητική πράξη του. Έτσι η αναζήτηση και η ανακάλυψη περιγράφουν πράξεις δράσης μέσα σε ένα "πραγματικο" περιβάλλον. Απαιτούν την δημιουργία ενός τεχνητού περιβάλλοντος. Ο φωτογράφος δηλαδή απορρίπτει την πραγματικότητα - που είναι και το φυσικό περιβάλλον - και δημιουργεί κάτι εκ νέου για να το αντικαταστήσει.
Στη διαδικασία της φωτογράφισης συμμετέχουν πέντε βασικοί παράγοντες που συνεργάζονται όλοι μεταξύ τους.
α) ο φωτογράφος,
β) η συσκευή φωτογράφισης,
γ) η σκηνοθεσία του θέματος μπροστά από την μηχανή - κατασκευή, τακτοποίηση και διευθέτηση,
δ) η σκηνοθεσία του Φωτός, με τεχνητές φωτιστικές πηγές και
ε) η σκηνοθεσία της ίδιας της φωτογραφικής εικόνας ως αντικειμένου το οποίο συμμετέχει μαζί με άλλες εικόνες στη νέα δομή που κατασκευάζεται.
Η σκηνοθεσία του θέματος επιτρέπει στον φωτογράφο να εκφράσει αφηρημένες έννοιες, να θέσει ερωτήματα, να αφηγηθεί ιστορίες και όνειρα, να εκφράσει τις υπαρξιακές του αγωνίες, σκέψεις και απόψεις. Χωρίς τους περιορισμούς που του επιβάλλει η επιλογή ενός θέματος αποσπασμένου από την πραγματικότητα. Εκφράζει την ανάγκη του να διατυπωθούν πιο σύνθετες απόψεις για την Τέχνη.
Η σκηνοθεσία του θέματος φέρνει την Τέχνη της Φωτογραφίας σε διάλογο με τις υπόλοιπες μορφές Τέχνης, όπως την Ζωγραφική, την Γλυπτική, τον Κινηματογράφο, κ.α.
Όπως γράφει και ο Muller-Pohle "η φωτογραφία ντοκουμέντου και η σκηνοθετημένη φωτογραφία εναλλάσονται στην Ιστορία της Φωτογραφίας με τον ίδιο τρόπο που στις αρχές του εικοστού αιώνα η άμεση καταγραφή διαδέχεται την πικτοριαλιστική φωτογραφία".
Ο Muller στο κείμενό του, την δεκαετία του '80, καταθέτει το ερώτημα εάν οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις στην φωτογραφία, (δηλ η έλευση της ψηφιακής εποχής), θα ωθήσουν την φωτογραφία μπροστά , όπως συνέβει και στο παρελθόν με την ανακάλυψη του φορμά των 35mm και της έγχρωμης φωτογραφίας.
κείμενο : J.Eco
πηγή: Νατάσσα Μαρκίδου "Φωτογραφία Κριτικές Αναγνώσεις"
Gilbert Garcin
Heinrich Heidersberger
Helmut Newton
Noel Oswald
Andre Kertesz
