Γεννήθηκε το 1943 στο Wilkes - Barre, μια μικρή πόλη της Πενσυλβάνια, όπου έζησε και φωτογράφησε εως το 2013. Σήμερα ζει στη Φιλαδέλφεια. Το έργο του παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1969 στο George Eastman House, αλλά ήρθε στο προσκήνιο με την πρώτη του ατομική έκθεση στο ΜοΜa το 1973. Ο Cohen ήταν ένας από τους πρωτοπόρους στο "κίνημα του χρώματος" το 1970, που άλλαξε την Αμερικανική φωτογραφία.
Ο Cohen έδωσε στην φωτογραφία δρόμου μια γραμματική, μια καινοτόμο εγγύτητα, που προήλθε από το ύφος του. Κρατώντας τη φωτογραφική του μηχανή χωρίς να κοιτάει μέσα από το σκόπευτρο, χρησιμοποιώντας ένα ασυνήθιστα ευρυγώνιο φακό και ένα μικρό φλάς στο άλλο του χέρι.
Είναι ο εφευρέτης μιας ξεχωριστής φωτογραφικής γλώσσας που χαρακτηρίζεται από μια φευγαλέα διάταξη των γραμμών και ταυτόχρονα μια ενστικτώδη κατανόηση.
"Δεν είναι εύκολες οι εικόνες μου, όμως είναι το "είναι" μου...", λέει ο Cohen.
Ο Cohen βραβεύτηκε δύο φορές από το Guggenheim το 1971 και το 1976 και το έργο του βρίσκεται στις συλλογές σημαντικών μουσείων από τις ΗΠΑ μέχρι την Ιαπωνία.
'Εχει εκδόσει τα λευκώματα "Grim Street" (2005), "True Color" (2007) και "Italian Riviera" (2008).
Η πιο πρόσφατη αναδρομική του έκθεση, το 2013 στο Le Bal του Παρισίου και η συνοδευτική έκδοση του λευκώματος “Dark Knees”, ξεχώρισαν από τους κριτικούς σε όλο τον κόσμο.
Mark Cohen
Τα τελευταία 40 χρόνια ο Mark Cohen έχει περπατήσει όλους τους δρόμους, όλο το μήκος και όλο το πλάτος της πόλης του. Στάσεις του σώματος, φωτογραφίες με ακέφαλους κορμούς, χαμογελαστά παιδιά και πρόθυμους περαστικούς. Θέματα τρομερά ευάλωτα.
Σκιαγράφησε τα άκρα του σώματος και τα παλτά που φοριούνται σαν προστατευτικοί μανδύες. Ο Mark Cohen σμιλεύει σε φέτες την υφή του κόσμου, επιβάλει σε διαδοχικές πινελιές ένα Καφκικό όραμα. Το περιβάλλον του αδίστακτο και ποιητικό . Ένα όραμα από τα μέσα.
Σε αυτό το αξιόλογο έργο ο Cohen σπάνια χρησιμοποιεί το σκόπευτρο, κρατώντας την κάμερα στο μήκος του βραχίονά του, έχει τις ρίζες στο τελευταίο απλό κλάσμα του δευτερολέπτου.
Μια ανησυχητική παραδοξότητα προέρχεται από τα θέματά του, από κάποια δε σε τυφλώνει η λάμψη τους.
Τα συνηθισμένα αντικείμενα εμφανίζονται απομονωμένα, μυστηριώδη και δυσοίωνα.
Η παρακμή σε αυτή την μικρή πόλη των ορυχείων βρίσκεται ακριβώς εκεί, στις αυλές, στις στάσεις των λεωφορείων, στις βεράντες. Η πρόθεση του Cohen είναι μόνο η καταγραφή.
Επαναλαμβάνεται στα όρια της εμμονής. Δεν έχει ιδέα τι τον έφερε εκεί ή τι ελπίζει να βρει. Μάλλον οδηγείται από την ομορφιά της τυχαίας συνάντησης. Από τα βάσανα ή τις απολαύσεις που ανιχνεύει σε μια άλλη ουσία. Είναι εκεί, στην βαρβαρότητα. Με ένα του βλέμμα, μια ωμότητα, μια νευρικότητα, μια αμφιθυμία.
O Mark Cohen φωτογραφίζει
Στοιχεία Φωτογραφίας δρόμου, από τον Mark Cohen
συμβουλές και παρατηρήσεις στο κείμενο απο τον Eric Kim, Καθηγητή Φωτογραφίας στο Berkeley, California.
1. 'Οταν φωτογραφίζουμε στο κατώφλι μας
Έχουμε την τάση να εξιδανικεύουμε τη φωτογράφηση σε εξωτικά μέρη και σε παράξενους τόπους. Ο Mark Cohen έχει φωτογραφίσει για πάνω από τριάντα χρόνια τους δρόμους της μικρής του πόλης το Wilkes - Barre και το Scranton στην Πενσυλβάνια.'Ολες οι φωτογραφίες στο βιβλίο του "Grim Street" είναι από την πίσω αυλή του.
"Είμαι στην αυλή μου και φωτογραφίζω, είναι ένας γνώριμος χώρος , γνωρίζω τους γείτονές μου. Χρησιμοποιώ τις γειτονιές σαν σύνολο στην δουλειά μου. Και είναι ακόμη έτσι. Ακόμη και σήμερα να πάω να φωτογραφίσω ξέρω καλά τα σημεία, γνωρίζω το φώς, μου αρέσει να φωτογραφίζω το σούροπο. Δεν χρειάζεται να ταξιδέψω σε όλο τον κόσμο. Μπορείτε να πάρετε ενδιαφέρουσες φωτογραφίες από τα μέρη σας. Δουλεύω σε ένα εξαιρετικά στενό εύρος τη Φωτογραφία από τεχνικής απόψεως και θεματολογίας."
2. Εστίαση στις λεπτομέρειες
Μια άλλη μοναδική πτυχή στο έργο του Cohen είναι ο τρόπος που εστιάζει στις λεπτομέρειες. Οι φωτογραφίες του περιλαμβάνουν close-ups από αστραγάλους, κάλτσες, δόντια, φερμουάρ, αγκώνες, και άλλες μικρές λεπτομέρειες που έχουμε την τάση να παραβλέπουμε.Η προσήλωση στην λεπτομέρια είναι η αιτία που κάνει πιο ενδιαφέρουσα η φωτογραφία του. Οι εικόνες γίνονται πιο αφηρημένες. Οι λήψεις του επικεντρώνονται στην φόρμα, στην γεωμετρία, στις γωνίες λήψης, στις γραμμές του ανθρώπινου σώματος. 'Ετσι γίνονται όλο και πιο σουρεαλιστικές.
Το μεγάλο ενδιαφέρον της τεχνικής του είναι η σύνθεση του κάδρου, στην οποία χρησιμοποιεί κομμένα ή και καθόλου πρόσωπα.
"Νιώθω ότι αυτό λειτουργεί για διάφορους λόγους καλύτερα. Πρώτα απ ' όλα υπάρχει μια αίσθηση ανωνυμίας των συμμετεχόντων. Δεύτερον, αυτό δημιουργεί περισσότερο σουρεαλισμό και τρίτον, κάνει το θεατή περισσότερο περίεργο για την εικόνα που θα δεί, με σκοπό να του δημιουργήσει ανοιχτότερο ορίζοντα."
Εric Κim - συμβουλή
"Ένα κοινό λάθος που βλέπω να επαναλαμβάνεται πολύ στην φωτογραφία δρόμου είναι να προσπαθεί κάποιος να πει και να χωρέσει όλη την ιστορία σε ένα πλαίσιο, ένα κάδρο.
Θα ήταν προτιμότερο να επικεντρωθούμε στις λεπτομέρειες, να κατασκευάσουμε επι τόπου ένα θέμα με επικεντρωμένο κάπου το ενδιαφέρον. Κρατήστε τις εικόνες ανοιχτές, χωρίς τέλος, όπως σε μια καλή ταινία δίχως φινάλε."
3. Σχετικά με τη χρήση φλάς
Ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία στο οπλοστάσιο του Mark Cohen είναι το μικρό φλάς που χρησιμοποιεί.Δεν χρησιμοποιεί ένα φλας για να εκνευρίσει τους ανθρώπους. Αντίθετα, το χρησιμοποιεί για να φωτίσει τους συμπολίτες του, και να δημιουργήσει ένα σουρεαλιστικό τύπο εικόνας.
Ο Cohen εξηγεί με λεπτομέρειες γιατί του αρέσει να χρησιμοποιεί ένα φλάς, και πώς είχε αυτή την έμπνευση.
"Χρησιμοποιώ ένα μικρό φλάς επειδή μου άρεσε πολύ η φαινομενολογική επίδραση που έχει από το απογευματινό φως. Κάποτε είχα δει δουλειά της Arbus με φλάς στο MoMa το 1972 και μου άρεσε πάρα πολύ. Ξεκίνησα λοιπόν να πάρω και εγω ένα και να συνδέσω αυτό το μικρό φλας στη φωτογραφική μου μηχανή όταν ήμουν στον δρόμο για φωτογράφιση το απόγευμα. Και τότε έγινα απίστευτα ενοχλητικός. Σας εφιστώ λοιπόν την προσοχή. Την στιγμή που θα χρησιμοποιήσετε το φλας, θα έχετε εστιασμένη την προσοχή σας στο θέμα σας - ειδικά στο απογευματινό φως - αλλά ακόμη και στο φως του ήλιου.
Το φλάς είναι μια επεμβατική, μια επιθετική μέθοδος.
Κανείς δεν θέλει να επιτεθεί πραγματικά, δεν τραβάω στα κρυφά ούτε και πονηρά όπως ο Walker Evans με την κάμερα στο κουμπί του παλτού του μέσα στο μετρό."
"Η λάμψη του φλάς δημιουργεί μια επίσημη εμφάνιση, το θέμα ξεχωρίζει από το φόντο, ιδιαίτερα εάν το φόντο είναι σκοτεινό. Το φλάς μας δίνει ένα βάθος πεδίου από 2 έως 8 μέτρα που μπορούμε σε αυτό να επικεντρωθούμε."
Εric Κim - συμβουλή
"Όταν τραβάμε στον δρόμο με μια συγκεκριμένη τεχνική (με φλας ή χωρίς φλας, μακριά με τηλεφακό ή κοντά με ευρυγώνιο, κλπ) δεν το κάνουμε τυχαία. Σκεφτείτε τι προσπαθείτε να πετύχετε μέσα από τις εικόνες σας. Μην φωτογραφίζετε την τεχνική του θέματος. Σκεφτείτε τι προσπαθείτε να πείτε με την φωτογραφία σας με μέσο την τεχνική. Δηλαδή το θέμα έρχεται πιο μπροστά, γίνεται κύριο, από την τεχνική που έπεται."
4. Πόζα
Παρόλο που πολλές φωτογραφίες του Cohen φαίνονται ενοχλητικές χρησιμοποιώντας ένα στύλ "τραβώ και φεύγω", εντούτοις υπάρχουν φωτογραφίες που βγαίνουν με την συγκατάθεση των συμπολιτών που έχουν ποζάρει για αυτόν.Λέει ο Cohen
"Μερικές από τις εικόνες μου δεν είναι με το στύλ "τραβώ και φεύγω". Υπάρχουν πολλές εικόνες ιδίως με παιδιά που έχουν ποζάρει για εμένα."
5. Για τις αρνητικές αντιδράσεις
Νομίζω ότι ένας από τους μεγαλύτερους φόβους -που πολλοί από εμάς έχουν στην φωτογραφία δρόμου- είναι το πώς οι άνθρωποι θα αντιδράσουν όταν στρέφουμε επάνω τους τον φακό μας.Αν έχετε δει τα βίντεο του Μark Cohen για την φωτογράφιση δρόμου, σίγουρα θα σκεφτείτε πως αργά ή γρήγορα θα τον χτυπήσουν.
Σε μια συνέντευξη ο Mark Cohen λέει:
"Πολλές φορές είχα πρόβληματα με την αστυνομία, γιατί έμπαινα στην αυλή κάποιου και φωτογράφιζα ή γιατί φωτογράφιζα ένα παιδί και η μητέρα του έβλεπε από το παράθυρο.
Η αστυνομία με συνέλαβε αρκετές φορές για την λήψη φωτογραφιών στην πόλη μου. Με ακολουθούσαν με το αυτοκίνητο, άλλες φορες πάλι θα έρχονταν μέχρι το σπίτι μου. Κάποιες φορές ήταν πολύ επιθετικοί οι συμπολίτες μου, ιδίως κάποιος που έβγαλα την γυναίκα του φωτογραφία και νόμιζε ότι την απειλούσα. Τα πάντα μου έχουν συμβεί"
"Τίποτα όμως το σοβαρό δεν συνέβει ποτέ, ούτε μου έσπασαν την μηχανή, ούτε με τραυμάτισαν"
"Μιά καλή ιδέα είναι να έχουμε πάντα επάνω μας την επαγγελματική μας ταυτότητα, τις κάρτες από τους συλλόγους μας και τις ενώσεις μας, καθώς και ένα χαρτοφυλάκιο της εργασίας μας εκτυπωμένο ή στο κινητό μας για να το δείξουμε με την πρώτη ζήτηση ότι δεν είμαστε παιδεραστές ή ανώμαλοι. Είναι μία "τιμή" που πρέπει να πληρώσουμε για να κάνουμε την δημιουργική μας Τέχνη".
6. Να ανακαλύψετε τον εαυτό σας μέσω της φωτογραφίας
"Όταν είσαι έξω για φωτογραφία δρόμου, να ξέρεις ότι είσαι δημιουργός εικόνων που απεικονίζουν τον εαυτό σου και πώς βλέπεις εσύ τον κόσμο. Ξέρω πολλούς ανθρώπους που βλέπουν την φωτογραφία δρόμου ως ένα είδος "θεραπείας". Προσωπικά, δεν υπάρχει τίποτα πιο ανακουφιστικό και χαλαρωτικό για εμένα από το περπάτημα στους δρόμους, να εξερευνώ, να παρατηρώ και να φωτογραφίζω.Μέσα από τις εικόνες ανακαλύπτεις ποιος πραγματικά είσαι. Βλέπεις τον κόσμο με θετικό φως ή αρνητικό φως; Πως τραβάτε τις φωτογραφίες σας ώστε να δείχνουν τι σας ενδιαφέρει; Τραβάτε ανθρώπους; Λεπτομέρειες; Αντικείμενα; Επικεντρώνεστε στην σύνθεση; Στην μορφή; Ποιός είστε ως άτομο και πώς αυτό αντανακλά στη φωτογραφία σας;"
7. Φωτογράφιση χωρίς να κοιτάμε σκόπευτρο
"Γενικά υπάρχει μια ένσταση στην φωτογραφία δρόμου για το τράβηγμα απο χαμηλά - από το ύψος της μέσης - ή τη λήψη φωτογραφιών χωρίς τη χρήση του σκοπεύτρου.Για να το εξηγήσουμε καλύτερα, επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω τον εαυτό μου ως παράδειγμα. Όταν άρχισα να φωτογραφίζω street φωτογραφία, με στιγμιότυπα από το ύψος του ισχίου το έκανα για διάφορους λόγους.
Πρώτα απ ' όλα θέλω να περνάω απαρατήρητος όσο μπορώ. Τραβώντας από χαμηλά δεν αναστατώνεις τόσο τον κόσμο όσο όταν βάζεις το μάτι σου στο σκόπευτρο της μηχανής."
"Δεύτερον, δεν θέλω να "διαταράξω την στιγμή." Νομίζω ότι όταν φέρω την μηχανή στο μάτι μου οι άνθρωποι αλλάζουν χαρακτηριστικά, πόζα, ψυχολογία και διάθεση. Αυτό κάνει το αποτέλεσμα διαφορετικό από αυτό που είχα φανταστεί κοιτώντας μια σκηνή."
"Ωστόσο, μετά από αρκετό χρόνο χρησιμοποίησης της χαμηλής θέσης τραβήγματος, ανακάλυψα πολλά προβλήματα στην φωτογραφία μου. Σχεδόν όλες ήταν ασύμμετρες και με διαγώνια κλίση.
Οι συνθέσεις μου ήταν πολύ χαλαρές και με πολύ κακό σκελετό. Συχνά υπήρχαν κομμένα κεφάλια ή άλλα μέρη του σώματος σε ένα πολύ αρνητικό περιβάλλον."
"Τρίτον, μου μείωσε την αυτοπεπίθεση. Μόνο όταν ξεκίνησα να χρησιμοποιώ το σκόπευτρο απέκτησα περισσότερο θάρρος και οικοδομήθηκε στέρεα η εμπιστοσύνη ανάμεσα σε εμένα και στον κόσμο που τραβούσα.
Προτείνω να τραβάτε τις φωτογραφίες σας κανονικά και μόνο περιστασιακά να χρησιμοποιείτε την μηχανή ανορθόδοξα, δηλ. κοντά στο έδαφος, πολύ ψηλά ή τράβηγμα χωρίς την χρήση σκόπευρου."
Και ο Cohen καταλήγει:
"Με αυτό το στύλ φωτογράφισης δεν κοιτάτε μέσα από το σκόπευτρο, έτσι κι αλλιώς. Στις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα, έβγαζα φωτογραφίες με 21 και 28mm φακούς που απλά διεύρυναν το βάθος πεδίου απίστευτα. Το μικρό φλας μου δίνει ένα εύρος απο 3 έως 5 πόδια."
Εric Κim - συμβουλή
"Εγώ γενικά αποθαρρύνω τους νέους φωτογράφους να τραβούν απο την θέση της μέσης, γιατί αυτό δεν δίνει ακρίβεια στο κάδρο που βλέπει το μάτι. Εξάλλου είναι ένα εμπόδιο για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης ανάμεσα στον φωτογράφο και τον κόσμο.
Ωστόσο το τράβηγμα γενικά χωρίς την χρήση του σκόπευτρου είναι ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα καθιερωμένου ως εικαστική άποψη και όχι σαν να γίνεται με πρόθεση να κρύψουμε κάτι."
"Ο Cohen φωτογραφίζει χωρίς την χρήση του σκόπευτρου και για έναν ακόμη λόγο, μπορεί να παρατηρεί το θέμα και τον γύρω χώρο κατα την διάρκεια της λήψης. Αυτό βοηθάει σε γρήγορες αποφάσεις, στον σχεδιασμό της σύνθεσης και πολλές φορές στην θέση μας για την επόμενη φωτογραφία."
8. Ο αυθορμητισμός
Ένα από τα πιο όμορφα πράγματα για την φωτογραφία δρόμου είναι η αίσθηση του αυθορμητισμού. Ποτέ δεν ξέρεις τι θα συμβεί στη φωτογραφία, μέχρι να γίνει το κλικ του κλείστρου.Μερικές απο τις πιο χαρακτηριστικές φωτογραφίες του Cohen έχουν τραβηχθεί με τον αυθορμητισμό που τον διακρίνει.
Ο Cohen μας λέει: "Δεν μπορείς να περιμένεις για να τραβήξεις τα τυχαία συμβάντα που κάνουν μια φωτογραφία ξεχωριστή, απλά την τραβάς και ότι αποτυπωθεί. Συχνά θα αποτυπωθουν και πράγματα που δεν τα είδατε καθόλου να συμβαίνουν όταν τραβούσατε την φωτογραφία και τα οποία θα αντιληφθείτε μόνο στο τύπωμα. Στα τριάντα χρόνια ενασχόλησής μου ποτέ δεν είχα ένα σχέδιο όταν κατέβαινα στον δρόμο για να φωτογραφίσω."
9. Να εξελίσσεστε ως φωτογράφοι
Πολλοί φωτογράφοι όπως και ο Mark Cohen εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου. Εξελίσσονται όσον αφορά το πώς θα φωτογραφίζουν, τι φωτογραφίζουν, και γιατί το φωτογραφίζουν.Ο Cohen μας λέει:
" Ξεκίνησα με ένα 21mm φακό και, στη συνέχεια πήγα σε ένα 28mm, μετά σε ένα 35mm, και τώρα είμαι στα 50mm. Για αυτό η δουλειά μου είναι πολύ διαφορετική από ότι ήταν στη δεκαετία του 70."
10. Να βλέπετε
"Στην φωτογραφία δρόμου δύο είναι τα σπουδαιότερα πράγματα, ένα είναι τα μάτια σου και δεύτερο είναι τα πόδια σου.""Θα πρέπει να "δείτε" αν θέλετε να κάνετε ωραίες φωτογραφίες."
"Πριν ξεκινήσετε να τραβάτε θα πρέπει να "δείτε" κάτι. Πολλές φορές βλέπω πράγματα, ενώ οδηγώ το αυτοκίνητο και λέω - να αυτό είναι μιά καλή φωτογραφία. Πρέπει πάντα να έχεις μαζί σου την μηχανή φορτωμένη έτοιμη ανά πάσα στιγμή. Μόλις δείς μια δυναμική εικόνα μην διστάσεις τράβηξέ τη. Είναι καλύτερο από το να λυπηθείς αργότερα γιατί δεν την τράβηξες."
Ο Mark Cohen είναι μια ζωντανή απόδειξη ότι δεν χρειάζεται να ζει κάποιος σε κάποια σούπερ φανταχτερή πόλη για να κάνει ενδιαφέρουσες φωτογραφίες. Φωτογράφιζε στον δρόμο για πάνω από 30 χρόνια. Σε αυτή την μικρή του πόλη έσπρωξε τα όριά του. Δεν ήταν καν σίγουρος ότι ο στόχος του ήταν η φωτογραφία δρόμου, ή κάτι που έπρεπε να κάνει.
κείμενο, μετάφραση, επιμέλεια: J.Eco, Nora Ibsen
πηγές: Eric Kim Photography, Danziger Gallery, Wikipedia, Le Bal Gallery
