Μικρή ανασκόπηση
Η τεχνική της φωτογραφίας εφευρέθηκε το 1839. Μόλις 70 χρόνια αργότερα κατόρθωσε ο βαρώνος ντε Μάγερ να πείσει μια γυναίκα να φωτογραφηθεί, σαν μοντέλο. Οι γυναίκες που πόζαραν την εποχή εκείνη ήταν της υψηλής κοινωνίας. Το 1933 ο Ουγγαρέζος φωτογράφος Μάρτιν Μουκάσι οδήγησε μερικές κυρίες της αριστοκρατίας στην εξοχή και τις φωτογράφισε. Σήμερα χιλιάδες φωτογράφοι μόδας «νοικιάζουν» μοντέλα, και ταξιδεύουν μαζί τους για να τα φωτογραφίσουν, στα ομορφότερα μέρη της γής. Ξαφνικά, η φωτογραφία μόδας, από ευκαταφρόνητη, εξελίχθηκε σε τέχνη.
Ο Γκυ Μπουρνταίν θεωρείται ο «Χίτσκοκ» της φωτογραφίας μόδας. Διαλέγει για τις φωτογραφίες του πόζες «δολοφονικές», και υποβλητικά τοπία. «Κάθε φωτογραφία», λέει, «πρέπει να δίνει, στους μεν άντρες την εντύπωση ότι το μοντέλο είναι η δική τους ερωμένη, στις δε γυναίκες να προκαλεί την ανάγκη για μίμηση».
Guy Bourdin
Οι φωτογραφίες μόδας δεν υπήρχαν ούτε στο άγριο Ουέστ, ούτε στην Κίνα της δυναστείας του Σάνγκ, ούτε βέβαια και στην Κίνα του Μάο. Γιατί η φωτογραφία μόδας είναι ανακάλυψη του 20ού αιώνα, και δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τα περιοδικά», έγραφε πρόσφατα το «New York Magazine».
Guy Bourdin
Η γέννηση της νέας τέχνης πραγματοποιείται στο έτος με τις μεγάλες καινοτομίες το 1909. Τότε κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα αυτοκίνητα στα βουλεβάρτα, εφευρίσκονται τα πρώτα στυλό μελάνης, και ένας κομμωτής πραγματοποιεί την πρώτη περμανάντ. 'Ετσι ο Αμερικάνος εκδότης Κοντέ Νάστ αποφασίζει να γίνει και αυτός «πρώτος» σε κάτι. Αγοράζει το κατεστραμένο τότε περιοδικό Βόγκ, και επιστρατεύει τον βαρώνο ντε Μέγερ, που έμελλε να είναι ο πρώτος φωτογράφος μόδας στον κόσμο. «Ο συνάδελφός του 'Ερβιν Μπλούμενφελντ θυμάται ότι όλοι περίμεναν από τον ντε Μέγερ, να είναι υπεροπτικός, να φέρεται σαν πληθωρικός ομοφιλόφυλος και γενικά να προκαλεί τη γενική προσοχή».
Adolf De Meyer
Ο βαρώνος όμως προσέφερε πράγματι έδαφος για κουτσομπολιό. Έχει το πάθος του Όσκαρ Ουάιλντ, αγαπά τους άντρες. Όταν κατορθώνει να φωτογραφίσει τον φιλάρεσκο βασιλιά Εδουάρδο XII, χωρίς ρυτίδες κάτω από τα μάτια, του δίνεται η ευκαιρία να παντρευτεί την Όλγα, τη νόθα κόρη του βασιλιά, πράγμα που του προσφέρει μια σειρά από τίτλους ευγενείας. 'Ετσι έκανε την είσοδό του στα σαλόνια των ευγενών. 'Οταν ηχούν ακόμα τα κανόνια από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, ο βαρώνος φωτογραφίζει τις «ευαίσθητες» κόρες των καπιταλιστών, τών μεγαλομπουρζουάδων, μιας τάξης που πεθαίνει.
Ο διάδοχος του βαρώνου, 'Εντουαρντ Στάιχεν δουλεύει με τρυκ, και φωτογραφίζει τις γυναίκες σαν διακοσμητικά βάζα. Αυτή η τεχνοτροπία αρέσει στον εκδότη Κοντέ Νάστ, κι έτσι για πολύ καιρό οι γυναίκες φωτογραφίζονται σαν αγάλματα.
Ο Σεσίλ Μπήτον, ένας νεαρός εκκεντρικός δανδής, φωτογράφισε στο ατελιέ του τα πάθη του κόσμου από τον πόλεμο, με τη μορφή μιάς κυρίας με μαλλιά σε μώβ χρώμα και βραδυνό φόρεμα...
Edward Steichen
Η διευθύντρια του περιοδικού Βόγκ, Κάρμελ Σνόου, ανακάλυψε λίγο αργότερα τον Ουγγαρέζο Μάρτιν Μουκάσι, αθλητικό φωτογράφο, ο οποίος υποσχόταν πολλά. Πράγματι, αυτός πρώτος φωτογράφισε γυναίκες όχι σε κλειστά στούντιο, αλλά στο φυσικό τους περιβάλλον, στην ακρογιαλιά. Ο πρώην φωτογράφος αθλητών, έβγαλε μια πραγματικά επαναστατική φωτογραφία το φωτομοντέλο Λουσίλ Μπρόκαβ να τρέχει στην παραλία του Λονγκ 'Αιλαντ.
«Η δουλειά του Μουκάσι ήταν ένα πραγματικό «υπαίθριο φεστιβάλ», θυμάται η Κάρμελ Σνόου. Τα μοντέλα του κάνουν ιππασία, παίζουν τέννις, τρέχουν να μπούν στη θάλασσα. Και η δουλειά του ήταν πραγματική καινοτομία για τις μέχρι τότε στημένες φωτογραφίες. «Αφήστε τα μοντέλα να κινούνται φυσικά», δίδασκε ο Μουκάσι, «τα μαλλιά τους να τα παίρνει ο άνεμος».
Στα τέλη της δεκαετίας του '30 οι φωτογράφοι μόδας είναι σύγχρονοι ήρωες, παράλληλα με τους πιλότους και τους παίκτες γκόλφ. Οι αμοιβές τους είναι αστρονομικές. Ο Μουκκάσι κέρδιζε πάνω από 100 χιλιάδες δολλάρια το χρόνο. 'Οταν πέθανε από καρδιακή προσβολή το 1964, ο γνωστός φωτογράφος Ρίτσαρντ Άβεντον είπε γι' αυτόν: «Ήταν ο πατέρας όλων μας».
Martin Munkacsi self portrait
Martin Munkacsi
Ο 'Αβεντον, φωτογράφος της Μαίρυλιν Μονρόε, της Βερούσκα και της Πηνελόπης, σκηνοθετούσε μια ολόκληρη ιστορία για κάθε φωτογραφία. Πρώτος αποθανάτισε την οικογένεια Κέννεντυ στο Λευκό Οίκο. Για μια φωτογραφία δοκιμάζει 60 φορές από ένα μοναδικό αρνητικό. «Αν πρόκειται για την τελειότητα θα δοκίμαζα και 100 φορές», λέει.
Από τους «ψυχεδελικούς» φωτογράφους της δεκαετίας του '60, Τέρενς Ντόνοβαν, Μπράιαν Ντάφφυ, και Ντέιβιντ Μπέιλυ, μόνο ο τελευταίος κατόρθωσε να αποτελέσει σταθμό, μετά τον Μουκκάσι. Ο Ντέιβιντ είναι παιδί του πολέμου, και πεινασμένο. Όπως όταν σε ηλικία 7 χρόνων ήθελε να καταβροχθίσει την πρώτη αμερικάνικη λιμουζίνα που αντίκρυσε. Έτσι και στην ταινία του Αντονιόνι «Μπλόου Απ» καταβροχθίζει τα κορίτσια. Κατορθώνει, μετά από τη σύμβασή του με το Βόγκ, και την γνωριμία με την Τζην Σρίμπτον να γίνει ποπ σταρ. Τώρα πια δεν έχουν τόση σημασία τα φουστάνια, όσο ο φωτογράφος σαν τον Ντέιβιντ, τον Πάρκισον, τον 'Αβεντον και τον Χίρο.
Richard Avedon
Ο Χίρο είναι ο φωτογράφος της εποχής των πυραύλων. Μισεί κάθε ρομαντισμό. «Ο εγκέφαλός μου λειτουργεί σαν κομπιούτερ», ομολογεί. Από τα δέντρα και τις γραφικές παραλίες προτιμά το ακρωτήρι Κανάβεραλ. Το όνειρό του είναι να φωτογραφίσει κορίτσια στο φεγγάρι.
Για τη δεκαετία του 70 που χαρακτηρίζεται από το αντισυλληπτικό χάπι, ο φωτογράφος Πέτερ Μπήρντ, είπε με μελαγχολία: «αν η δεκαετία '60 ήταν αγάπη, η τωρινή είναι τσιμέντο». Νέες ψευδαισθήσεις κάνουν την εμφάνισή τους με την «Εμανουέλλα» και την «ιστορία της Ο». Ο νέοι φωτογράφοι φίρμες, είναι ο Χέλμουτ Νιούτον, και ο Γκύ Μπουρνταίν. Τώρα οι γυναίκες είναι αντικείμενα λουξ, που βιάζονται από άντρες κούκλες, που γδύνονται σε αυτοκίνητα και ρίχνονται βίαια σε πισίνες. Σιγά σιγά αποκαλύπτονται και όλα τους τα κρυφά θέλγητρα, ενώ η πορνογραφία και η βία έχουν εισβάλει και στη φωτογραφία μόδας.
πηγή: εφημερίδα «Νέα» 1978
επιμέλεια : J. Eco.
