Sergio Larrain, ο μεγάλος Χιλιανός φωτογράφος

«…Μια μαγική εικόνα γεννιέται από μια κατάσταση χάριτος, η χάρις εκδηλώνεται από την στιγμή που απαλλάσσεσαι από συμβιβασμούς και υποχρεώσεις, από τη στιγμή που μένεις ελεύθερος, όπως ένα μικρό παιδί στην πρώτη ανακάλυψη της πραγματικότητας. Στη συνέχεια το μόνο που μένει είναι να οργανώσεις το κάδρο…»

Sergio Larrain

Ο Sergio Larrain γεννήθηκε το 1931 στο Σαντιάγκο της Χιλής. Σπούδασε στις ΗΠΑ μουσική και δασοκομία πριν ασχοληθεί με τη φωτογραφία το 1949.
Με την επιστροφή από τις σπουδές του στη Χιλή αρχίζει να φωτογραφίζει στους δρόμους του Σαντιάγκο και του Βαλπαραΐσο. Η αγορά δύο φωτογραφιών του από το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης έγινε η έναρξη και ταυτόχρονα η καθιέρωσή του στο επάγγελμα του φωτογράφου.

O Larrain θαυμαστής του Bresson, θα παρουσιάσει με τη πρώτη ευκαιρία στον Cartier τη δουλειά του "Los abandonados" (παιδιά του δρόμου του Σαντιάγκο), κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Ευρώπη. Ο Bresson εντυπωσιασμένος από τη δουλειά του Larrain τον καλεί να συμμετάσχει στο Magnum το 1960. Τότε αρχίζει και ταξιδεύει για λογαριασμό του Magnum καταγράφοντας από επικίνδυνες φωτογραφίες του πολέμου στην Αλγερία μέχρι τους νονούς της ιταλικής μαφίας, αυτή η δουλεία του δίνει και τη μεγάλη αναγνώριση.

Sergio Larrain

Από το 1954 έως το 1963 ο Larrain φωτογραφίζει το θρυλικό του έργο "Valparaiso" με κείμενα του ποιητή Pablo Neruda, το οποίο θα το εκδόσει το 1991. 'Ηταν τα εγκαταλελειμμένα παιδιά στους δρόμους του Valparaiso, οι οίκοι ανοχής, τα κακόφημα μπάρ του λιμανιού που τράβηξαν την προσοχή του και ταυτόχρονα η επιθυμία του να μπορεί να ζήσει κανείς σε μιά πιο δίκαιη και ισότιμη κοινωνία.

Γιος πλούσιας χιλιάνικης οικογένειας, ο Larrain περιφρονούσε την αστική τάξη. Ήταν ο τρόπος ζωής της οικογένειάς του που του επέτρεψε να ζήσει περιτριγυρισμένος από τέχνη από την παιδική του ηλικία. Ο πατέρας του διάσημος αρχιτέκτονας και σημαντικός συλλέκτης, είχε μια μεγάλη βιβλιοθήκη στο σπίτι που ήταν και ο πρώτος σύνδεσμος του Larrain με τη λογοτεχνία, ένα από τα μεγάλα του πάθη.

Ο Sergio Larrain έχει γίνει ο ακρογωνιαίος λίθος της Χιλιανής φωτογραφίας για όσους τον έχουν γνωρίσει και αγαπήσει μέσα από το έργο του. Η πειραματική διαδικασία του Larrain μας έδωσε εικόνες που μεταμόρφωσαν τη σταθερή φύση του μέσου. Εικόνες του έχουν αφήσει γενιές θεατών σε έκσταση από την ταυτόχρονη ηρεμία και τον αυθορμητισμό που μπορεί να έχει μια φωτογραφική μηχανή στα χέρια ενός καλλιτέχνη με τέτοιο σπάνιο διαλογιστικό πάθος.

Το 1963 ο Larrain αποφάσισε να εγκαταλείψει το επάγγελμα, πιστεύοντας ότι η αγορά στρεβλώνει την εικόνα και υποβαθμίζει τις πληροφορίες.

"Δεν τον ενδιέφερε και δεν προσαρμόστηκε στη ρουτίνα και την αίγλη ενός φωτογράφου πρακτορείου όπως το Magnum, όπου έπρεπε να ταξιδεύει διαρκώς, από τη μία χώρα στην άλλη, για να φωτογραφίζει επί παραγγελία, του άρεσε περισσότερο να επενδύει χρόνο στην τέχνη του", εξηγεί η Sire, πρώην σκηνοθέτης και επιμελήτρια του Magnum.

Τότε ήταν που έρχεται σε επαφή με τον Βολιβιανό γκουρού Óscar Ichazo που τον μυεί στην Ανατολίτικη κουλτούρα, υιοθετώντας έναν νέο τρόπο ζωής. Εγκαταλείπει τη φωτογραφία και αφιερώνεται στη διάδοση της γιόγκα, της καλλιγραφίας και της ζωγραφικής, μια απόφαση που συνέβαλε περαιτέρω στη φήμη του ως μια «ρομαντική» και «μοιραία» προσωπικότητα, όπως μας λέει και ο συγγραφέας Roberto Bolaño.

"Ήταν ουσιαστικά ένας φωτογράφος δρόμου, το μάτι του ήταν εκπαιδευμένο να συλλαμβάνει μια εικόνα σε κλάσματα του δευτερολέπτου", σχολιάζει η Agnès Sire. Μετά από 20 χρόνια εργασίας στο πρακτορείο, η Sire βρήκε φωτογραφίες του Larrain στο αρχείο του Magnum, αυτός όμως ζούσε ήδη αποτραβηγμένος από τη φωτογραφία στο χιλιανό χωριό Ovalle και ήταν πανευτυχής....

"Ήμουν έκπληκτη που δεν είχα ακούσει ποτέ για αυτόν και ήμουν περίεργη να τον γνωρίσω από κοντά, αλλά έμεινε στη Χιλή...τόσο μακρυά.... δεν είχε ούτε ένα τηλέφωνο, έτσι αποφάσισα να του γράψω μια επιστολή, παρουσιάζοντας τον εαυτό μου». Ξεκίνησε τότε μια φιλία που χτίστηκε πάνω σε περισσότερες από 500 επιστολές. Η Sire έγινε υπεύθυνη για το αρχείο του Larrain και επιμελήθηκε ορισμένα βιβλία του. Οι δύο τους δεν συναντήθηκαν ποτέ από κοντά.

"Μόλις πήγα να τον επισκεφθώ, πέθανε" μας λέει η Agnes Sire.

Ο Sergio Larrain έφυγε από τη ζωή το Φεβρουάριο του 2012.

έργα του

* London 1958–59
* Photographs by Sergio Larrain. Κείμενο Agnès Sire και δοκίμια του Gonzalo Leiva Quijada.
* Sergio Larrain: Vagabond Photographer.
* Valparaiso. New York: Aperture, 2017. Με κείμενα των Larraín, Pablo Neruda και Agnès Sire.

κείμενο - επιμέλεια: J.Eco
πηγές: Magnum Photos, Wiki, Michael Hoppen Gallery, El Pais