"έπλυνα τη βρωμιά του Νταχάου στη μπανιέρα του"
Lee Miller
Από μοντέλο του Man Rey και της Vogue, πολεμική ανταποκρίτρια και φωτογράφος
Στις 30 Απριλίου 1945, οι φωτορεπόρτερ David Scherman (περιοδικό Life, Us Army) και Lee Miller (Vogue, US Army) παρήγαγαν μια από τις πιο δυνατές φωτογραφικές σειρές του εικοστού αιώνα τεκμηριώνοντας το διαμέρισμα του Χίτλερ στο Μόναχο την ημέρα της αυτοκτονίας του. Φωτογράφησαν μάλιστα ο ένας τον άλλον στη μπανιέρα του Φύρερ κάνοντας ντούζ. Η φωτογράφιση γίνεται υπό τα βλέμματα του Χίτλερ από τη μία πλευρά και από την άλλη γυναικείου γυμνού αγαλματίδιου.
Στην εκτύπωση κοντάκτ του σχετικού φίλμ έχουμε έντεκα λήψεις από το διαμέρισμα του Χίτλερ. Οι φωτογράφοι έχουν τοποθετήσει ένα πορτραίτο του Χίτλερ στο μπάνιο δίπλα στη σαπουνοθήκη, προκαλώντας σε εμάς τους κατάλληλους συνειρμούς... Εμπρός από την μπανιέρα βλέπουμε τις λασπωμένες αρβύλες της Miller και του Scherman που την ίδια ημέρα πάτησαν το χώμα του στρατοπέδου Νταχάου.
Η Miller έλεγε χρόνια αργότερα για αυτή τη φωτογραφία : "έπλυνα τη βρωμιά του Νταχάου στη μπανιέρα του".
'Ομως είναι αμφίβολο ότι θα μπορούσε η Miller να ξεπλύνει έστω και ένα μέρος του πολέμου και της δυστυχίας στη μπανιέρα του Φύρερ. Ποτέ η Miller δε μπόρεσε να ξεπεράσει και να διαχειριστεί τις αναμνήσεις και τα τραύματα του πολέμου στη μετέπειτα ζωή της, γιαυτό και έθαψε στην κυριολεξία αρνητικά και πολεμικά ημερολόγια προσπαθώντας να ξεχάσει την περίοδο αυτή. Μετά από χρόνια όλο το υλικό βρέθηκε τυχαία από το γιό της καλά κρυμμένο σε διάφορα σημεία του σπιτιού της.
κείμενο: J.Eco
πηγες : BBC Culture, Vintage News Daily, Wikipedia
Μόναχο 1945
Στα τέλη Απριλίου του 1945, οι Σύμμαχοι προελαύνουν στην ηττημένη Γερμανία. Στο Μόναχο, πρωτεύουσα της Βαυαρίας και κέντρο του ναζιστικού κόμματος, Αμερικανοί στρατιώτες μπαίνουν στο πολυτελές διαμέρισμα του Χίτλερ, στον αριθμό 16 της Prinzregentenplatz και θαμπώνονται από τη χλιδή που αντικρίζουν. Μαζί τους είναι η 38χρονη τότε Λι Μίλερ, που με μια μικρή Rolleiflex είχε καλύψει, μεταξύ άλλων, την πολιορκία του Σαν Μαλό, τις μάχες στο Λουξεμβούργο και την Αλσατία, την απελευθέρωση του Νταχάου, του Μπούχενβαλντ και του Παρισιού.
Το δικό της ενδιαφέρον στρέφεται στο μεγάλο μπάνιο, με το ασπρόμαυρο πορτρέτο του Φύρερ και το αρχαιοελληνικής εμπνεύσεως γυναικείο γλυπτό. Βγάζει τη σκονισμένη στρατιωτική στολή και τις ανδρικές μπότες της, μπαίνει στην μπανιέρα και απολαμβάνει ένα αναζωογονητικό αφρόλουτρο, ενώ και ο σύντροφός της, φωτογράφος του Time Life Ντέιβιντ Σέρμαν, την απαθανατίζει.
Η φωτογραφία αυτή φυσικά περιλαμβάνεται στην έκθεση «Lee Miller: A Woman’s War» δίπλα σε 150 άλλες. Οι περισσότερες παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό. Αλλωστε, μόλις στα τέλη της δεκαετίας του ’70, ο μοναχογιός της Μίλερ, Αντονι Πενρόουζ, έκπληκτος ανακάλυψε στη σοφίτα και σε διάφορα σημεία του σπιτιού τους κρυμμένα αρνητικά, ασπρόμαυρες φωτογραφίες και ημερολόγια της μητέρας του και έμαθε, μ’ αυτόν τον αναπάντεχο τρόπο, πληροφορίες για τη ζωή και το παρελθόν της, τις οποίες αγνοούσε.
Γιατί αξίζει να τις δει κανείς; Γιατί είναι σημαντική αυτή η έκθεση; Γιατί, όπως τονίζει η επιμελήτριά της, Χίλαρι Ρόμπερτς, «η Μίλερ, με τις εικόνες της απέδειξε πως οι συνέπειες αυτού του πολέμου δεν “εξαφανίστηκαν” με τη συνθήκη παράδοσης των Γερμανών. Αυτή είναι η κληρονομιά της στις επόμενες γενιές»…
Διαλυμένη ζωή
Και η ίδια η Μίλερ, άλλωστε, βίωσε έντονα τις συνέπειες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά το τέλος του, επέστρεψε στο Λονδίνο και παντρεύτηκε τον ζωγράφο και ιστορικό τέχνης Ρόλαντ Πενρόουζ. Το 1947 έγινε μητέρα, αλλά ούτε ο γάμος ούτε η μητρότητα τη γέμιζαν. Διατηρούσε εξωσυζυγικές σχέσεις, όπως και ο άντρας της. Αρχισε να βυθίζεται στο αλκοόλ και στα υπνωτικά χάπια. Υπέφερε από μετατραυματικό στρες, το οποίο οι γιατροί απέδιδαν στις πολεμικές εμπειρίες της. Είχε καταγράψει τον πόνο, τη φρίκη και την αγωνία του πολέμου αλλά και την ελπίδα για την επόμενη, καλύτερη μέρα. Αυτό δηλαδή που και η ίδια αναζητούσε στη ζωή της, αλλά δεν κατάφερνε να βρει…
Δεν ήθελε να βλέπει πια τις φωτογραφίες της· τις καταχώνιαζε στα πιο απίθανα μέρη. Εγινε βίαιη και απρόβλεπτη με κυκλοθυμικά ξεσπάσματα. Οι μοναδικές στιγμές τις οποίες απολάμβανε ήταν όταν επισκέπτονταν τη φάρμα της οικογένειας στο Εσεξ οι δυο πιο στενοί φίλοι της, ο Πάμπλο Πικάσο και ο Χένρι Μουρ. Τους έβρισκε το ξημέρωμα να πίνουν ουίσκι και να κουβεντιάζουν.
Οταν βρέθηκα ξανά στον καταπράσινο κήπο του Imperial War Museum είχε πια μεσημεριάσει κι ένας θαμπός ήλιος προσπαθούσε να βγει μέσα από τα σύννεφα. Στο μυαλό μου ήρθε η φωτογραφία της Λι Μίλερ, με στρατιωτική στολή και κράνος, στη Νορμανδία. Φαινόταν ήρεμη, χαμογελούσε. Για όλους τους υπόλοιπους, ο πόλεμος τελείωσε μερικούς μήνες αργότερα. Για εκείνη, τελείωσε στις 21 Ιουλίου 1977, όταν πέθανε από καρκίνο σε ηλικία 70 ετών, έχοντας προλάβει να κρατήσει στην αγκαλιά της τη νεογέννητη εγγονή της, Εϊμι…
Η ζωή της πριν από τον πόλεμο
Το 1919, σε ένα δρόμο της Νέας Υόρκης, μια λιμουζίνα φρέναρε ξαφνικά μπροστά της. Επιβάτης ήταν ο Κοντέ Ναστ, εκδότης της Vogue και του Vanity Fair, που θαμπωμένος από την ομορφιά της τής πρότεινε να φωτογραφηθεί για τα περιοδικά του. Η Λι Μίλερ ήταν μόλις 18 ετών. Τα επόμενα χρόνια οι λαμπερές φωτογραφίσεις της την έκαναν γνωστή στις ΗΠΑ, με κασέ που διαρκώς ανέβαινε. Η ίδια απολάμβανε τη νέα ζωή της.
Στους ερωτικούς συντρόφους της, εκείνη την εποχή, περιλαμβάνονταν πολιτικοί, καλλιτέχνες, επιχειρηματίες… Μέσα σε μια δεκαετία είχε ήδη «χορτάσει». Το 1929 έφυγε για το Παρίσι. Αναζήτησε τον σουρεαλιστή φωτογράφο Μαν Ρέι και του ζήτησε να την προσλάβει ως βοηθό του. Πήρε τη θέση, αλλά όχι μόνο αυτό. Εγινε και ερωμένη του. Μαζί του μπήκε στους κύκλους των Γάλλων διανοουμένων. Αφέθηκε στα χέρια του σαν εύπλαστο ζυμάρι. Ομως ο Μαν Ρέι τη ζήλευε αφόρητα. Η Λι δεν άντεξε τόση «τοξικότητα» και επέστρεψε στη Νέα Υόρκη. Μια νέα καριέρα αυτή της φωτογράφου, μόλις ξεκινούσε...
κείμενο : Τασούλα Επτακοίλη - "Καθημερινή"
