"Τύλιξε με την αγκαλιά του όλο το Παρίσι"
Manuel Bidermanas
Ο Izis, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Israëlis Bidermanas, γεννήθηκε στο Marijampole (Λιθουανία, τότε μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας) στις 17 Ιανουαρίου 1911 και πέθανε στο Παρίσι στις 16 Μαΐου 1980. Ήταν Γάλλος φωτογράφος εβραϊκής και λιθουανικής καταγωγής.
Όταν γεννήθηκε στη ρωσοκρατούμενη Λιθουανία, καταγράφηκε με το όνομα Izraël Biderman, το οποίο άλλαξε σε Israëlis Bidermanas μετά την ανεξαρτησία του 1918. Σπούδασε στο Εβραϊκό Σχολείο, όπου είχε το παρατσούκλι "ο ονειροπόλος".
Μετανάστευσε στο Παρίσι το 1930, αποφεύγοντας τις αντισημιτικές διώξεις θέλοντας να γίνει ζωγράφος. Εργάστηκε παράνομα σε διάφορα φωτογραφικά εργαστήρια και από το 1933 ήταν υπεύθυνος ενός παραδοσιακού φωτογραφικού στούντιο στο 13ο διαμέρισμα. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, κατέφυγε στο Ambazac στο Limousin το 1942. Συνελήφθη και βασανίστηκε από τους Ναζί, στη συνέχεια όμως απελευθερώθηκε από την Αντίσταση και εντάχθηκε στο αντάρτικο κίνημα. Φωτογράφισε τους συναγωνιστές του μεταξύ των οποίων και τον συνταγματάρχη Georges Guingouin. Ο Robert Giraud, ποιητής και δημοσιογράφος της Αντίστασης μαζί με τον René Rougerie ήταν από τους πρώτους που έγραψαν για τον Izis στο εβδομαδιαίο περιοδικό της Αντίστασης Unir.
Επιστρέφοντας στο Παρίσι μετά τον πόλεμο, γνωρίστηκε με τους Jacques Prévert, ο οποίος τον χαρακτήρισε "γυρολόγο εικόνων", Aragon και Vercors.
Ο Ιzis εργάστηκε ως ελεύθερος επαγγελματίας για το Regards, εβδομαδιαίο περιοδικό του Κομμουνιστικού Κόμματος, πριν γίνει φωτογράφος του Paris Match από το πρώτο του τεύχος. Εκεί δημοσίευσε πολλές εικόνες, από την Grace Kelly μέχρι τους ανθρακωρύχους του Montceau Les Mines, από τον Roland Petit μέχρι την Kasbah του Αλγερίου, καθώς και τον Jean Cocteau, την Colette, την Gina Lollobrigida, την Édith Piaf, τον Orson Welles και τον Arman.
Ο Izis ανήκε στο γαλλικό Oυμανιστικό κίνημα που επικεντρώθηκε στις σκηνές της καθημερινής ζωής του Παρισιού, δεν απέκτησε όμως ποτέ τη φήμη των συγχρόνων του Robert Doisneau, Henri Cartier-Bresson, Willy Ronis και Brassai.
Οι φωτογραφίες του από το Παρίσι της εργατικής τάξης, παιδιά στο δρόμο, άνδρες που τρώνε σε καφετέριες, πλυμένα ρούχα να κρέμονται από τα σχοινιά, δείχνουν τις κακουχίες αλλά και την αξιοπρέπεια των απλών ανθρώπων.
"Θα έλεγα ότι το έργο του είχε μια μορφή ποιητικής θλίψης", δήλωσε ο γιός του Manuel Bidermanas, "Πίστευε ότι όλοι μας, κατά βάθος, είμαστε αρκετά εύθραυστοι".
Tο 1951 προσκλήθηκε να εκθέσει το έργο του μαζί με τους Doisneau, Cartier-Bresson, Ronis και Brassai στο MoMA της Νέας Υόρκης. Το 1963 του επετράπη να φωτογραφίσει τον Marc Chagall να ζωγραφίζει την οροφή της όπερας Garnier του Παρισιού, μια εποχή που η επιλογή του Chagall θα προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις.
Το Paris Match κυκλοφόρησε ένα 20σέλιδο αφιέρωμα με τις φωτογραφίες του Chagall που κοιτούσε το αριστούργημά του με το πινέλο στο χέρι.
Μερικά από τα διάσημα έργα του περιλαμβάνουν μια φωτογραφία του 1952 με τον Albert Camus να κοιτάζει από το μπαλκόνι ενός παρισινού διαμερίσματος και τον χορογράφο Roland Petit, με τα δάχτυλά του τεντωμένα για να δείχνει μια χορευτική κίνηση.
"Αυτό είναι το δικό μου Παρίσι που πάντα φωτογράφιζα", έγραψε τη δεκαετία του 1970 ο Izis. "Δεν είναι το σύγχρονο Παρίσι, ούτε το παλιό Παρίσι".
Ο Izis πέθανε στο σπίτι του στο Παρίσι τον Μάιο του 1980 σε ηλικία 79 ετών.
Israëlis Βidermanas
- "Η ιδέα της φωτογραφίας είναι ότι πρέπει να είσαι πολύ σεμνός και να ποζάρεις όσο το δυνατόν λιγότερο. Πρέπει, με την πρώτη ματιά, να μην αναγνωρίζεις ποιος είναι ο φωτογράφος. Η φωτογραφία είναι πάνω απ' όλα ένα ντοκουμέντο, μια καλή φωτογραφία, φυσικά, μεταμορφώνει το ντοκουμέντο αφού της δίνει κάτι, όπως μια φωτογραφία του Atget που μας δίνει μια εικόνα για το πώς ήταν το Παρίσι το 1900. Υπάρχει όμως κάτι περισσότερο από ένα ντοκουμέντο, κάτι περισσότερο από το Παρίσι του 1900, και αυτό προέρχεται από τον ίδιο τον Atget. Και θα ήθελα να πετύχω και εγώ τον ίδιο στόχο. Κάνω επίσης εκθέσεις και ρεπορτάζ για το σημερινό Παρίσι, τα οποία πιστεύω ότι μπορούν να παραμείνουν ως απολογισμός για τα επόμενα χρόνια, μιλάω μόνο για την πραγματικότητα χωρίς καμία βοήθεια έπειτα στο εργαστήριο. Δεν είμαι δημοσιογράφος. Είμαι περισσότερο περιηγητής παρά δημοσιογράφος".
- "Με ελκύει η νοσταλγία, οι άλλοι λένε ότι υπάρχει νοσταλγία στις φωτογραφίες μου, πραγματικά δεν ξέρω. Έχω αρχίσει να το πιστεύω και εγώ αφού μου το λένε όλοι. Οι χαρακτήρες μου, λένε, βρίσκονται κάπου ανάμεσα στην πραγματικότητα και το όνειρο."
- "Πάντα ήμουν ονειροπόλος, στο σχολείο το παρατσούκλι μου ήταν ο "ονειροπόλος."
- "Πιστεύω ότι το όνειρό μου με καταδιώκει από την παιδική μου ηλικία και τώρα το αποδέχομαι εντελώς."
- "Η παιδική μου ηλικία έπεξε μεγάλο ρόλο στη ζωή και στη δουλειά μου. Ήταν μια πολύ φτωχή παιδική ηλικία, όπως για τους περισσότερους Λιθουανούς. Δεν είχαμε αρκετό φαγητό, τρώγαμε κρέας μια φορά την εβδομάδα, και αυτό το έκανε ακόμα πιο υπέροχο όταν μπορούσαμε να το έχουμε, ήταν μια πολύ δύσκολη ζωή. 'Οταν έφτασα στο Παρίσι, είχα την εντύπωση ότι είχα αλλάξει ήπειρο, τέτοια διαφορά υπήρχε στη ζωή, στο βιοτικό επίπεδο, αλλά και στην ελευθερία που έχει κανείς στο Παρίσι. Επέλεξα να ζήσω στο Παρίσι, θα ζω πάντα στο Παρίσι, αν μπορώ..."
Opera Garnier
Opera Garnier
Τι θα ήταν η Όπερα Garnier στο Παρίσι χωρίς την οροφή της μεγάλης αίθουσας, αυτό το έργο των 220τμ που φιλοτέχνησε ο Chagall; Αν και επιθυμία του André Malraux, έγινε ωστόσο αντικείμενο ποικίλων κριτικών όταν αποκαλύφτηκε από το δημιουργό του, στις 23 Σεπτεμβρίου του 1964. Φωτεινό, πλημμυρισμένο χρώματα, το έργο φανερώνει την αγάπη του ζωγράφου για τη μουσική και την ίδια τη ζωή.
Τι υπήρχε προηγουμένως στην οροφή της όπερας; Ένα κλασσικό έργο με τίτλο «Οι μούσες και οι ώρες της μέρας και της νύχτας» του διακεκριμένου Jules-Eugène Lenepveu (1819 – 1898). Η αρχική αυτή οροφή δεν καταστράφηκε αφού το έργο του Chagall τοποθετήθηκε από πάνω με τη βοήθεια είκοσιτεσσάρων ταμπλό που μπορούν να αφαιρεθούν.
Για να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα, o Chagall δημιουργεί πενήντα σκίτσα με διάφορες τεχνικές και δύο τελικές μακέτες εκ των οποίων η μία θα αποτελέσει μέρος της τελικής εικόνας (μία μακέτα ενάμιση τετραγωνικού μέτρου της οποίας το μέγεθος στη συνέχεια θα φτάσει τα 220 τετραγωνικά μέτρα). Μια δουλεία που ο τότε 77χρόνος ζωγράφος θα υλοποιήσει με τη βοήθεια τριών βοηθών ζωγράφων: Roland Bierge, Jules Paschal, Paul Versteeg.
Κατά την παρουσίασή του, το έργο θα προκαλέσει ποικίλα σχόλια ενίοτε και αρνητικά. Θα κατηγορηθεί κυρίως ότι σπάει την ενότητα του κτιρίου, όπως τη σκέφτηκε ο Charles Garnier. Για ορισμένους ο ζωγράφος, αγαπημένος του Malraux, θα πλουτίσει πατώντας στις πλάτες των Γάλλων φορολογουμένων. Όμως για το έργο αυτό, ο Chagall δε θα δεχθεί χρήματα.
κείμενο: Eύα Τζιμούρτα
δείτε εδώ όλες τις φωτογραφίες του Izis με τον Chagall να ζωγραφίζει την οροφή της όπερας
επιμέλεια: J.Eco
πηγες: breitbart.com, babelio.com, Europe of Cultures, art22.gr
