Ο καλλιτέχνης που προκαλεί τους ανθρώπους να σκέφτονται...
Ο JR προέρχεται από μία μέση Γαλλοτυνησιακή οικογένεια, είναι αυτοδίδακτος και αποφάσισε να ασχοληθεί με τη φωτογραφία πριν από δέκα χρόνια, επειδή αγόρασε τυχαία μία φθηνή κάμερα στο Μετρό του Παρισιού. Σήμερα αυτή η ανέμελη αλλά καθόλου ερασιτεχνική του ματιά πωλείται πολύ ακριβά. Οι φωτογραφίες του φτάνουν στις γαλλικές γκαλερί μέχρι και 12.000 ευρώ (σε κανονικά μεγέθη φυσικά).
Όπως αναφέρει ο ίδιος: ''Δεν είμαι καλλιτέχνης με αιτία, αλλά καλλιτέχνης που προκαλεί τους ανθρώπους να σκέφτονται. Αυτές οι γυναίκες είναι θύματα που μπορεί να τους δοθούν λίγα δευτερόλεπτα στο βραδυνό δελτίο, και μετά να ξεχαστούν. Όμως κοιτώντας μέσα στα μάτια τους βλέπεις οτι δεν είναι απλώς θύματα αλλά αυτές που κατάφεραν να επιβιώσουν''.
Τα τελευταία χρόνια - με τη βοήθεια των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα» και την τόλμη των 27 του χρόνων- αποφάσισε να περιπλανηθεί στον κόσμο αναζητώντας τη γυναικεία ματιά. Στην πραγματικότητα ήθελε να δει πώς καθρεφτίζεται στα μάτια των γυναικών ο πόνος, η φτώχεια, η βία που υφίστανται. Σταθμοί του η Βραζιλία, η Ινδία, η Καμπότζη, η Σιέρα Λεόνε, το Σουδάν, η Κένια και όποιες άλλες περιοχές «φιλοξένησαν» εμφύλιες διαμάχες.
Είναι μοντέλα; Είναι πολιτικοί; Είναι καλλιτέχνες; Οχι. Είναι η Ρεμπέκα Ντεμάν, ένα κορίτσι από τη Λιβερία που βιάστηκε κι έγινε μητέρα στα 13, η Ζίπι, μια γιαγιά από την Κένια, και η Ρενγκ, μια γυναίκα που έχει αφιερωθεί στο να βοηθά παιδιά στην Καμπότζη.
Ολες τους, όμως, από τα άγνωστα χωριά τους βρέθηκαν μέσα από τεράστιες φωτογραφίες στις όχθες του Σηκουάνα, σε κτίρια του Παρισιού, σε φαβέλες στο Ρίο ντε Ζανέιρο, στις Βρυξέλλες, στο Βερολίνο. Κι όλα αυτά χάρη σε ένα νέο φωτογράφο, τον JR, που κρύβει το αληθινό του όνομα, αλλά στολίζει πόλεις με φωτογραφίες του κολλημένες έπειτα από επεξεργασία σε γέφυρες, σπίτια και μνημεία. Το τελευταίο του εγχείρημα με τίτλο «Women are heroes» («Οι γυναίκες είναι ήρωες») πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι όπου έβαλε τεράστιες μεγεθύνσεις φωτογραφιών του (με έμφαση στα μάτια) στα πιο γνωστά σημεία της πόλης.
Ο ίδιος συμμερίζεται απολύτως ότι οι γυναίκες είναι πάντα σε δεινή θέση «Σε περίοδο ειρήνης πέφτουν θύματα διακρίσεων και σε περίοδο πολέμου είναι στόχοι». Γι' αυτό και θέλει πάση θυσία να αφήσει ένα τόνο ελπίδας. Κι οι ίδιες, όμως, το έχουν ανάγκη: «Νομίζω ότι έχω κι εγώ τον τρόπο να βοηθήσω. Θέλω να μιλήσω γιατί έτσι θα μάθει ο κόσμος πώς ζούμε», λέει μια πιτσιρίκα δειλά.....
Όλη η περιφέρεια του Ile Saint-Louis μεταμορφώνεται σε μία τεράστια έκθεση από φωτογραφίες γυναικείων ματιών. Ακόμη και οι γέφυρες που συνδέουν το νησί με τη δεξιά και την αριστερή όχθη του Παρισιού θα μετατραπούν ως το Σάββατο το βράδυ σε γέφυρες ματιών. Αυτό θεωρείται από κάποιους η πιο φιλόδοξη καλλιτεχνική δημιουργία που έχει γίνει στο Παρίσι μετά το 1985, όταν ο Αμερικανοβούλγαρος καλλιτέχνης Christo τύλιξε την Pont-Neuf με ένα μεταξωτό υλικό στο χρώμα της άμμου....
Τα μάτια ανήκουν σε ''γυναίκες ηρωίδες'' όπως η Zippy Vugutsa, γιαγιά στην Κένυα, η Peng Phan, μία γυναίκα που βοηθά παιδιά του δρόμου στην Καμπότζη και η Rebecca Deman μία δεκατριάχρονη μόνη μητέρα, θύμα του εμφυλίου πολέμου και βιασμού στην Λιβερία. Πίσω από την έκθεση βρίσκεται ο JR, ένας νέος Γάλλος φωτογράφος και γκραφιτάς, ο οποίος δεν δίνει ποτέ το πραγματικό του όνομα και έχει γίνει γνωστός τα τελευταία 4 χρόνια. Αυτό που κάνει είναι να κολλάει, τις περισσότερες φορές απρόσκλητος, γιγαντιαίες φωτογραφίες κατά τη διάρκεια εμφύλιων συγκρούσεων.
Φωτογράφισε πορτρέτα Παλαιστινίων και Ισραηλινών και στη συνέχεια τα κόλλησε στο Τείχος. Ποιοι ήταν οι Παλαιστίνιοι και ποιοι οι Ισραηλινοί κανείς δεν μπορούσε να διαχωρίσει με σιγουριά. Το πιο διάσημο έργο του είναι τα τρία πορτρέτα, ενός ιμάμη, ενός ραβίνου και ενός παπά τα οποία κόλλησε το ένα δίπλα στο άλλο. Τα μάτια των γυναικών είναι το αποτέλεσμα μίας δίχρονης περιήγησης στον κόσμο που την ονόμασε ''Women are Heroes''. Στόχο είχε να να αναδείξει το κουράγιο και τον πόνο γυναικών που υφίστανται την φτώχεια και την βία στην Βραζιλία, στην Ινδία, στην Καμπότζη, στη Σιέρρα Λεόνε, στο Σουδάν, στην Κένυα και στη Λιβερία...
Πριν από την έκθεση στο Saint Louis, ο JR κολλούσε τις φωτογραφίες στις τρώγλες όπου ζούσαν οι ίδιες οι γυναίκες, σε τοίχους ή σε γέφυρες, σε λεωφορεία και στην Κένυα κατά μήκος ενός τραίνου. Μετά, οι φωτογραφίες κολλήθηκαν σε τεράστιο μέγεθος στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες. Παρ'όλα αυτά, ο JR δήλωσε στην εφημερίδα Independent ότι είναι η πρώτη φορά που κάνει κάτι τόσο μεγάλων διαστάσεων και ότι στο Βερολίνο η έκθεση είχε έκταση 4 χλμ, ενώ στο Παρίσι 8 χλμ.
Πηγή: "The Independent", (αναδημοσίευση)
JR και Ανιές Βαρντά στην ταινία "Πρόσωπα και Ιστορίες", 2018
Ανιές Βαρντά και JR στην τελετή των 'Οσκαρ, 2018
Είναι ένας οξύς παρατηρητής των καιρών μας...
Στα 25 του διαθέτει τη μεγαλύτερη γκαλερί τέχνης στον κόσμο! Εκθέτει ελεύθερα στους δρόμους, τραβώντας την προσοχή των ανθρώπων που δεν είναι οι συνήθεις επισκέπτες των μουσείων. Προτιμά να διατηρήσει την ανωνυμία του. Δεν θέλει οι θεατές να ερμηνεύσουν τις εικόνες του σύμφωνα με το αν λέγεται Τζον ή Μοχάμεντ.
Εξάλλου η δράση του είναι παράνομη. Δεν έχει σπόνσορα ούτε επίσημη άδεια γι' αυτό που κάνει. Η μόνη άδεια που ζητάει είναι η έγκριση των ανθρώπων που φωτογραφίζει για να δημοσιοποιήσει την ιστορία τους. Στη συνέχεια, κάνει «εκθέσεις» έξω από την πόρτα μας. Αφού μεγεθύνει τις εικόνες, τις επεξεργάζεται για να αντέξουν στις καιρικές συνθήκες τα βράδια τις αναρτά μαζί με τους φίλους του σε δημόσια κτήρια, σπίτια, γέφυρες στην Αφρική, ερείπια του Παρισιού, φαβέλες του Ρίο ντε Τζανέιρο μισογκρεμισμένους τοίχους της Μ. Ανατολής. (JR in action).
Με άνεση να κινείται τόσο στις εύπορες γειτονιές όσο στα αστικά γκέτο, ο οποίος «ρωτάει» τους περαστικούς με τις «εκθέσεις» του σε μέρη όπου συναλλάσσονται καθημερινά. Στη δουλειά του ανακατεύει τέχνη, δράση, μιλάει για τη δέσμευση, την ελευθερία, την ταυτότητα τα όρια. Αυτοχαρακτηρίζεται «αρτιβιστής» (artiviste), δηλαδή καλλιτέχνης (artiste) ακτιβιστής (activiste). Η συνάντησή του με τη φωτογραφία ήταν τυχαία, όταν το 2000 βρήκε μια φωτογραφική μηχανή σε μια αποβάθρα του παρισινού μετρό (όχι, δεν την παρέδωσε στο τμήμα απολεσθέντων). Το 2001 ξεκινά την φωτογραφική του δράση με το EXROS 2 RUE a Paris, ενώ το 2002 αυτή η έκθεση επεκτείνεται στην Ευρώπη (EXPOS 2 RUE européennes), με φωτογραφίες στη Βενετία, τις Βρυξέλλες τη Βαρκελώνη. Την ίδια χρονιά κερδίζει το βραβείο Νέου Ταλέντου από τη γαλλική έκδοση του περιοδικού PHOTO (άραγε ποιος το παρέλαβε ???). Τα επόμενα 2 χρόνια ακολούθησαν άλλες «εκθέσεις», όπως το 6 mois à New-York, ενώ το 2005 εκδίδεται στην Ευρώπη το πρώτο του άλμπουμ Carnet de rue par JR.
Από το 2004 όμως εργάζεται πάνω στο 28 millimetres project, το πρώτο μέρος του οποίου – Portrait d'une génération – τον οδήγησε στο πρωτοσέλιδο των N.Y. Times. Πρόκειται για πορτρέτα νέων από συνοικίες στο Clichy-sous-Bois. Τις φωτογραφίες του τις τοποθέτησε σε παλιές φημισμένες συνοικίες της γαλλικής πρωτεύουσας, καθώς στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Φωτογραφίας. Τον Μάρτιο του 2007, πραγματοποιεί μαζί με τον Ελβετό καλλιτέχνη Marco (επίσης ψευδώνυμο) άλλη μια παράνομη έκθεση φωτογραφίας δρόμου, στα πλαίσια του δεύτερου μέρους του 28 millimetres project, Face2Face.
Αφού τράβηξαν φωτογραφίες Ισραηλινών Παλαιστινίων να κάνουν αστείες γκριμάτσες, ανέβασαν τα πορτρέτα τους σε δημόσιους χώρους που καλύπτουν τις δύο πλευρές του τείχους που χωρίζει τους δύο λαούς. Ήθελε έτσι να αποδείξει ότι κανένας δεν είναι το τέρας που η άλλη πλευρά φαντάζεται.
Τον τελευταίο χρόνο η δουλεία του έχει επικεντρωθεί στις γυναίκες (Women), οι οποίες αποτελούν το θέμα του τρίτου μέρους του 28 millimetres project. Θύματα διακρίσεων σε καιρό ειρήνης, πρώτοι στόχοι σε συνθήκες πολέμου, ο JR άκουσε τις ιστορίες γυναικών από το Σουδάν, την Κένυα, τη Σιέρα Λεόνε κ.λπ. στη συνέχεια τις φωτογράφισε. Τα πορτρέτα τους κρεμάστηκαν άλλοτε στη μέση του χωριού τους άλλοτε σε σικ δρόμους του Λονδίνου της Νέας Υόρκης. Με αυτόν τον τρόπο εκείνες προσπαθούν να μεταφέρουν το μήνυμά τους τόσο στο περιβάλλον τους, που συχνά τις αντιμετωπίζει με περιφρόνηση, όσο σε μητροπόλεις, καθώς οι ίδιες εξέφρασαν την επιθυμία να επισκεφθούν, έστω με αυτόν τον τρόπο, μια λαμπερή πόλη.
Με τον 28αρη φακό του, τους ανθρώπους που κάνουν γκριμάτσες, τις τεράστιες αφίσες την ανωνυμία του, ο φωτογράφος δεν παρέχει ερμηνείες αφήνει ελεύθερο χώρο για μια συνάντηση μεταξύ ενός θέματος – παράγοντα ενός περαστικού – ερμηνευτή. Οι αφίσες του είναι έτσι τυπωμένες, ώστε να μην μοιάζουν με διαφημιστικές καμπάνιες, αλλά παράλληλα να είναι ανοιχτές στον διάλογο: ο περαστικός μπορεί να τις σκίσει, να γράψει πάνω τους ή απλά να σκεφτεί αυτό που του φωνάζουν.
Με τη σκέψη το ερώτημα που θέτει ο JR, ο καθένας μπορεί να αναθεωρήσει τον τρόπο σκέψης του να απελευθερωθεί από τα στερεότυπα τις προλήψεις. Είναι αυτό πάνω στο οποίο δουλεύει ο JR. Να θέτει ερωτήματα, εκεί όπου δεν μπορείς να μην τα δεις.
πηγή: dpgr
Ο φωτογράφος JR νικητής του βραβείου TED για το 2011
Ο Γάλλος φωτογράφος JR είναι ο ιδιοκτήτης της μεγαλύτερης γκαλερί τέχνης στον κόσμο. Τα έργα του δεν τα εκθέτει σε μουσεία, αλλά εκεί όπου μπορούν όλοι να τα δουν: στους δρόμους. Ο τολμηρός φωτογράφος, ο οποίος έχει επιλέξει την ανωνυμία, μιλά μέσα από τις φωτογραφίες του για την αφοσίωση, την ελευθερία, την ταυτότητα και τα όρια, ενώ είναι ο νικητής του TED Prize για το 2011.
Η έμπνευσή του προήλθε όταν βρήκε μια φωτογραφική μηχανή στο μετρό του Παρισιού. Από τότε, ξεκίνησε να ασχολείται με την ευρωπαϊκή τέχνη του δρόμου, εντοπίζοντας ανθρώπους, οι οποίοι επικοινωνούσαν τα μηνύματά τους μέσα από τους τοίχους της πόλης. Έπειτα, συνέχισε την εξερεύνησή του πάνω στα όρια, παρατηρώντας ανθρώπους σε ξεχασμένες υπόγειες γωνιές ή από τις στέγες του Παρισιού.
Το 2006, κατάφερε να ολοκληρώσει την παράτολμη και παράνομη έκθεση «Πορτραίτο μιας γενιάς» («Portrait of a generation»). Επιχείρησε να φωτογραφήσει «κακοποιούς» των προαστίων και στη συνέχεια διακόσμησε με τις φωτογραφίες τυπώμενες σε τεράστιες διαστάσεις τις αστικές περιοχές του Παρισιού. Η παράνομη πράξη του έλαβε θεσμική αναγνώριση, όταν το Δημαρχείο της Πόλης του Παρισιού επέλεξε να προβάλει τα πορτραίτα στην πρόσοψή του.
Ο JR δε σταμάτησε όμως εκεί. Το 2007 πραγματοποίησε σε συνεργασία με τον φωτογράφο Marco, τη μεγαλύτερη παράνομη έκθεση που έχει γίνει ποτέ και η οποία είχε τίτλο «Πρόσωπο με Πρόσωπο» («Face 2 Face»). Ο JR δημοσίευσε τεράστια πορτραίτα Ισραηλινών και Παλαιστινίων σε οκτώ παλαιστινιακές και ισραηλινές πόλεις, και στις δύο μεριές του Τείχους του Αίσχους στη Δυτική Όχθη.
Μετά το Παρίσι και την Μέση Ανατολή, επέκτεινε την τέχνη του και το πάθος για τη φωτογραφία, στην Αφρική, όπου «διακόσμησε» ακόμη και ερειπωμένες γέφυρες με πορτραίτα αφρικανών γυναικών, καθώς και στη Βραζιλία, όπου «στόλισε» παλιά τρένα και τις στέγες στις φαβέλες με τέτοιο τρόπο, ώστε οι φωτογραφίες να προστατεύουν τα μικρά χαμόσπιτα από τη βροχή. Για το έτος 2011, ανακηρύχθηκε ο νικητής του βραβείου Ted, παίρνοντας τη σκυτάλη από τον περσινό νικητή και πολύ γνωστό σεφ, Jamie Oliver. Το βραβείο Ted, το οποίο πήρε το όνομά του από τις λέξεις Τεχνολογία, Διασκέδαση και Σχέδιο (Technology, Entertainment, Design) επιβραβεύει κάθε χρόνο τα άτομα εκείνα που με το έργο τους επιχειρούν να αλλάξουν τον κόσμο μέσα από μια επιθυμία τους («One Wish to Change the World»). Το βραβείο για το νικητή αντιστοιχεί σε 100.000 δολάρια.
Ο JR, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, δεν επικεντρώθηκε στο φαγητό, αλλά στη δύναμη της εικόνας. Δεν πιστεύει πως θα αλλάξει τον κόσμο, όπως δηλώνει, αλλά μερικές φορές «ένα και μόνο χαμόγελο σε ένα απρόσμενο μέρος, μπορεί να σε κάνει να ονειρεύεσαι ότι αυτό θα μπορούσε να γίνει».
επιμέλεια: J.Eco
Δείτε το τρέιλερ της ταινίας "Πρόσωπα και Ιστορίες" των Ανιές Βαρντά και JR, 2018
