Φωτογραφικά Atelier και Studio τον 19o αιώνα

Από το 1400 μ.Χ αρχίζει η προσωπογραφία να αντιμετωπίζεται ως καλλιτεχνικό γεγονός και δημιούργημα κυρίως γιατί το πρόσωπο αρχίζει να αποκτά μεγαλύτερη αξία.
Στα τέλη του 15ου και 16ου αιώνα στην Ευρώπη κυριαρχεί η ιταλική προσωπογραφία παρουσιάζοντας διάφορες σχολές, κυρίως κατά πόλεις, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η κάθε μια.
Αντίστοιχες σχολές προσωπογραφίας με μεγάλο ενδιαφέρον παρατηρούμε στην Ισπανία και στη Γερμανία που με τη σειρά της επέδρασε στην αγγλική προσωπογραφία.
Στην Ευρώπη του 18ου αιώνα παρουσιάζουν ενδιαφέρον δύο κυρίως τάσεις στην προσωπογραφία. Η μία είναι η αρχαϊκο αλληγορική με πολλούς εκπροσώπους και η άλλη η ρεαλιστική που κυρίως αναπτύχθηκε στη Γαλλία. Το 19ο αιώνα οι εμπρεσιονιστές Μανέ, Ντεγκά, Ρενουάρ άρχισαν να αντιδρούν στην ρεαλιστική και αντικειμενική απεικόνιση του μοντέλου. Η αντίδραση αυτή θα οδηγήσει τη σύγχρονη τέχνη από το ένα μέρος στην διάλυση της μορφής με την πρόσθεση της ογκομετρικής και φορμαλιστικής αναζήτησης (μιλάμε φυσικά για τον κυβισμό) και από το άλλο μέρος στην παραμόρφωση της ανθρώπινης μορφής (μιλάμε φυσικά για τον εξπρεσιονισμό).

Στα μέσα του 19ου αιώνα ανακαλύπτεται η φωτογραφία μια νέα μορφή απεικόνισης που με μηχανικά και χημικά μέσα θα είναι σε θέση πλέον, εκτός των άλλων, να προσωπογραφεί. Όπως την κάθε μορφής τέχνης έτσι και τη φωτογραφία την απασχολεί πάρα πολύ ο άνθρωπος γενικά και το πρόσωπό του ειδικότερα. Γεννιέται λοιπόν το φωτογραφικό πορτρέτο, η φωτογραφική προσωπογραφία. Δεν είναι δε τυχαίο ότι δύο μόλις χρόνια μετά την πρώτη φωτογραφία, στο Παρίσι ανοίγει το πρώτο στούντιο πορτρέτων όπου χιλιάδες παριζιάνοι, επώνυμοι και ανώνυμοι προστρέχουν για ένα πορτρέτο τους. Φυσικά αυτή η υστερία εξηγείται γιατί μέχρι τότε ο μόνος τρόπος για να έχει κάποιος το πορτρέτο του ήταν η ζωγραφική και σπάνια η γλυπτική, πράγμα που μόνο οι άρχοντες, οι ηγεμόνες, οι εκκλησιαστικοί άρχοντες και οι πλούσιοι είχαν τη δυνατότητα.

πηγές: κείμενο του Πέτρου Χρηστίδη "το πορτραίτο στην φωτογραφία" 2006, (απόσπασμα - αναδημοσίευση), fotoart.gr - φωτογραφίες: monovisions.com

Gottlieb Stckel Studio, Denmark 1865

Το Studio

Οι φωτογράφοι της εποχής εκείνης είχαν τα ατελίε τους λοιπόν στους τελευταίους ορόφους των κτηρίων, με μεγάλα τζαμένια ανοίγματα τα οποία και έδιναν άπλετο φως. Ρύθμιζαν το φως της ημέρας αναλογα την ώρα με κουρτίνες, ανακλαστήρες και λευκά πανιά ως διαχυτές.
Θα έπρεπε το μοντέλο να φωτίζεται ομοιόμορφα και μαλακά, σύμφωνα με τα πρότυπα της ζωγραφικής. Το φόντο ήταν από ένα λιτό άσπρο πανί μέχρι ζωγραφισμένες αναπαραστάσεις αστικού ή και φυσικού τοπίου.

Τα μοντέλα έπρεπε να είναι απολύτως ακίνητα, λόγω των χαμηλών ταχυτήτων των φωτογραφικών πλακών, γιαυτό είχε καθιερωθεί να υπάρχει πάντα μέσα στο κάδρο και ένα σταθερό σημείο όπου θα μπορούσε να ακουμπήσει, όπως μία καρέκλα, ένα έπιπλο, μία κολώνα, κλπ. Πολλές φορές όμως χρησιμοποιούσαν οι φωτογράφοι ένα τρίποδο με στήριγμα για το σώμα και το κεφάλι. Προσπαθώντας αυτό να το καταστήσουν αθέατο από την φωτογραφία το έκρυβαν πίσω από το σώμα του μοντέλου, όχι πάντα με επιτυχία...

κείμενο: J.Eco

Πολλές πληροφορίες για τις φωτογραφικές μηχανές του 19ου αιώνα, μοντέλα και τεχνικά χαρακτηριστικά μπορείτε να δείτε εδώ

Antique 19th Century Cameras