Ο ασπρόμαυρος σκοτεινός θάλαμος είναι ένας γοητευτικός κόσμος που κερδίζει πολλούς νέους φίλους κάθε χρόνο. Η τύχη του πρωτάρη όμως αντικαθίσταται γρήγορα από την αδεξιότητα του ημιμαθή πριν η τελευταία να δώσει τη θέση της στη σιγουριά του έμπειρου (αφού προηγηθούν πολλές ώρες εξάσκησης). Σκοπός μας στο άρθρο αυτό είναι να βοηθήσουμε τους άπειρους πρωτάρηδες του σκοτεινού θαλάμου να εντοπίζουν πιο εύκολα τα λάθη που κάνουν, αφού η αυτοκριτική είναι η καλύτερη μέθοδος αυτοβελτίωσης και, όπως λεει και η λαϊκή σοφία, «τα παθήματα γίνονται μαθήματα»
ΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΩΝ ΛΑΘΩΝ
Οι δραστηριότητες στο σκοτεινό θάλαμο χωρίζονται σε τρεις μεγάλους τομείς, που είναι:
η εμφάνιση των φιλμ, η εκτύπωση των αρνητικών και η περαιτέρω επεξεργασία των τυπωμάτων (τονισμός, ρετούς κλπ). Σε κάθε ένα από τα στάδια αυτά μπορεί να γίνουν λάθη αντιστρεπτά ή μη,
λάθη που μπορεί να συγκαλυφθούν ή άλλα που έχουν σαν αποτέλεσμα την πλήρη καταστροφή
των εικόνων μας.
Τα λάθη που γίνονται κατά την εμφάνιση του αρνητικού είναι ίσως τα πιο σοβαρά, αφού όταν δημιουργούν εμφανή σημάδια στην εικόνα δεν μπορούμε απλά να φτιάξουμε ένα άλλο αρνητικό. Φυσικά, πολλές φορές υπάρχει η δυνατότητα να αποτραπεί η καταστροφή με παρεμβάσεις μας, ή ακόμη και να ξανατραβηχτεί η φωτογραφία. Πολλοί προνοητικοί φωτογράφοι τραβάνε δύο φιλμ από το κάθε θέμα, όταν φυσικά είναι πολύ σημαντικό να βγει τουλάχιστον ένα επιτυχημένο αρνητικό.
Τα λάθη της εκτύπωσης είναι λιγότερο επικίνδυνα διότι μια εκτύπωση, αν παρουσιάσει κάποιο πρόβλημα, μπορεί απλά να ξαναγίνει, με σωστότερο τρόπο. Είναι βέβαια δυσάρεστο να χρειάζεται κανείς να επαναλαμβάνει τη δουλειά που μόλις τελείωσε επειδή έκανε λάθη ενώ η κατανάλωση επιπλέον αναλώσιμων αποτελεί και σπατάλη χρημάτων. Πολλοί φωτογράφοι σπαταλούν τεράστιες ποσότητες χαρτιού και χημικών (επίσης ρεύμα, νερό και πολύτιμο χρόνο) για να καταφέρουν να τυπώσουν μερικές καλές φωτογραφίες, ενώ άλλοι το καταφέρνουν πολύ πιο γρήγορα και οικονομικά, προσέχοντας να μην κάνουν λάθη.
Στο τελικό στάδιο της επεξεργασίας μιας φωτογραφίας μπορεί να γίνουν επίσης λάθη, αν και εδώ τα πράγματα είναι κάτω από καλύτερο έλεγχο. Παρόλo αυτά όλοι οι χειρισμοί που γίνονται σε μια εκτύπωση πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί, διότι κάθε λάθος μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή της εικόνας μας.
ΤΑ ΛΑΘΗ ΤΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΦΙΛΜ
ΣΚΟΝΗ ΣΤΟ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
Τα σωματίδια σκόνης που είναι κολλημένα στο αρνητικό μας πριν την εμφάνιση υπάρχει πιθανότητα να μην φύγουν όταν τα υγρά έρθουν σε επαφή με την εμουλσιόν. Στην περίπτωση αυτή θα έχουμε λευκές τρύπες στο αρνητικό μας, που σημαίνει πως στην εκτύπωση θα φανούν μαύρα στίγματα, πολύ δύσκολο να ρετουσαριστούν. Καλό είναι λοιπόν να φορτώνουμε τα αρνητικά μας στο τανκ σε μέρος που δεν υπάρχει καθόλου σκόνη. Επίσης, κάθε δαχτυλιά που κάνουμε στο αρνητικό μας με υγρά ή λιπαρά χέρια μπορεί να αφήσει σημάδι με τα ίδια καταστροφικά αποτελέσματα.
ΤΣΑΚΙΣΜΑ ΦΙΛΜ ΣΤΟ ΦΟΡΤΩΜΑ
Όταν φορτώνουμε το φιλμ μας στο σπιράλ για να το εμφανίσουμε, πρέπει να προσέχουμε πολύ να μην το τσακίσουμε. Τα τσακίσματα αυτά θα φανούν στο αρνητικό μας σαν σκούρα σημάδια που θα είναι ορατά και στην εκτύπωση. Ο μόνος τρόπος να διορθώσουμε το πρόβλημα αυτό είναι το ρετούς, αν και η επιχείρηση αυτή είναι πολύ δύσκολη.
ΔΥΟ ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΦΙΛΜ ΑΚΟΥΜΠΑΝΕ ΣΤΟ ΣΠΙΡΑΛ
Όταν φορτώνουμε το φιλμ στο σπιράλ, αν τύχει και το φιλμ βγει από το λούκι σε κάποιο σημείο και ακουμπήσει με το κομμάτι που βρίσκεται δίπλα του, το μέρος του φιλμ που ακουμπάει με την πλευρά της εμουλσιόν δεν θα εμφανιστεί, ούτε θα στερεωθεί. Το αποτέλεσμα θα είναι να ανακαλύψουμε, όταν δούμε το φιλμ μας στο φως, πως αυτό το κομμάτι έχει καταστραφεί ανεπανόρθωτα.
ΕΜΦΑΝΙΣΗ 120 ΜΕ ΤΟ ΧΑΡΤΙ
Κάποιοι πρωτάρηδες του μεσαίου φορμά (συχνά σπουδαστές φωτογραφίας) δεν γνωρίζουν πως πριν τυλίξει κανείς το φιλμ 120 στο σπιράλ της εμφάνισης πρέπει πρώτα να αφαιρέσει το προστατευτικό χαρτί που βρίσκεται κολλημένο στη μια άκρη του. Έτσι, εμφανίζουν το χαρτί μαζί με το φιλμ και τα αποτελέσματα είναι τραγικά!
ΦΟΥΣΚΑΛΕΣ ΣΤΟΝ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗ
Εάν παγιδευτούν φουσκάλες αέρα ανάμεσα στις σπείρες του τανκ εμφάνισης και δεν φροντίσουμε να τις απαλείψουμε, στα σημεία εκείνα δεν θα εμφανιστεί το φιλμ. Θα ανακαλύψουμε εξετάζοντας το φιλμ μας μετά την επεξεργασία του διαφανείς κύκλους, που μπορεί να είναι και καφετί αν επιπλέον οι φουσκάλες αέρα δεν μετακινήθηκαν ούτε στον στερεωτή. Για να αποφεύγουμε την εμφάνιση αυτού του προβλήματος πρέπει να φροντίζουμε η ροή του εμφανιστή όταν γεμίζουμε το τανκ να είναι σταθερή και γρήγορη χωρίς να κάνει μπουρμπουλήθρες και κατόπιν, να χτυπάμε το τανκ ελαφρά κάτω μετά από κάθε ανάδευση για να ανεβαίνουν οι φουσκάλες στην επιφάνεια του υγρού.
ΧΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΒΡΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗ
Αν το νερό που χρησιμοποιούμε για τη διάλυση του εμφανιστή περιέχει μικρά σωματίδια, μπορεί αυτά να επικαθίσουν πάνω στην επιφάνεια του φιλμ και να δημιουργήσουν διαφανείς τρύπες, αφού ο εμφανιστής δεν θα δράσει στα σημεία αυτά. Είναι σαφώς καλύτερα να χρησιμοποιούμε απεσταγμένο νερό για τη διάλυση του εμφανιστή (αν όχι και για τον στερεωτή).
ΠΟΛΥ ΔΥΝΑΤΟΣ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗΣ – ΛΙΓΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
Κάποιοι προτιμούν να επιλέγουν πολύ ισχυρούς εμφανιστές που χρειάζονται σύντομους χρόνους για να εμφανίσουν τα φιλμ τους, μάλλον γιατί βιάζονται να τελειώσουν τη διαδικασία της εμφάνισης. Αν ο χρόνος εμφάνισης είναι μικρότερος από 5 λεπτά της ώρας, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος η εμφάνιση να γίνει ανομοιόμορφα και να φανούν σκούρα ή ανοιχτότερα σημάδια από τη ροή του υγρού κατά την εμφάνιση. Ο μόνος τρόπος να αποφύγει κανείς το πρόβλημα αυτό, είναι να χρησιμοποιεί τους εμφανιστές του σε μεγαλύτερη διάλυση (πράγμα που θα του προσφέρει και καλύτερη οξύτητα στις εικόνες).
ΕΞΟΥΘΕΝΩΜΕΝΟΣ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗΣ
Όταν χρησιμοποιούμε τον εμφανιστή μας σε διάλυση στοκ, μπορούμε να εμφανίσουμε πολλά φιλμ με ένα λίτρο εμφανιστή (περισσότερα ακόμη αν φτιάξουμε μεγαλύτερη ποσότητα χημικού). Αν το διάλυμα αυτό εξουθενωθεί ή οξειδωθεί και δεν το γνωρίζουμε, θα υποεμφανίσουμε το φιλμ μας και θα έχουμε σαν αποτέλεσμα ένα πολύ αδύνατο αρνητικό με χαμηλό κοντράστ.
Για να αποφύγουμε το σφάλμα αυτό πρέπει να σημειώνουμε πόσα φιλμ έχουμε εμφανίσει με το συγκεκριμένο διάλυμα και να αυξάνουμε για κάθε φιλμ το χρόνο εμφάνισης όσο συνιστά ο κατασκευαστής. Επιπλέον, πρέπει όταν φτάσουμε στο όριο του αριθμού φιλμ που αντέχει να εμφανίσει το χημικό μας, να το πετάξουμε και να φτιάξουμε καινούργιο. Όταν κρατάμε τον εμφανιστή μας για πολύ καιρό σε μπουκάλια, πρέπει να φροντίζουμε να μην υπάρχει αέρας στο μπουκάλι, γιατί ο εμφανιστής μας θα οξειδωθεί. Πολύ χρήσιμα για την περίπτωση αυτή είναι τα μπουκάλια – ακορντεόν που πωλούνται στα καταστήματα με είδη για το σκοτεινό θάλαμο. Καλό είναι να προσέχουμε να μην κρατάμε τον εμφανιστή περισσότερο από όσο προβλέπουν οι προδιαγραφές του (υπάρχουν σχετικές αναφορές στα τεχνικά φυλλάδια για το κάθε χημικό).
Αν συμβεί το προαναφερθέν σφάλμα και υποεμφανιστεί το φιλμ μας, μπορούμε να το τυπώσουμε σε σκληρότερο χαρτί ή – πιο δύσκολο – να χρησιμοποιήσουμε έναν ενισχυτή της αργυρούχας εικόνας για να ανεβάσουμε την πυκνότητα της (ο ενισχυτής χρωμίου χρησιμοποιείται πιο συχνά).
ΛΑΘΟΣ ΑΝΑΔΕΥΣΗ ΛΙΓΗ Η ΠΟΛΛΗ
Όταν αναδεύουμε το τανκ λιγότερο ή περισσότερο από όσο πρέπει κατά την εμφάνιση το πρώτο που θα συμβεί θα είναι να υπέρ ή υποεμφανιστεί το φιλμ μας, με άμεσο αντίκτυπο στην αντίθεση.
Οφείλουμε να τηρούμε με ευλάβεια τον τρόπο ανάδευσης κατά την εμφάνιση σταθερό, όπως απαιτεί η εκάστοτε εμφάνιση που κάνουμε. Καλό είναι ο καθένας να βρει (με μερικά απλά τεστ) έναν τρόπο ανάδευσης που του ταιριάζει και να τον κρατήσει για πάντα αμετάβλητο.
Στην περίπτωση που υποεμφανιστεί το φιλμ μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ενισχυτή χρωμίου. Σε περίπτωση υπερεμφάνισης, εφαρμόζουμε μειωτή του Farmer (με προσοχή). Οι μικρές αποκλίσεις από το κανονικό κοντράστ διορθώνονται στην εκτύπωση.
ΛΑΘΟΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ
Η θερμοκρασία του εμφανιστή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ταχύτητα με την οποία θα λάβει χώρα η χημική διεργασία της εμφάνισης. Έτσι, αποκλίσεις από τη θεμιτή θερμοκρασία, αν δεν συνοδεύονται από διορθώσεις στο χρόνο εμφάνισης, έχουν σαν αποτέλεσμα υπό ή υπερεμφανισμένα αρνητικά πάλι. Φροντίζουμε λοιπόν να ελέγχουμε συχνά τη θερμοκρασία του υγρού στο τανκ μας (ακόμη και κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας) και, αν παραστεί ανάγκη, το βάζουμε μέσα σε μία λεκάνη με κρύο ή ζεστό νερό (ανάλογα με το αν θέλουμε να το κρυώσουμε ή να το ζεστάνουμε) για λίγη ώρα ή καθ όλη τη διάρκεια της επεξεργασίας. Καλό είναι πάντως η θερμοκρασία στο χώρο που δουλεύουμε να μην είναι πολύ μακριά από τους 20 οC.
ΛΑΘΟΣ ΔΙΑΛΥΣΗ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗ
Κάποιοι αρχάριοι ή απλά απρόσεκτοι μπερδεύονται με τον τρόπο που ζητάει ο κατασκευαστής των χημικών να διαλυθούν σε νερό πριν τη χρήση. Αν για παράδειγμα η διάλυση που προτείνει ο κατασκευαστής είναι 1+25, αυτοί κάνουν διάλυση 1+2,5 ή κάτι παρεμφερές. Το αποτέλεσμα είναι να χρησιμοποιούν εμφανιστή που είναι είτε εξαιρετικά συγκεντρωμένος και ισχυρός ή σκέτο νεράκι με ίχνη εμφανιστή (αυτό λέγεται ομοιοπαθητική εμφάνιση).
Τα φιλμ βγαίνουν πάλι υπέρ ή υποεμφανισμένα και οι τρόποι αντιμετώπισης οι ίδιοι. Για την αποφυγή του προβλήματος, πρέπει όποιος δεν τα πάει καλά με τα νούμερα να πάρει μια ηλεκτρονική αριθμομηχανή στο σκοτεινό θάλαμο και να κάνει τις πράξεις προσεκτικά, σημειώνοντας σε ένα χαρτί τις ακριβείς ποσότητες χημικών και νερού που πρέπει να βάλει για να φτιάξει το διάλυμα εργασίας.
ΣΚΟΝΗ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΔΙΑΛΥΘΗΚΕ ΚΑΛΑ
Αν χρησιμοποιεί κανείς εμφανιστή σε σκόνη και δεν φροντίσει κατά τη διάλυσή της στο νερό να εξαφανίσει κάθε κόκκο σκόνης του χημικού, κάποιοι κόκκοι στερεού μπορεί να επικαθίσουν στο φιλμ του κατά την εμφάνιση και να δημιουργήσουν μαύρα στίγματα στην εικόνα του αρνητικού (θα φαίνονται λευκά στην εκτύπωση). Η εικόνα μπορεί τότε να διορθωθεί μόνο με ρετούς.
Για να μην συμβεί το λάθος αυτό, φροντίζουμε να ανακατεύουμε πολύ καλά το διάλυμα όταν φτιάχνουμε τον εμφανιστή μας από χημικό σε σκόνη. Πρέπει η θερμοκρασία του νερού στο οποίο διαλύουμε τη σκόνη να έχει υψηλή θερμοκρασία (αναφέρεται στις οδηγίες διάλυσης) και να ανακατέψουμε πολύ καλά για αρκετή ώρα. Για να αποφύγουμε την ταλαιπωρία, μπορούμε να αγοράζουμε εμφανιστή σε υγρή μορφή, γνωρίζοντας όμως πως δεν θα έχει την ίδια διάρκεια ζωής όσο η σκόνη.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ
Αν η θερμοκρασία δύο διαδοχικών «μπάνιων» στην επεξεργασία του φιλμ μας είναι πολύ διαφορετική (διαφορά πάνω από πέντε βαθμούς), τότε η ζελατίνη του φιλμ κινδυνεύει να πάθει ένα κρακελάρισμα εξαιτίας της απότομης συστολής ή διαστολής που ονομάζεται «ρετικιουλασιόν» (reticulation). Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η εικόνα να φαίνεται σαν να έχει χιλιάδες μπιμπίκια, ή σαν να είναι ένα ψηφιδωτό. Στην περίπτωση που η ρετικιουλασιόν συμβεί σε μικρό βαθμό, μπορεί κανείς να μπερδέψει το αποτέλεσμα νομίζοντας απλά πως το φιλμ του έχει χοντρό κόκκο.
Το πρόβλημα δεν διορθώνεται αν συμβεί, γι'αυτό πρέπει να φροντίζουμε όλα τα υγρά στα οποία βάλουμε το φιλμ μας (και του νερού πλυσίματος συμπεριλαμβανομένου) να έχουν παρόμοια θερμοκρασία....
ΠΡΩΤΑ ΦΙΞ
Έχει συμβεί ουκ ολίγες φορές, να βάζει στο τανκ κανείς πρώτα τον στερεωτή και μετά τα υπόλοιπα χημικά (η σειρά με την οποία θα μπουν τα υπόλοιπα δεν έχει καμία σημασία για το φιλμ). Το αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής είναι ένα ωραιότατο διαφανές φιλμ, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πολλά πράγματα, όπως για τη διακόσμηση μιας λάμπας ή του χριστουγεννιάτικου δέντρου.
ΛΙΓΟΣ Ή ΠΟΛΥΣ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗΣ ΣΤΟ ΤΑΝΚ
Αν η ποσότητα του εμφανιστή που θα βάλουμε στο τανκ είναι μικρότερη από την αναγκαία, το πάνω μέρος του σπιράλ δεν θα έρχεται σε επαφή με το χημικό, και θα εμφανίζεται μόνο κατά τη διάρκεια των αναδεύσεων. Αποτέλεσμα, το φιλμ να έχει από τη μία πλευρά μία υποεμφανισμένη λωρίδα, πράγμα που θα καταστήσει όλες τις εικόνες του άχρηστες. Αντίδοτο στο σφάλμα αυτό δεν υπάρχει, παρά μόνο η προσοχή που μπορεί να αφιερώσει κανείς στο σωστό μέτρημα της αναγκαίας ποσότητας εμφανιστή για το τανκ που χρησιμοποιεί.
Αν ο εμφανιστής είναι πάρα πολύς και δεν μένει χώρος για αέρα στο τανκ, είναι αρκετά πιθανόν να μην γίνεται σωστή ανάδευση και να υποεμφανιστεί ελαφρά το φιλμ.
ΜΗ ΧΡΗΣΗ AGEPON Ή PHOTO-FLO
Μετά το πλύσιμο του φιλμ με τρεχούμενο νερό πρέπει να το περάσουμε από ένα διάλυμα που θα μειώσει την επιφανειακή τάση του νερού και έτσι δεν θα επιτρέψει τη δημιουργία σταγόνων στην επιφάνειά του κατά το στέγνωμα (τα πιο γνωστά τέτοια χημικά είναι το Agfa Agepon και το Kodak Photo-Flo). Καλό είναι το νερό που θα χρησιμοποιήσουμε για το τελευταίο αυτό μπάνιο να είναι απαλλαγμένο από τα άλατα (απεσταγμένο). Αν δεν ακολουθήσουμε την τακτική αυτή, είναι αρκετά πιθανό να βρούμε ίχνη από σταγόνες στο αρνητικό μας, που πολλές φορές φαίνονται και στην εκτύπωση. Αν συμβεί αυτό, μπορούμε να τρίψουμε τα σημεία αυτά με ένα μαλακό πανάκι εμποτισμένο σε μεθανόλη ή κάποιο ειδικό υγρό καθαρισμού των φιλμ και να ευχηθούμε να φύγουν τα σημάδια.
ΓΡΑΤΖΟΥΝΙΕΣ ΑΠΟ ΤΡΙΨΙΜΟ ΣΤΟ ΣΤΕΓΝΩΜΑ
Κάποιοι απερίσκεπτοι φωτογράφοι, με σκοπό να αποφύγουν τη δημιουργία σταγόνων πάνω στα φιλμ τους κατά το στέγνωμα, τα «στραγγίζουν» με δύο σφουγγαράκια ή με τα δύο δάχτυλα πριν να τα κρεμάσουν για στέγνωμα. Δυστυχώς, ο κίνδυνος να δημιουργήσουν γρατζουνιές με τον τρόπο αυτό είναι πολύ μεγάλος, οι γρατζουνιές αυτές δε θα είναι μακριές και πολύ δύσκολο να εξαφανιστούν με ρετούς. Καλύτερο είναι να αποφεύγεται κάθε μηχανική καταπόνηση της εμουλσιόν, ειδικά όσο είναι υγρή και πολύ πιο ευαίσθητη.
ΣΤΕΓΝΩΜΑ ΣΕ ΑΕΡΑ ΜΕ ΣΚΟΝΗ
Αν στεγνώσουμε το φιλμ μας σε περιβάλλον με πολλή σκόνη, είναι πιθανόν να επικαθίσουν σκονίτσες στην εμουλσιόν που θα φύγουν πολύ δύσκολα (μόνο με τρίψιμο και κίνδυνο να γρατζουνιστεί το φιλμ). Καλό είναι να βρούμε ένα χώρο χωρίς σκόνη και βρώμες όπου θα κρεμάμε τα φιλμ μας για στέγνωμα, έτσι να αποφύγουμε το πρόβλημα εξ ολοκλήρου. Αν συμβεί πάντως, μπορούμε πάντα να καταφύγουμε στο ρετούς.
ΕΛΛΙΠΕΣ ΦΙΞΑΡΙΣΜΑ
Αν το φιλμ μας δεν στερεωθεί καλά, είτε γιατί το χημικό έχει εξουθενωθεί είτε γιατί δεν το αφήσουμε να δράσει για αρκετό χρόνο (η θερμοκρασία παίζει κι αυτή ρόλο, όπως και η ανάδευση), το αποτέλεσμα θα είναι να δούμε, είτε αμέσως μετά την επεξεργασία, είτε αργότερα, καφέ λεκέδες που φαίνονται πιο καλά από την πίσω πλευρά του φιλμ και σκουραίνουν όσο περνάει ο χρόνος. Αν τύχει και παρατηρήσουμε κάτι τέτοιο, πρέπει να ξαναβάλουμε το αρνητικό μας σε φρέσκο στερεωτή για να συμπληρώσουμε τη διαδικασία όπως πρέπει. Αυτό φυσικά προϋποθέτει να καταλάβουμε αρκετά γρήγορα το πρόβλημα, και όχι μερικές μέρες αργότερα. Καλό είναι πάντως να δοκιμάζουμε τη στερέωσή μας πότε πότε, ειδικά όταν την κρατάμε για πολύ καιρό. Υπάρχουν στην αγορά ειδικά χαρτάκια που τεστάρουν την οξύτητα του διαλύματος του στερεωτή και υγρά με τα οποία μπορεί κανείς να δοκιμάσει τη συγκέντρωση αργύρου στο διάλυμα (αν πέσει η οξύτητα του στερεωτή ή κορεστεί σε αργυρούχες ενώσεις, δεν λειτουργεί πια σωστά). Μπορεί επίσης κανείς να κάνει και ένα απλό εμπειρικό τεστ, που δεν είναι τόσο έγκυρο όσο τα προαναφερθέντα, είναι όμως πιο εύκολο. Αρκεί να πάρει ένα μικρό κομμάτι άχρηστο ανεμφάνιστο φιλμ (η γλώσσα που περισσεύει από τα 35άρια κάνει καλά τη δουλειά) και να το βουτήξει στο στερεωτή, χρονομετρώντας το διάστημα που χρειάζεται για να γίνει διαφανές. Αν ο αναγκαίος αυτός χρόνος είναι πιο μεγάλος από το μισό του χρόνου που δίνει ο κατασκευαστής για τη στερέωση των φιλμ, αυτό σημαίνει πως ήρθε η ώρα να αλλάξει το χημικό αυτό.
ΛΙΓΟ ΠΛΥΣΙΜΟ
Όταν το πλύσιμο που κάνουμε στο φιλμ μας δεν είναι επαρκές, τα αποτελέσματα δεν φαίνονται αμέσως. Σε μερικούς μήνες ή χρόνια όμως αρχίζουν να φαίνονται κιτρινίλες και τα είδωλα να ξεθωριάζουν κατά περιοχές ή σε όλη τους την επιφάνεια. Στην περίπτωση αυτή, δυστυχώς, δεν μπορούν να γίνουν πολλά για να σωθούν τα αρνητικά. Αν ο φωτογράφος αντιληφθεί το πρόβλημα σχετικά νωρίς και η καταστροφή δεν είναι μεγάλη, το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να αντιγράψει τα αρνητικά του σε ένα νέο φιλμ για να σώσει τις εικόνες (η σημερινή τεχνολογία προσφέρει και τη λύση της ψηφιακής αντιγραφής).
Για να πλένονται με σιγουριά τα φιλμ, πρέπει να φροντίζουμε να είναι τοποθετημένα έτσι ώστε να υπάρχει συνεχής ροή νερού γύρω τους (δεν είναι ανάγκη να τρέχει πολύ νερό) και να υπάρχει τρόπος ανανέωσης του νερού στο δοχείο αρκετές φορές το λεπτό. Πολλές εταιρείες κατασκευής τανκ εμφάνισης προσφέρουν πολύ αποτελεσματικές λύσεις για το πλύσιμο των φιλμ μέσα στο τανκ με τη βοήθεια ειδικών εξαρτημάτων. Η κλασική λύση, το να αφήνει δηλαδή να τρέχει το νερό από τη βρύση πάνω από το ανοιχτό τανκ, δεν είναι αρκετά αποτελεσματική.
1. Συνιστάται η χρήση ηλεκτρονικής αριθμομηχανής για τον υπολογισμό των ποσοτήτων των υγρών που χρειάζονται για τη διάλυση των χημικών.
2. Η προετοιμασία των χημικών πρέπει να γίνει προσεκτικά.Το νερό για τη διάλυση καλό είναι να είναι απεσταγμένο και πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην ανάμειξη των χημικών σε σκόνη ώστε να μην μείνουν κομμάτια στερεού μέσα στο διάλυμα. Ένας πλαστικός αναδευτήρας κάνει αρκετά καλή δουλειά.
3. Η μέτρηση της σωστής ποσότητας του κάθε χημικού πρέπει να γίνεται με ογκομετρικά δοχεία που εξασφαλίζουν ακρίβεια στη μέτρηση. Καλό είναι να χρησιμοποιούνται διαφορετικά δοχεία για τη μέτρηση του εμφανιστή και των άλλων χημικών, ώστε να αποφεύγεται η μόλυνση από υπολείμματα σε κακοπλυμένα δοχεία.
4. Όταν κρατάμε τα υγρά της επεξεργασίας των υλικών μας για μελλοντική χρήση, πρέπει να σημειώνουμε την ημερομηνία παρασκευής τους και το πόσα φιλμ ή χαρτιά έχουμε επεξεργαστεί με το συγκεκριμένο διάλυμα.
5. Το φόρτωμα του φιλμ στο τανκ πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά, ώστε να μην τσακιστεί το φιλμ, να μην ακουμπήσουμε την επιφάνειά του με τα δάχτυλα και να περάσει στις σπείρες χωρίς να ακουμπάνε κομμάτια του μεταξύ τους.
6. Ο χρόνος παραμονής του φιλμ στα χημικά πρέπει να υπολογίζεται με ακρίβεια. Συνιστάται η χρήση καλού χρονόμετρου για να αποφεύγονται τα λάθη.
Η ανάδευση πρέπει να γίνεται απαλά, με μια σταθερή ταχύτητα (ούτε πολύ γρήγορα ούτε και αργά).
Ο κύκλος της ανάδευσης πρέπει να έχει την ίδια διάρκεια κάθε φορά.
Η κίνηση δεν πρέπει να δημιουργεί φουσκάλες αέρα μέσα στο τανκ και μετά από κάθε κύκλο πρέπει να χτυπάμε ελαφρά το τανκ στο τραπέζι για να βοηθάμε τον αέρα να ανέβει πιο γρήγορα στην επιφάνεια του υγρού.
8. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνει κανείς στο στέγνωμα των αρνητικών, κρεμώντας τα φιλμ σε περιβάλλον χωρίς σκόνη και προσέχοντας να μην ακουμπήσει την επιφάνειά τους.
ΣΥΧΝΑ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΗ ΕΚΤΥΠΩΣΗ
ΣΚΟΝΗ ΣΤΟ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
Όταν τοποθετούμε το αρνητικό μας στο μεγεθυντήρα για να το τυπώσουμε, οφείλουμε να το έχουμε καθαρίσει πολύ καλά από βρώμες και σκόνες. Όποιες σκόνες βρεθούν στο αρνητικό κατά την εκτύπωση θα αποτυπωθούν σαν λευκά στίγματα που κατόπιν θα μας κουράσουν αρκετά για να τα ρετουσάρουμε (εικ. 1).
Μία πολύ καλή λύση για την αποφυγή του προβλήματος είναι η χρήση πεπιεσμένου αέρα σε σπρέι ή ειδικού πινέλου με φούσκα που διώχνουν τη σκόνη. Καλά είναι και τα αντιστατικά βουρτσάκια, που όμως πρέπει να κρατάμε ευλαβικά καθαρά στο ειδικό κουτάκι τους.
Η χρήση μεγεθυντήρα διάχυσης (με χρωμοκεφαλή) που κάνει τις μικρές σκονίτσες να μην φαίνονται στην εκτύπωση δεν είναι πάντα η καλύτερη, αφού οι μεγεθυντήρες αυτοί μειώνουν το κοντράστ και τη φαινόμενη οξύτητα των εκτυπώσεων.
ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΑΝΑΠΟΔΑ
Αν βάλουμε το αρνητικό μας ανάποδα στο φορέα του μεγεθυντήρα, η εκτύπωση της εικόνας θα είναι ανεστραμμένη – σαν να βλέπαμε την εικόνα μέσα σε καθρέφτη – (εικ. 3). Στην περίπτωση αυτή, ξανατυπώνουμε τη φωτογραφία κανονικά. Αν δεν θέλουμε να ξανατυπώσουμε τη φωτογραφία, μπορούμε να την κρεμάσουμε σε ένα σημείο του σπιτιού όπου έχουμε καθρέφτη στον απέναντι τοίχο, και να φροντίζουμε να κοιτάνε όλοι τη φωτογραφία μέσα στον καθρέφτη και όχι απ'ευθείας.
ΔΑΚΤΥΛΙΟΙ NEWTON
Όταν ο φορέας του αρνητικού μας είναι με τζαμάκια και όχι ο απλός τύπος (χωρίς τζάμι), υπάρχει περίπτωση να δημιουργηθούν στο σημείο επαφής της πλάτης του αρνητικού με το τζάμι κάποιοι σχηματισμοί σαν ομόκεντροι κακόσχημοι κύκλοι, που ονομάζονται δακτύλιοι του Νεύτωνα (Newton rings). Αυτοί οι δακτύλιοι μπορεί να φανούν και στην εκτύπωση. Η χρήση ειδικού τζαμιού (αντι-νιούτον) στον φορέα αρνητικού του μεγεθυντήρα αποτρέπει την εμφάνιση του φαινομένου, μπορούμε επίσης να αλλάξουμε το φορέα του αρνητικού με άλλον, χωρίς τζάμια, αρκεί να εξασφαλίσουμε με κάποιο τρόπο την επιπεδότητα του αρνητικού.
ΧΑΡΤΙ ΑΝΑΠΟΔΑ
Όταν τυπώνουμε ένα αρνητικό και βάλουμε το χαρτί ανάποδα στο μαρζέρ, η εικόνα που θα πάρουμε είναι πολύ αχνή και φλου, σαν να έχουμε φωτογραφήσει φαντάσματα. Κάποιοι παρα-επιστήμονες μπορεί να έχουν χρησιμοποιήσει τη μέθοδο αυτή για να ισχυριστούν κατόπιν πως έχουν φωτογραφικά τεκμήρια για την ύπαρξη φαντασμάτων, αλλά μάλλον η τεχνική αυτή δεν ενδιαφέρει πολλούς. Καλό είναι λοιπόν να προσέχουμε από ποια μεριά του χαρτιού είναι η εμουλσιόν.
ΑΝΑΣΦΑΛΗ ΦΩΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Τα φώτα ασφαλείας (κίτρινος ή κόκκινος φωτισμός) του σκοτεινού θαλάμου πρέπει να είναι τεσταρισμένα με βεβαιότητα για το αν επηρεάζουν το χαρτί μας ή όχι. Φυσικά, η ασφάλεια του φωτισμού αυτού περιορίζεται σε συγκεκριμένο χρόνο και περιορισμένη απόσταση προσβολής του χαρτιού. Αν αφήσουμε το χαρτί πάρα πολύ χρόνο στο φως αυτό ή το πλησιάσουμε πολύ κοντά, κατά πάσα πιθανότητα θα το γκριζάρουμε (εικ. 2).
Το αποτέλεσμα του επηρεασμού του χαρτιού από τα φώτα ασφαλείας είναι ένα ελαφρό γκριζάρισμα που φαίνεται στα λευκά σημεία της εικόνας. Επειδή δεν γνωρίζουμε πάντα από που προέρχεται το γκριζάρισμα (μπορεί το χαρτί μας να αγοράστηκε έτσι), οφείλουμε να κάνουμε τεστ στα φώτα ασφαλείας όποτε παρατηρήσουμε κάτι τέτοιο στις εκτυπώσεις μας.
ΔΙΑΡΡΟΕΣ ΣΤΟΝ ΜΕΓΕΘΥΝΤΗΡΑ
Μια διαρροή φωτός από τον μεγεθυντήρα οδηγεί κι αυτή σε γκριζάρισμα του χαρτιού, είτε σε όλη την επιφάνειά του είτε σε κάποια σημεία. Οι διαρροές αυτές πιο συχνά συμβαίνουν στο επίπεδο του φορέα του αρνητικού (διότι ο φορέας δεν κλείνει ερμητικά) και είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να κοιτάμε πριν αγοράσουμε ένα μεγεθυντήρα. Καλό είναι, αν διαπιστώσουμε κάτι τέτοιο, να κλείνουμε τα ανοίγματα του μεγεθυντήρα με μαύρη ταινία (προσοχή ! όχι τα σημεία εξαερισμού, υπάρχει κίνδυνος πυρκαϊάς).
ΚΟΥΝΗΜΑ ΤΟΥ ΜΕΓΕΘΥΝΤΗΡΑ Η ΤΟΥ ΜΑΡΖΕΡ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΤΥΠΩΣΗ
Αν ο μεγεθυντήρας μας δεν είναι πολύ σταθερός ή δεν στέκεται σε σταθερή βάση (αυτό που συμβαίνει πιο συχνά), υπάρχει περίπτωση να δονείται ή και να κουνηθεί κατά τη διάρκεια της εκφώτισης του χαρτιού. Η εκτύπωση τότε θα είναι ελαφρά θολή, χωρίς να μπορεί κανείς να ξεχωρίσει αν αυτό οφείλεται σε κακή εστίαση ή κούνημα της μηχανής κατά τη λήψη ή σε πρόβλημα της εκτύπωσης (μόνο μια δεύτερη, καλή εκτύπωση θα λύσει το μυστήριο). Αν ο μεγεθυντήρας είναι πάνω σε τραπέζι, μην το ακουμπάτε με κανένα μέρος του σώματός σας κατά την εκφώτιση. Αν το πάτωμα είναι ξύλινο στο σκοτεινό σας θάλαμο, μην περπατάτε γιατί οι δονήσεις μεταδίδονται πολύ εύκολα. Οι μεγάλοι χρόνοι έκθεσης αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης του προβλήματος.
ΚΑΚΗ ΕΣΤΙΑΣΗ
Αν η εικόνα της προβολής του αρνητικού μας δεν εστιαστεί καλά, τότε η εκτύπωση θα είναι ελαφρά φλου (εικ. 4). Η διαφορά μιας εικόνας που δεν έχει εστιαστεί καλά στη λήψη από αυτή που δεν εστιάστηκε στην εκτύπωση είναι ότι στην τελευταία δεν διακρίνεται ο κόκκος του φιλμ. Οφείλουμε να χρησιμοποιούμε τα ειδικά βοηθήματα εστίασης του μεγεθυντήρα (λούπες) όταν προσπαθούμε να εστιάσουμε, μέχρι να φανεί ο κόκκος του φιλμ καθαρά στο σκόπευτρο της λούπας. Όταν τελειώσουμε την εστίαση, κλείνουμε το διάφραγμα του φακού του μεγεθυντήρα τουλάχιστο τρία στοπ (για να μπορεί να καλυφθούν κάποια λάθη στην εστίαση ή στην επιπεδότητα του αρνητικού).
ΑΝΟΙΧΤΑ ΔΙΑΦΡΑΓΜΑΤΑ
Αν θελήσουμε, για να μειώσουμε το χρόνο έκθεσης του χαρτιού, να χρησιμοποιήσουμε πολύ ανοιχτό διάφραγμα στο φακό του μεγεθυντήρα μας, κατά πάσα πιθανότητα θα συμβεί τουλάχιστο ένα από τα παρακάτω: η εστίαση δεν θα είναι τέλεια και η εκτύπωση θα είναι φλου, το αρνητικό δεν θα είναι τελείως επίπεδο και η εκτύπωση θα φλουτάρει σε κάποια σημεία, ή λόγω της αδυναμίας του φακού μας να αποδώσει τέλεια οξύτητα στα ανοιχτά διαφράγματα θα πέσει η ποιότητα της εκτύπωσης.
Το πιο σωστό είναι να χρησιμοποιούμε διάφραγμα τρία με τέσσερα στοπ κλειστότερο από την αρχή της κλίμακας του φακού μας. Αν πρέπει να κάνουμε πολύ μεγάλες μεγεθύνσεις και θέλουμε να μειώσουμε τους χρόνους εκφώτισης, ίσως να μπορούμε να τοποθετήσουμε μια πιο δυνατή λάμπα στο μεγεθυντήρα μας (προσέξτε τις προδιαγραφές και ποτέ μην τοποθετήσετε λάμπα με περισσότερα βατ από όσα επιτρέπεται).
ΚΟΥΡΜΠΑΡΙΣΜΕΝΟ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
Αν χρησιμοποιούμε φορέα αρνητικού χωρίς τζάμια, αποφεύγουμε τους δακτυλίους του Νεύτωνα, αλλά κινδυνεύουμε να τυπώσουμε ένα κουρμπαρισμένο αρνητικό. Στην περίπτωση αυτή, αν δεν μας σώσει το βάθος εστίασης ενός κλειστού διαφράγματος, θα έχουμε εικόνα που θα φλουτάρει στα άκρα (εικ. 5). Επιπλέον, υπάρχει και η περίπτωση το αρνητικό μας να κουρμπάρει κατά τη διάρκεια της εκφώτισης, αν ο χρόνος εκφώτισης είναι μεγάλος και η θερμότητα που εκλύει η λάμπα του μεγεθυντήρα ζεσταίνει πολύ το αρνητικό μας (συμβαίνει σε μερικούς μεγεθυντήρες).
Οι φορείς με τζάμια λύνουν το πρόβλημα, διαφορετικά χρειάζεται προσοχή και η αποφυγή της υπερθέρμανσης του αρνητικού μέσα στον φορέα.
ΜΗ ΠΑΡΑΛΛΗΛΙΣΜΟΣ ΜΕΓΕΘΥΝΤΗΡΑ
Όταν εγκαθιστούμε τον μεγεθυντήρα μας, πρέπει να εξασφαλίσουμε πως το επίπεδο του αρνητικού, του φακού και του χαρτιού είναι απόλυτα παράλληλα (υπάρχει σχετική ρύθμιση στους περισσότερους μεγεθυντήρες). Αν δεν είναι έτσι, η εκφώτιση δεν θα είναι ομοιόμορφη, ούτε και η εστίαση θα μπορεί να είναι σωστή από τη μια άκρη της εκτύπωσης ως την άλλη.
Κάθε φωτογράφος οφείλει να τσεκάρει πότε πότε αν η παραλληλία αυτή δεν έχει διαταραχτεί (π.χ. από ένα χτύπημα ή τη μεταφορά του μεγεθυντήρα).
ΑΝΟΜΟΙΟΓΕΝΗΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΑΡΝΗΤΙΚΟΥ ΑΠΟ ΦΑΚΟ ΜΕΓΕΘΥΝΤΗΡΑ
Όταν τυπώνουμε ένα αρνητικό συγκεκριμένου φορμά, πρέπει να χρησιμοποιούμε φακό με κάποια ελάχιστη εστιακή απόσταση ώστε να έχει την ικανότητα κάλυψης του αρνητικού μας. Για το 35άρι η εστιακή απόσταση αυτή είναι τα 50 χιλιοστά, αλλά για μεγαλύτερα φορμά είναι πιο μεγάλη. Όταν ο φακός μας δεν καταφέρνει να καλύψει το αρνητικό επαρκώς, θα έχουμε διαφορές στην εκφώτιση ανάμεσα στο κέντρο και την περιφέρεια της εικόνας. Οι γωνίες της εκτύπωσής μας θα είναι πιο φωτεινές από το κέντρο.
Πρέπει λοιπόν να διαλέγουμε σωστά το φακό του μεγεθυντήρα μας, ανάλογα με το φορμά που θα τυπώσουμε (κάποιοι επιλέγουν φακό αρκετά μεγαλύτερης εστιακής απόστασης από την απαιτούμενη για να είναι πιο σίγουροι).
Επιπλέον, υπάρχει η πιθανότητα να φωτίζεται το αρνητικό μας ανομοιόμορφα από τη λάμπα του μεγεθυντήρα, πράγμα που μπορεί να οφείλεται σε κακή ρύθμιση της λάμπας (υπάρχουν μεγεθυντήρες στους οποίους ρυθμίζεται η θέση της λάμπας) ή σε λάθος επιλογή της λούπας (αν ο μεγεθυντήρας έχει λούπες). Συμβαίνει επίσης, όταν ο μεγεθυντήρας δεν είναι πολύ καλός, να μην φωτίζει ομοιόμορφα το αρνητικό όταν τυπώνουμε το μεγαλύτερο μέγεθος αρνητικού που μπορεί να τυπωθεί με το συγκεκριμένο μηχάνημα. Για το λόγο αυτό, κάποιοι φωτογράφοι φροντίζουν να αγοράσουν μεγεθυντήρα που μπορεί να τυπώσει μέχρι κάποιο φορμά μεγαλύτερο από αυτό που θέλουν να τυπώνουν αυτοί (για παράδειγμα, για να τυπώνουν 10×12,5 αγοράζουν μεγεθυντήρα που παίρνει μέχρι 13×18).
ΛΑΘΟΣ ΣΤΑ ΦΙΛΤΡΑ ΠΟΛΥΚΟΝΤΡΑΣΤ
Ένας πρωτάρης του σκοτεινού θαλάμου μπορεί να μην καταφέρνει να βρει το σωστό φίλτρο πολυκοντράστ για να τυπώσει το αρνητικό του (όταν υπάρχουν πολλές επιλογές, το πιο πιθανό είναι να μπερδευτεί κανείς). Το αποτέλεσμα είναι συχνά μπουκωμένα μαύρα, λευκά που δεν γράφουν και λάθος κοντράστ γενικότερα. Περισσότερες δοκιμές με διαφορετικές διαβαθμίσεις είναι η λύση του προβλήματος, μέχρι που η εμπειρία θα κάνει το φωτογράφο να μπορεί να βρίσκει πολύ εύκολα τη σωστή διαβάθμιση στην οποία πρέπει να τυπώσει το αρνητικό του. Εμείς θα προτείνουμε σε κάθε πρωτάρη στο σκοτεινό θάλαμο να μην ξεκινήσει χρησιμοποιώντας χαρτιά μεταβλητής διαβάθμισης, παρά να αγοράσει διαβαθμισμένα, και μάλιστα όχι σε ακραία κοντράστ (1 ή 4) παρά μόνο τα 2 και 3. Μαθαίνοντας κανείς να τυπώνει με τα χαρτιά αυτά γίνεται πολύ πιο καλός στη δουλειά αυτή και φροντίζει επίσης να φτιάχνει και καλά αρνητικά (που μπορούν να τυπωθούν με τα χαρτιά αυτά). Αφού μάθει αυτό, μπορεί να περάσει σε άλλες, πιο περίπλοκες μεθόδους εργασίας.
ΧΡΗΣΗ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΜΕΝΟΥ ΧΑΡΤΙΟΥ ΜΕ ΦΙΛΤΡΑ ΠΟΛΥΚΟΝΤΡΑΣΤ
Κάποιοι νέοι που έμαθαν φωτογραφία μετά την επανάσταση των χαρτιών πολυκοντράστ δεν έχουν καταλάβει πως υπάρχουν χαρτιά που λειτουργούν χωρίς το σύστημα των φίλτρων. Έτσι, αν τύχει να τυπώσουν με διαβαθμισμένα χαρτιά προσπαθούν να αλλάξουν το κοντράστ της εκτύπωσης βάζοντας κίτρινα και ροζ φίλτρα. Όταν βλέπουν πως δεν τα καταφέρνουν, πετάνε με οργή τα χαρτιά αυτά στα σκουπίδια κατηγορώντας το προϊόν ως ελαττωματικό.
ΓΡΑΤΖΟΥΝΙΕΣ ΣΤΟ ΧΑΡΤΙ
Αν γρατζουνίσουμε το χαρτί μας πριν την εκτύπωση ή κατά τη διάρκεια της εμφάνισης, θα εμφανιστούν μαύρες γραμμές στην εικόνα. Μερικές φορές είναι πιθανό τα σημάδια να φύγουν τρίβοντας την εκτύπωση με ένα διάλυμα μεθανόλης και αμμωνίας, αλλά τις περισσότερες φορές αυτό δεν είναι δυνατό. Καλό είναι να χειριζόμαστε το χαρτί μας με προσοχή, και μέσα στα χημικά να προσπαθούμε να μην ακουμπάμε την εμουλσιόν. Η καλύτερη μέθοδος εργασίας είναι να χρησιμοποιούμε πάντα ένα μέγεθος χαρτιού αρκετά μεγαλύτερο από την εικόνα που θέλουμε να φτιάξουμε, αφήνοντας γύρω από την εικόνα τουλάχιστο τρία εκατοστά περιθώριο. Έτσι όλοι οι χειρισμοί του χαρτιού θα γίνονται κρατώντας το από το περιθώριο αυτό, το οποίο κατόπιν μπορούμε να κόψουμε ή να κρύψουμε με το πασπαρτού της κορνίζας.
ΔΑΧΤΥΛΙΕΣ ΜΕ ΦΙΞ ΣΤΟ ΧΑΡΤΙ
Αν κάνει κάποιος το λάθος να βάζει τα χέρια του στα χημικά, θα καταλήξει τελικά να πιάσει το χαρτί του πριν την εκτύπωση με τα δάχτυλα βρωμισμένα από στερεωτή. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να φανούν στην εικόνα τα δακτυλικά του αποτυπώματα, σε λευκό τόνο (μαύρο αν τα δάχτυλά του έχουν εμφανιστή πάνω τους) (εικ. 7). Αυτό μπορεί να διορθωθεί με ρετούς, αν και όταν τα αποτυπώματα είναι μεγάλα τα πράγματα δυσκολεύουν αρκετά. Καθαρά χέρια λοιπόν και τσιμπίδες για τις λεκάνες με τα χημικά (οι τσιμπίδες να διαθέτουν μαλακές άκρες για να μην γρατζουνάνε τις εκτυπώσεις).
ΤΣΑΚΙΣΜΑ ΤΟΥ ΧΑΡΤΙΟΥ ΣΤΑ ΧΗΜΙΚΑ
Οι αδέξιοι κινδυνεύουν να τσακίσουν το χαρτί τους μέσα στις λεκάνες με τα χημικά, προσπαθώντας να το βάλουν στα υγρά η να το γυρίσουν ανάποδα. Αποφεύγετε τις βίαιες κινήσεις .
ΕΞΟΥΘΕΝΩΜΕΝΟΣ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗΣ
Αν ο εμφανιστής χαρτιού εξουθενωθεί, θα παρατηρήσουμε αδυναμία καταγραφής υψηλής πυκνότητας στα μαύρα. Αυτό μπορεί να οφείλεται φυσικά και σε ελλιπή εκφώτιση του χαρτιού ή σε χρήση χαρτιού με διαβάθμιση χαμηλότερη από όσο πρέπει. Αν βέβαια αυξήσουμε το χρόνο έκθεσης ή τη διαβάθμιση του χαρτιού και δεν γίνει τίποτα, τότε σίγουρα φταίει ο εμφανιστής. Θα χρειαστεί φυσικά να ανανεωθεί το χημικό για να συνεχίσουμε την εργασία μας
ΠΟΛΥ ΖΕΣΤΟΣ Η ΠΟΛΥ ΚΡΥΟΣ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗΣ
Όταν ο εμφανιστής είναι πολύ κρύος, τα αποτέλεσμα θα είναι παρόμοιο με την περίπτωση της εξουθένωσης του και η λύση είναι να τον ζεστάνουμε. Αν είναι πολύ ζεστός, θα δρα πολύ γρήγορα (θα βλέπουμε την εικόνα να έρχεται αμέσως) αλλά υπάρχει πιθανότητα να μας γκριζάρει τα λευκά σημεία της εικόνας. Καλό είναι να μην δουλεύουμε με πάρα πολύ ζεστό εμφανιστή (πάνω από 25 βαθμούς), όσο κι αν βιαζόμαστε να τελειώσουμε τη δουλειά μας.
ΛΑΘΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ
Είναι σημαντικό ο χρόνος που αφήνουμε το χαρτί μας στον εμφανιστή να είναι αρκετός ώστε να ολοκληρωθεί η χημική διεργασία της εμφάνισης και να είναι σταθερός, τουλάχιστο όταν κάνουμε τα τεστ και μετά την τελική εκτύπωση. Δεν είναι σωστό να μην κρατάμε το χρόνο με χρονόμετρο και να βγάζουμε τη φωτογραφία όταν νομίζουμε με το μάτι πως είναι πλήρως εμφανισμένη, γιατί είναι πιθανό να τη βγάλουμε πολύ νωρίς. Αν το χαρτί μείνει πολύ λίγο στον εμφανιστή, τα μαύρα δεν θα φτάσουν στη θεμιτή πυκνότητα και αν μείνει περισσότερο από όσο πρέπει, είναι πιθανό να γκριζάρουν τα λευκά.
ΧΩΡΙΣ ΑΝΑΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΧΗΜΙΚΑ
Αν δεν αναδεύουμε τα χημικά της εμφάνισης του χαρτιού η δράση τους επιβραδύνεται, ειδικά στα σημεία που εξουθενώνονται πιο γρήγορα.
Έτσι λοιπόν, όταν δεν αναδεύουμε τη λεκάνη του εμφανιστή, τα σκούρα σημεία της εικόνας θα σταματήσουν να εμφανίζονται μετά από λίγη ώρα, ενώ τα ανοιχτά θα συνεχίσουν χωρίς πρόβλημα. Το αποτέλεσμα θα είναι μια μείωση στο κοντράστ της εικόνας. Αν δεν αναδεύουμε τον στερεωτή, τα λευκά σημεία της εικόνας δεν θα στερεωθούν σωστά και θα υπάρχει κίνδυνος να κιτρινίσουν και να εμφανίσουν λεκέδες.
ΤΟ ΧΑΡΤΙ ΔΕΝ ΜΠΗΚΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΣΤΟΝ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗ
Όταν βουτάμε το χαρτί μας στον εμφανιστή πρέπει να το κάνουμε έτσι ώστε να βρέχεται όλο πολύ γρήγορα, γιατί αν μείνουν κάποια κομμάτια έξω από το υγρό και βραχούν αργότερα, μπορεί να παρουσιάσουν διαφορετική πυκνότητα και στο τύπωμά μας θα φαίνονται κάποιες ανοιχτότερες περιοχές καθώς και οι γραμμές που θα τις διαχωρίζουν από τις άλλες
ΤΑ ΧΗΜΙΚΑ ΜΟΛΥΝΘΗΚΑΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ
Αν ο εμφανιστής μολυνθεί με στερεωτή ή ο στερεωτής με εμφανιστή μπορεί να παρουσιαστούν κιτρινίλες στην εκτύπωση. Πρέπει να προσέχουμε πολύ ώστε τα χημικά να μην μεταφέρονται από τη μία λεκάνη στην άλλη και να φροντίζουμε να χρησιμοποιούμε φρέσκο οξικό οξύ σαν μπάνιο σταματήματος ώστε να μην καταστρέφουμε το στερεωτή μας με τα χημικά που μεταφέρονται με το χαρτί.
ΑΓΝΟΙΑ ΤΟΥ DRY DOWN EFFECT
Όταν τα χαρτιά (ειδικά τα χαρτιά ινώδους βάσης) είναι ακόμη υγρά, η εικόνα φαίνεται πιο φωτεινή κατά περίπου 5%. Αν κρίνουμε τα τεστ και τις εκτυπώσεις που κάνουμε όταν είναι ακόμη υγρά, θα καταλήξουμε με μία σειρά τυπώματα που θα είναι όλα πιο σκούρα από όσο τα θέλαμε. Η λύση είναι είτε να στεγνώνουμε τα τεστ μας για να τα αξιολογήσουμε (με ένα πιστολάκι για τα μαλλιά) ή να αξιολογούμε τα τεστ υγρά και όταν είναι να κάνουμε την τελική εκτύπωση, να μειώνουμε κατά ένα ποσοστό το χρόνο έκθεσης. Το ποσοστό αυτό δεν είναι το ίδιο για κάθε χαρτί, αλλά είναι περίπου 5% και ο καθένας μπορεί με απλές δοκιμές να βρει την ακριβή μείωση που χρειάζεται το χαρτί που χρησιμοποιεί.
ΠΛΗΜΜΕΛΕΣ ΠΛΥΣΙΜΟ ΤΩΝ ΤΥΠΩΜΑΤΩΝ
Το πλύσιμο των φωτογραφιών είναι πολύ σημαντικό, μιας και από αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό το πόσα χρόνια θα ζήσουν. Ειδικά όταν τυπώνουμε σε χαρτιά FB (ινώδους βάσης), πρέπει να φροντίζουμε να τα πλένουμε πολύ καλά. Τα κακοπλυμένα χαρτιά θα παρουσιάσουν αργά ή γρήγορα ίχνη κιτρινίλας, η οποία θα προχωρήσει διαβρώνοντας σιγά σιγά τον άργυρο της εικόνας. Μία καλή λύση για το πλύσιμο είναι η χρήση ενός χημικού που μειώνει τον απαραίτητο χρόνο πλυσίματος περίπου στο μισό (διατίθεται από κάποιες εταιρείες όπως η Kodak, η Tetenal και η Ilford).
ΣΤΕΓΝΩΜΑ ΣΕ ΠΟΛΥ ΘΕΡΜΗ ΠΡΕΣΑ
Όταν στεγνώνουμε το χαρτί ινώδους βάσης σε πρέσα που το θερμαίνει πρέπει να προσέχουμε να μην ανεβάζουμε τη θερμοκρασία πάρα πολύ (πάνω από τους 80 βαθμούς) γιατί μπορεί να μειώσουμε με τον τρόπο αυτό την πυκνότητα των μαύρων στο τύπωμά μας. Επιπλέον, το χαρτί βγαίνει πιο επίπεδο από την πρέσα όταν η θερμοκρασία της δεν είναι τόσο ψηλή.
ΣΤΕΓΝΩΜΑ ΧΑΡΤΙΩΝ FB ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ ΠΑΝΩ ΣΕ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ Η ΚΡΕΜΑΣΜΕΝΑ
Αν αφήσουμε τα χαρτιά ινώδους βάσης να στεγνώσουν κρεμασμένα σε σχοινί κάθετα ή απλωμένα σε μια επιφάνεια, όπως ένας πάγκος, απ όπου η μία τους πλευρά μόνο έρχεται σε επαφή με τον αέρα, το πιο πιθανό είναι να στραβώσουν τόσο πολύ στεγνώνοντας που να μην μπορούμε να τα ισιώσουμε με τίποτα. Το στέγνωμα σε σχοινί κάνει τα χαρτιά να στεγνώνουν πρώτα από την πλευρά που είναι κρεμασμένα και μετά από την άλλη, ενώ το άπλωμα κάτω τα κάνει να στεγνώνουν πρώτα από πάνω και γύρω γύρω.
Το στέγνωμα πρέπει να γίνεται ομοιόμορφα, ώστε τα χαρτιά να μην κατσαρώνουν. Η καλύτερη λύση είναι να απλώνονται με την εμουλσιόν προς τα κάτω σε σίτα τεντωμένη σε οριζόντια τελάρα.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η αλήθεια είναι πως είναι στενόχωρο να μιλάς μόνο για λάθη και προβλήματα, είναι όμως καλό να γνωρίζει κανείς τι είναι πιθανό να του τύχει και να σκοντάψει στην προσπάθειά του να καταφέρει να βγάλει ένα καλό αποτέλεσμα στο σκοτεινό θάλαμο. Η πρόληψη των λαθών μας κάνει να κερδίζουμε χρόνο και χρήμα και η σωστή διάγνωση ενός προβλήματος μας οδηγεί στη λύση του.
Ελπίζουμε να μην απογοητευτεί κανείς διαβάζοντας για τόσα λάθη που μπορεί να κάνει και εγκαταλείψει τις προσπάθειες στο θάλαμο, γιατί αυτό θα ήταν το μεγαλύτερο λάθος. Πρέπει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες και να προσπαθούμε πάντα για το καλύτερο.
ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΣΩΣΤΟ – ΑΠΟΦΕΥΓΟΝΤΑΣ ΤΑ ΛΑΘΗ
1. Πριν να ξεκινήσουμε κάθε εργασία, ελέγχουμε την παραλληλία των επιπέδων του φιλμ, του φακού και του μαρζέρ του μεγεθυντήρα μας.
2. Όταν τοποθετούμε το αρνητικό στο φορέα, το ξεσκονίζουμε προσεκτικά με ειδικό βουρτσάκι ή συμπιεσμένο αέρα σε σπρέι.
3. Η εστίαση πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά, με τη βοήθεια της ειδικής λούπας.
4. Η θερμοκρασία των χημικών πρέπει να ελέγχεται τακτικά κατά τη διάρκεια της εργασίας μας.
5. Τα τεστ που κάνουμε για να βρούμε το σωστό χρόνο έκθεσης του χαρτιού μας πρέπει να στεγνώνονται πριν να αποφασίσουμε ποιος θα είναι ο χρόνος για την τελική εκτύπωση, ώστε να αποφεύγεται η λάθος εκτίμηση της πυκνότητας της εικόνας.
6. Ο χρόνος για την τελική εκτύπωση πρέπει να επιλεγεί προσεκτικά ώστε να μην καταλήξουμε με μια πολύ ανοιχτή ή πολύ σκούρα φωτογραφία, Καλύτερα να καταναλώσουμε ένα ή δύο κομμάτια χαρτί για τεστ παρά να χαλάσουμε ολόκληρο φύλο με μια αποτυχημένη εκτύπωση.
7. Χειριζόμαστε τα χαρτιά μας προσεκτικά ώστε να μην τα τσακίζουμε. Κλείνουμε πάντα τη συσκευασία με τα αφώτιστα χαρτιά για να αποφύγουμε το γκριζάρισμα από τα φώτα ασφαλείας. Με τον τρόπο αυτό αν ανάψουμε κατά λάθος τα φώτα, καίμε μόνο ένα φύλο χαρτί.
8. Το χαρτί πρέπει να μπαίνει στη λεκάνη με τον εμφανιστή γρήγορα και με τέτοιο τρόπο ώστε να βρέχεται ομοιόμορφα χωρίς να μένει κανένα κομμάτι έξω από το υγρό.
9. Η ανάδευση στις λεκάνες με τα χημικά είναι απαραίτητη. Στην εμφάνιση του χαρτιού πρέπει να διατηρούμε έναν σταθερό τρόπο ανάδευσης για όλες μας τις εκτυπώσεις.
10. Ένα καλό χρονόμετρο είναι απαραίτητο για να μπορούμε να αφήνουμε το χαρτί μας σε κάθε λεκάνη όσο ακριβώς εμείς αποφασίζουμε. Η χρονομέτρηση είναι αναγκαία και για το μπάνιο του στερεωτή.
11. Όταν περνάμε το χαρτί από τη μία λεκάνη στην άλλη, πρέπει να το στραγγίζουμε καλά ώστε η ποσότητα του χημικού που μεταφέρεται να είναι ελάχιστη και να αποφεύγεται η μόλυνση των μπάνιων. Φροντίζουμε να βγάλουμε τα χαρτί από τη λεκάνη και να το αφήσουμε να στραγγίξει μερικά δευτερόλεπτα πριν να φτάσει η στιγμή που πρέπει να το βουτήξουμε στο επόμενο μπάνιο.
12. Οφείλουμε να πλένουμε καλά τις φωτογραφίες μας, ειδικά όταν τυπώνουμε σε χαρτί FB (ινώδους βάσης). Το πλύσιμο είναι καλό να γίνεται σε δύο λεκάνες, με τη δεύτερη να περιέχει μόνο μία φωτογραφία, ώστε να αποφεύγεται η μόλυνση των φωτογραφιών που πλένονται πολλή ώρα από αυτές που μόλις μπαίνουν για πλύσιμο.
πηγή : photo.gr, (αναδημοσίευση)
