Το Χρώμα
Οι λίγες διαφορές έχουν μνημονευτεί ήδη και είναι οι ακόλουθες:
* Τα επαγγελματικά έγχρωμα φιλμ πρέπει να φυλάγονται στο ψυγείο.
* Τα έγχρωμα αρνητικά φιλμ έχουν μικρότερο εύρος από τα ασπρόμαυρα. Τα έγχρωμα θετικά ακόμα μικρότερο.
Άλλες διαφορές έχουν να κάνουν με τις διαδικασίες στον θάλαμο:
* Οι έγχρωμες διαδικασίες απαιτούν υψηλότερες θερμοκρασίες και κατά συνέπειαν ειδικά μηχανήματα.
* Η έγχρωμη εκτύπωση πρέπει να γίνεται σε απόλυτο σκοτάδι.
* Κατά την έγχρωμη εμφάνιση αρνητικών δεν επιτρέπεται καμία αλλαγή χρόνων ή θερμοκρασιών, άρα αποκλείεται η προσωπική επέμβαση. Κατά την έγχρωμη εμφάνιση διαφανειών επιτρέπεται προσωπική επέμβαση στο στάδιο τής πρώτης (ασπρόμαυρης) εμφάνισης.
* Κατά την εκτύπωση εκτός από τους χρόνους ο φωτογράφος τροποποιεί και τα χρώματα με τη βοήθεια φίλτρων.
* Τα έγχρωμα χαρτιά δεν έχουν διαβαθμίσεις κοντράστ, ούτε είναι δυνατή η τροποποίηση τού κοντράστ με φίλτρα όπως στα ασπρόμαυρα.
Τέλος, σημαντική διαφορά συνιστά η θερμοκρασία των χρωμάτων (Kelvin). Σχετικά βλ. παρακάτω.
Θεωρία των χρωμάτων:
Το ορατό λευκό φως αποτελεί μικρό τμήμα τού ηλεκτρομαγνητικού φάσματος από τα 400 μέχρι τα 700 νανόμετρα. Κύματα μικρότερα από τα 400nm (δεν τα βλέπουμε με γυμνό μάτι) είναι οι υπεριώδεις ακτίνες (τα φιλμ τις «βλέπουν»), οι ακτίνες Χ, Gamma κλπ., όλες ακτινοβολίες βλαβερές για τον άνθρωπο. Κύματα μεγαλύτερα των 700nm (επίσης αόρατα στο γυμνό μάτι) είναι η υπέρυθρη ακτινοβολία (μερικά φιλμ τη «βλέπουν»), τα ραδιοφωνικά, τηλεοπτικά κλπ κύματα, όλα αβλαβή για τον άνθρωπο.
Το λευκό φως (στη φωτογραφία, όχι στη ζωγραφική) απαρτίζεται από αποχρώσεις τού μπλε, τού πράσινου και τού κόκκινου (κατά σειρά από τα 440 μέχρι τα 700nm). Αυτά τα τρία χρώματα ονομάζονται βασικά και αναμειγνυόμενα μας δίνουν το λευκό.
Το καθένα από αυτά αποκλείει τα άλλα. Έτσι, αν στη δέσμη ενός λαμπτήρα λευκού φωτός παρεμβάλλουμε ένα κόκκινο φίλτρο, το φως που θα το διαπεράσει θα είναι κόκκινο, διότι θα έχουν απορροφηθεί από το φίλτρο οι μπλε και πράσινες αποχρώσεις.
Τα βασικά χρώματα ανά δύο αναμειγνυόμενα μας δίνουν τρία συμπληρωματικά ή δευτερεύοντα. Το κόκκινο με το πράσινο δίνει το κίτρινο, το κόκκινο με το μπλε δίνει το magenta και το μπλε με το πράσινο δίνει το cyan. Τα τρία συμπληρωματικά αναμειγνυόμενα δίνουν ουδέτερη πυκνότητα (δηλαδή, ανάλογα με την πυκνότητά τους δίνουν από γκρίζο έως μαύρο, κόβουν δηλαδή όλα τα χρώματα) και το καθένα ενεργεί σαν απορροφητικό φίλτρο τού βασικού που το συμπληρώνει (που δεν περιέχεται σ' αυτό). Δηλαδή το κίτρινο είναι συμπληρωματικό τού μπλε, το magenta τού πράσινου και το cyan τού κόκκινου. Με τη βοήθεια δηλαδή ενός δευτερεύοντος (συμπληρωματικού) χρώματος μπορούμε να αποκλείσουμε ένα από τα τρία βασικά....
Τα ανωτέρω εξηγούν γιατί υπάρχουν δύο τρόποι δημιουργίας χρωμάτων. Ο προσθετικός και ο αφαιρετικός. Με τον πρώτο προσθέτουμε πηγές έγχρωμου φωτός για να φτιάξουμε όλα τα χρώματα. Π.χ. με μια μπλε και μια πράσινη λάμπα θα φτιάξουμε cyan σε πυκνότητα ανάλογη με την σκουρότητα και ένταση των λαμπτήρων. Με τον δεύτερο αφαιρούμε από ένα λευκό λαμπτήρα με τη βοήθεια ενός φίλτρου συμπληρωματικού χρώματος ένα από τα βασικά. Π.χ. με ένα κίτρινο φίλτρο σταματάμε το μπλε και φτιάχνουμε κίτρινο (σε πυκνότητα ανάλογη με την πυκνότητα τού φίλτρου). Και με δύο συμπληρωματικά φτιάχνουμε ένα βασικό, αυτό που είναι κοινό και στα δύο. Π.χ. με ένα κίτρινο και ένα magenta φίλτρο φτιάχνουμε το κόκκινο (κοινό χρώμα και στα δύο, εφόσον το μπλε και το πράσινο έχουν αμοιβαίως αλληλοεξουδετερωθεί).
Για την έγχρωμη εκτύπωση χρησιμοποιείται συνήθως η αφαιρετική μέθοδος. Ο τρόπος διόρθωσης των χρωμάτων στηρίζεται στον εξής απλό κανόνα: Στην περίπτωση εκτύπωσης αρνητικών προσθέτουμε (κι ας ακούγεται παράλογο) το χρώμα που θέλουμε να αφαιρέσουμε.
Π.χ. αν μια φωτογραφία βγαίνει πολύ κόκκινη θα προσθέσουμε κόκκινο, είτε αφαιρώντας cyan (αν ήδη υπάρχει στο πακέτο των φίλτρων) ή προσθέτοντας σε ίσες μονάδες κίτρινο και magenta (των οποίων κοινό χρώμα είναι το κόκκινο). Στην περίπτωση εκτύπωσης διαφανειών κάνουμε το αντίθετο.
Δηλαδή αφαιρούμε το χρώμα που κυριαρχεί και θέλουμε να αφαιρέσουμε. Π.χ. αν κυριαρχεί το μπλε αφαιρούμε σε ίση ποσότητα cyan και magenta (αν υπάρχουν στο πακέτο των φίλτρων), ή προσθέτουμε κίτρινο (που κόβει το μπλε). Προτιμούμε πάντοτε να αφαιρούμε από το να προσθέτουμε φίλτρα, ώστε να μην κόβουμε φως. Αν προκύπτουν τρία φίλτρα για διόρθωση, αφαιρούμε το μικρότερο (αυτό με τη χαμηλότερη πυκνότητα), μια και τρία συμπληρωματικά φίλτρα δεν δίνουν χρώμα αλλά γκρίζο. Π.χ. αν στο πακέτο των φίλτρων κάποια στιγμή βρεθούν 5 μονάδες cyan, 15 magenta και 20 κίτρινο, θα κρατήσουμε 10 magenta και 15 κίτρινο.
Η θεωρία των χρωμάτων και των φίλτρων που απορροφούν ένα κομμάτι τού φάσματος μας είναι χρήσιμη και στην περίπτωση των φίλτρων κοντράστ που χρησιμοποιούμε στην ασπρόμαυρη φωτογραφία. Π.χ. με ένα κίτρινο φίλτρο κόβουμε την μπλε ακτινοβολία (συμπληρωματικό του χρώμα) και έτσι ο ουρανός (όταν είναι μπλε) δεν «γράφει» στο αρνητικό με αποτέλεσμα να μαυρίσει στο χαρτί.
Η θερμοκρασία των χρωμάτων
(πρακτικά αυτό σημαίνει η απόκλιση των χρωμάτων από θερμές σε ψυχρές αποχρώσεις) μετριέται σε Kelvin. Όσο χαμηλότερα τα Kelvin τόσο θερμότερα τα χρώματα. Οι θερμοκρασίες που πρέπει κανείς να συγκρατήσει είναι οι εξής: Θερμοκρασία 3.200 Κ των φιλμ τεχνητού φωτισμού (Tungsten B) καθώς και των ειδικών φωτογραφικών λαμπτήρων (λάμπες 3200, συνήθως από 250 μέχρι 1000W). Θερμοκρασία 5.500Κ των φιλμ ημέρας (Daylight) καθώς και ηλεκτρονικού φλας. (Υπάρχει σπανιότερα και θερμοκρασία 3.400Κ για ένα φιλμ διαφανειών και για ειδικούς λαμπτήρες).
Για παράδειγμα ένα ηλιοβασίλεμα μπορεί να έχει θερμοκρασία 2.000Κ και ένας μεσημεριάτικος αλλά συννεφιασμένος ουρανός στη θάλασσα να έχει 10.000Κ.
Η διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στη θερμοκρασία τού φωτισμού και αυτή τού φιλμ ισορροπείται με τη βοήθεια διορθωτικών φίλτρων, που τοποθετούνται μπροστά στον φακό. Αν π.χ. χρησιμοποιούμε φιλμ Tungsten (3.200K) με φως ημέρας (Daylight) χρειάζεται καφετί φίλτρο σκούρο, για να έρθει ο φωτισμός τής ημέρας να ταιριάξει με το φιλμ. Αλλιώς το αποτέλεσμα θα είναι αφύσικα μπλε. Αν πάλι χρησιμοποιούμε φιλμ ημέρας (Daylight) με τεχνητό φως (Tungsten), χρειάζεται σκούρο μπλε φίλτρο για να «μπλεδίσει» ο φωτισμός και να ταιριάξει με το φιλμ. Αλλιώς το αποτέλεσμα θα είναι αφύσικα πορτοκαλί.
Τα διορθωτικά φίλτρα ή είναι ζελατίνες με διαβαθμίσεις ακριβείας σε όλα τα χρώματα, ή πιο απλά γυάλινα «σειράς 80» όπου τα ζυγά (80 A,B,C και 82 A,B,C) είναι μπλε με πυκνότητες από το σκούρο στο ανοιχτό σύμφωνα με την παραπάνω κλίμακα, και τα μονά (81 A, B, C και 85 A,B,C) είναι καφετιά με πυκνότητες από το σκούρο στο ανοιχτό σύμφωνα με την παραπάνω κλίμακα.
Οι έγχρωμες διαφάνειες μπορούν να τυπωθούν με ειδικά χαρτιά και χημικά και να δώσουν άριστα αποτελέσματα. Κάθε εταιρεία έχει και τη δική της μέθοδο. Η εταιρεία Ilford έχει την πιο γνωστή που λεγόταν Cibachrome και λέγεται πλέον Ilfochrome. Η εκτύπωση από διαφάνειες είναι ακριβή διαδικασία και το αποτέλεσμα δίνει χρώματα πιο κορεσμένα. Μόνον αν γίνει άψογη αντιγραφή τού slide σε ειδικό αρνητικό (Internegative) μπορούμε να έχουμε αποτελέσματα όμοια με αυτά των αρνητικών.
πηγή: photocircle.gr, (αναδημοσίευση)
