Η πρώιμη Ελληνική Φωτοδημοσιογραφία
του 'Αλκη Ξανθάκη: "Ιστορία της Ελληνικής Φωτογραφίας" - απόσπασμα (αναδημοσίευση)
Ο Mαvώλnς Μεταλοκονόμου ειναι ένας ακόμα μικρασιάτης 'Ελληνας φωτογράφος, πού θά δώσει νέα ώθηση καί σύγχρονη αντίληψη στό φωτορεπορτάζ στή γώρα μας. Έρχεται στήν Ελλάδα το 1922, με την καταστροφή της Σμύρνης, και αρχίζει να ασχολείται, το 1927, με το φωτορεπορτάζ ή τη "στιγμιογραφία" όπως την ονόμαζαν τότε.
Αρχικά, συνεργάστηκε μέ τό «Ελεύθερο Βήμα», πού αρχισυντάκτης του ήταν ο Στάθης Ασημακόπουλος και το 1929 με την εφημερίδα «Ακρόπολη». Η φωτογράφηση του Ουίστον Τσώρτσιλ, ενώ ζωγράφιζε στήν 'Ακρόπολη ήταν μιά από τις πρώτες του επιτυχίες. Όπως λέει ο ίδιος χρειάστηκε να μεταμφιεστώ σε... κτίστη για να πάρω τον Ουίστον Τσώρτσιλ ζωγραφίζοντας τον Παρθενώνα, πού ήταν γιά τους πάντες απαγορευμένος, εκτός των εργατών που χρησιμοποιούσε ο αρχαιολόγος Μπονάνος για την αναστήλωση, στα 1927.
Κουβαλώντας ένα σακί που είχα μέσα τη μηχανή μου, λασπωμένος και με το πιλοφόρι στόν ώμο ανέβηκα στή σκαλωσιά καί πήρα τη φωτογραφία». Τέτοιες πετυχημένες του λήψεις, οδήγησαν σέ μιά μόνιμη συνεργασία του με το «Ελεύθερο Βήμα» καί τήν απόκτηση της ταυτότητας του φωτογράφου-ρεπόρτερ.
Το Σεπτέμβριο του 1927 ο Μεγαλοκονόμου.... ανεβαίνει στόν "Ολυμπο, γιά λογαριασμό του «Ελεύθερου Βήματος» μαζί με μιά ομάδα Ελβετών αλπινιστών μ' επικεφαλής τόν γνωστό φωτογράφο και ορειβάτη Fred Boissonnas και τον Baud Bovy. Είναι ο πρώτος Έλληνας, πού θα φωτογραφίσει τον 'Ολυμπο καί θα δημοσιεύσει φωτογραφίες απο την ανάβαση αυτή στήν εφημερίδα του. Τις φωτογραφίες είχε τραβήξει με μιά μηχανή φυσουνα με διαστάσεις φιλμ 9X12.
Ο Μεγαλοκονόμος γίνεται σύντομα άνταποκριτής των διεθνών πρακτορείων Associated Press και Keystone στα οποία έστελνε τακτικά φωτογραφίες του. Λίγα χρόνια μετά το ξεκίνημα της καριέρας του θα γίνει ο προσωπικός φωτογράφος του Ελευθέριου Βενιζέλου και θα τον ακολουθήσει σχεδόν παντού, στήν Ελλάδα καί στό εξωτερικό. Μόνο νεκρό, στά Χανιά, ήταν η μοναδική φορά, πού δεν είχε το κουράγιο να φωτογραφίσει τον μεγάλο πολιτικό.
Ένας Έλληνας δημοσιογράφος, θα γράψει γιά τον Μεγαλοκονόμου «Ό Μεγαλοκονόμος έδωσε στη φωτογραφία ουσιαστικό περιεχόμενο μισού αιώνα ιστορία, με φωτογραφίες. Η μιά πιό πειστική από τήν άλλη. 'Αποκλειστικός φωτογράφος του Βενιζέλου, παρακολουθεί τόν Κυβερνήτη σ' όλα του τα ταξίδια, ως την "Αγκυρα. Τον παρακολουθεί καί νεκρό ως τα Χανιά, όπου θα άναπαυθεί μακρυά από τον φακό του μεγαλο φωτογράφου».
Το 1930 εκδίδει το περιοδικό «Φακός» μιά «μεγάλη μηνιαία εικονογραφημένη επιθεώρηση», με το ψευδώνυμο Μάνος Μέγας καί μέ αρθρογράφο τόν Κώστα Αθάνατο. Το περιοδικό περιείχε φωτογραφίες επικαίρων από τόν έλληνικό και παγκόσμιο χώρο, γεγονότα άθλητικά καί φωτογραφικές συνεργασίες έρασιτεχνών φωτογράφων.
Χωρίς ποτέ να ξεπεράσει τα όρια της ευπρέπειας πετύχαινε πάντοτε στις φωτογραφικές αποστολές του. Δραστήριος καί γρήγορος μηχανευόταν διάφορα τεχνάσματα καί δε δίσταζε ακόμα και να ... μεταμφιέζεται γιά νά κατορθώσει νά φτάσει κοντά στό θέμα του απαρατήρητος. Ο τρόπος της δουλειάς του καί τα αποτελέσματά της, μπορούν νά συγκριθούν μέ το εργο τού μεγάλου Γερμανοεβραίου φωτορεπόρτερ Erich Salomon.
O Salomon που ονομάστηκε ο «ιστορικός με τη μηχανή»,είναι ο άνθρωπος πού κατάγραψε με έναν απλό καί ρεαλιστικό τρόπο, τα παρασκήνια τών πολιτικών συναντήσεων του μεσοπολέμου στήν Ευρώπη και τα κοινωνικά γεγονότα της περιόδου αύτής στή Γερμανία. Έδειχνε τις προσωπικότητες της εποχής του, με χαλαρωμένες εκφράσεις και σε απροετοίμαστες πόζες, κάτι που γινόταν για πρώτη φορά.
Γύρω στο 1930 ανοίγουν τά πρώτα οργανωμένα φωτογραφικά πρακτορεία. Το φωτορεπορτάζ καθιερώνεται, οι φωτογραφίες εκτυπώνονται και δημοσιεύονται σε μια μέρα κι αρχίζει ο έντονος ανταγωνισμός. 'Αλλοι φωτορεπόρτερ στα χρόνια αυτά είναι ο Ευριπίδης Μάρκογλου, ο Κυριάκος Κουρμπέτης, ο Νίκος Σούτσος, ο Π. Κορκοτσάκης, ο Π. Πουλίδης,
και ο Δημήτρης Γιάγκογλου. Ο τελευταίος μάλιστα ήταν ο πρώτος μηχανοκίνητος... φωτορεπόρτερ, γιατί χρησιμοποιούσε μοτοσυκλέτα στίς μετακινήσεις του. Πρός το τέλος της περιόδου αυτής εμφανίζονται ακόμα ο Σπύρος Χαλκίδης, ο Λάζαρος Ακερμανίδης, ο Ιωνάς, ο Φλώρος, ο Φωτεινόπουλος κ.α.
Τον Ιανουάριο του 1928, ο Σύνδεσμος Ελλήνων φωτογράφων προκήρυξε Πανελλήνιο φωτογραφικό διαγωνισμό «της ώραιοτέρας γυναικείας κεφαλής». Γιά τήν ελλανόδικο επιτροπή είχαν προταθεί, μεταξύ άλλων, ο γλύπτης Δ. Τόμπρος, ο Κώστας Μακρής και ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, πού ήταν τότε διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης.
Οι πρώτες προσπάθειες για τη συνδικαλιστική έκφραση των Ελλήνων φωτορεπόρτερ ξεκινούν ήδη από τα χρόνια του Μεσοπολέμου. Το 1942 ιδρύθηκε η Ένωση Φωτορεπόρτερ Αθηνών με τη συμμετοχή πολλών από τους βετεράνους του χώρου. Δημήτρης Τριανταφύλλου, Δημήτρης Φλώρος, Χαράλαμπος Μεγαλοκονόμου, Κυριάκος Κουρμπέτης, Ευριπίδης Μάρτογλου, Φώτης Φλώρος και άλλοι πολλοί συμπλήρωναν τον κατάλογο των ιδρυτικών μελών της.
Το 1958 ιδρύθηκε η Πανελλήνια Ένωση Φωτορεπόρτερ. Το 1967 ιδρύθηκε η Εθνική Ένωση Φωτορεπόρτερ Ελλάδος και το 1972 έγινε η πρώτη ενοποίηση του Κλάδου: συγχωνεύθηκαν τα τρία σωματεία σε ένα δημιουργώντας την Ένωση Φωτοειδησεογράφων Ελλάδος. Το 1975 επαναλειτούργησε η Εθνική Ένωση Φωτορεπόρτερ Ελλάδος. Το 1981 ιδρύθηκε η Ένωση Νέων Ελλήνων Φωτορεπόρτερ. Το 1983 ιδρύθηκε η Πανελλαδική Ένωση Φωτορεπόρτερ Ελλάδος.
ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΣ, ΕΝΑΣ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΕΡ ΘΥΜΑΤΑΙ...από το αρχείο της ΕΡΤ-1992
