Βίλχεμ Μπράσε, ο Φωτογράφος του Άουσβιτς

Πρόκειται για εικόνες που στοιχειώνουν τον θεατή: άνθρωποι αποσκελετωμένοι, φυλακισμένοι, που στέκονται ο ένας δίπλα στον άλλο με τις ριγέ στολές των καταδίκων, άνθρωποι με παραμορφώσεις, ξεκοιλιασμένα θύματα δήθεν ιατρικών πειραμάτων, αλλά και δεκάδες χιλιάδες πορτρέτα κρατουμένων. Πολλές από τις φωτογραφίες αυτές τις είχε τραβήξει ένας νεαρός ονόματι Βίλχελμ Μπράσε, ο οποίος γεννήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1917 στην Αυστρία και πέθανε σε ηλικία 94 ετών, στο Ζίβιετς της Πολωνίας.
Τις φωτογραφίες τράβηξε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Αουσβιτς-Μπίρκεναου στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, επειδή δεν είχε άλλη επιλογή. «Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν για διοικητικούς σκοπούς, τεκμηρίωση και προσωπική διασκέδαση των Ναζί», λέει η Τζούντιθ Κοέν, διευθύντρια του φωτογραφικού αρχείου του αμερικανικού Μουσείου του Ολοκαυτώματος στην Ουάσιγκτον.
«Τις είχαν παραγγείλει οι Γερμανοί, όμως έγιναν αργότερα από τις πιο ατράνταχτες αποδείξεις των εγκλημάτων τους. Και μία από τις μεγάλες πράξεις ηρωισμού του Μπράσε ήταν ότι, όταν διατάχθηκε να κάψει όλα τα πορτρέτα, διέσωσε δεκάδες χιλιάδες που αποδεικνύουν τη φρίκη του Αουσβιτς». Χρησιμοποιήθηκαν στη δίκη της Νυρεμβέργης και πολλές εκτίθενται στο Μουσείο Αουσβιτς-Μπίρκεναου στην Πολωνία.

Wilhelm Brasse

«Στην αρχή φωτογραφίζαμε όλους τους κρατουμένους. Ωστόσο, μετά τον αριθμό των 35.000 δεν φωτογραφίζαμε πια τους Εβραίους. Δεν καταγράφονταν, πήγαιναν κατευθείαν στους θαλάμους αερίων», είχε πει ο Μπράσε το 2009. Ο ίδιος δεν ήταν Εβραίος, ο πατέρας του ήταν Αυστριακός και η μητέρα του Πολωνέζα, και ήταν 22 ετών όταν συνελήφθη από τους Ναζί τον Αύγουστο του 1940. Τον έστειλαν στο Αουσβιτς για καταναγκαστικά έργα, όμως ανακάλυψαν ότι ήταν φωτογράφος και αποφάσισαν να τον χρησιμοποιήσουν. Κάποτε είχε υπολογίσει ότι φωτογράφισε 40.000-50.000 κρατουμένους.

 

Ο Μπράσε υποχρεώθηκε επίσης να φωτογραφίζει νεαρές Εβραίες, ανάπηρους, νάνους, διδύμους και θύματα των ιατρικών πειραμάτων του διαβόητου δρος Γιόζεφ Μένγκελε. «Οι Ναζί είχαν τη νοσηρή αντίληψη να τεκμηριώνουν αυτά τα πράγματα – π.χ. επεμβάσεις, όπως αφαίρεση μήτρας και εξέτασή της», λέει η Τζανίνα Στρουκ, συγγραφέας του βιβλίου «Φωτογραφίζοντας το Ολοκαύτωμα» (2004). Στο βιβλίο της ο Μπράσε αφηγείται: «Εφερναν τις γυναίκες μέσα στο δωμάτιο, τις γύμνωναν» και «τους έκαναν ένεση με αναισθητικό – εκτός αν ήταν Εβραίες, οπότε τα πειράματα γίνονταν χωρίς αναισθησία».

Στο ´Αουσβιτς ο Μπράσε είχε φωτογραφίσει επίσης εκατοντάδες αξιωματικούς των Ες Ες. Τον Ιανουάριο του 1945, ενώ πλησίαζε ο σοβιετικός Στρατός, διατάχθηκε να καταστρέψει τα αρνητικά των φωτογραφιών, όμως κατάφερε να το αποφύγει. Μεταφέρθηκε στο Μαουτχάουζεν και απελευθερώθηκε τον Μάιο του 1945 από τα αμερικανικά στρατεύματα. Μετά τον πόλεμο επέστρεψε στην Πολωνία, παντρεύτηκε και απέκτησε δύο παιδιά. Προσπάθησε να δουλέψει και πάλι ως φωτογράφος, αλλά το ´Αουσβιτς τον στοίχειωνε. «Αυτά τα κακόμοιρα εβραιόπουλα ήταν πάντα μπροστά στα μάτια μου», είχε πει το 2009. «Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορείς να ξεχάσεις ποτέ».
Το 2005, ο Πολωνός σκηνοθέτης Ίρεκ Ντομπροβόλσκι είχε γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Μπράσε, με τίτλο «Ο Προσωπογράφος» (Portrecista)
πηγή : εφμ "Τα Νέα" 10-2012, (αναδημοσίευση)

πατήστε εδώ γιά περισσότερες φωτογραφίες από το αρχείο του μουσείου Yad Vashem