Στα τέλη της δεκαετίας του '60 και τη δεκαετία του '70, η φωτογραφία μόδας, πάντοτε ευαίσθητη στο κοινωνικά αποδεκτό, άρχισε να διακρίνει κάποιες αλλαγές στην ηθική, που έκαναν την είσοδο τους στα οπτικά μέσα. Στα Αμερικάνικα περιοδικά μόδας ο Avedon ήταν ο πρωτοπόρος της τάσης αλλά οι κύριοι εισηγητές ήταν Ευρωπαίοι φωτογράφοι σαν τον Helmut Newton, τον Guy Bourdin και τον Chris von Wagenheim. To νέο μείγμα μόδας, σεξ και βίας κατάφερε να συγκεντρώσει το μεγαλύτερο κοινό αλλά και τις καυστικότερες κριτικές στην ταινία του Αντονιόνι Blow-up. Το σεξ και ο σαδισμός στη φωτογραφία, επί μακρόν αναγνωρισμένα ως αποκλειστικότητες κάποιων ανδρικών περιοδικών, έγιναν αποδεκτά σε εξώφυλλα δίσκων και σεβαστά από περιοδικά που θα είχαν προηγούμενα αποφύγει τέτοιο συνδυασμό. Αυτό που ήταν περίεργο στην περίπτωση φωτογράφων σαν τους Newton και Bourdin ήταν το γεγονός πως πολλές από τις φωτογραφίες τους επανεμφανίστηκαν σε περιοδικά ειδικά σχεδιασμένα για γυναίκες και μάλιστα μεσαίων και υψηλών κοινωνικών τάξεων, οι οποίες ποτέ τα προηγούμενα χρόνια δεν θα συμπεριλαμμάνονταν στο target group εικόνων τέτοιας αισθαντικότητας.
Ο Helmut Newton δημιούργησε το απόλυτο βιβλίο για το θέμα 'μισογύνης'. Το "Λευκές Γυναίκες", όσο κομψό μπορεί να είναι ένα υβρεολόγιο κατά των γυναικών με άψογο design και παραγωγή, παρελαύνει σαν ένα βιβλίο με φωτογραφίες για τους ένοχους πόθους των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων. Πλήρεις αυτοπεποίθησης, έντεχνες φωτογραφίες, με κρυπτογραφημένο το μήνυμά τους πίσω από μια εκθαμβωτική οπτική και μεγαλοπρεπώς προσαρμοσμένες ανάρμοστες πράξεις. Ο Newton είναι ένας φωτογράφος γεννημένος στη Γερμανία, μεγαλωμένος και εκπαιδευμένος στη Γαλλία. Τα τελευταία χρόνια κατάφερε να ανεβάσει τη θερμοκρασία στο Vogue με εικόνες όπως αυτές δυο γυναικών που χορεύουν μαζί στα χείλη ενός κρατήρα, ενός άνδρα που χαϊδεύει το στήθος μιας γυναίκας ή δαγκώνει το αυτί της, μιας γυναίκας που λικνίζει το μπουκάλι ενός αρώματος σε χέρια δεμένα με χειροπέδες.
Η διαφημιστική του δουλειά κάποιες φορές υπονοεί ότι τα δύο φύλα είναι ανταγωνιστικά και ότι το σεξ, εξ ορισμού, είναι μια μάχη που έχει μόνον ένα νικητή.
Το βιβλίο περιβάλλεται από ηδονοβλεπτική διάθεση και μίσος, επιδεικτικά διακοσμημένο με φαντασία. Οι ψυχίατροι ισχυρίζονται πως η μορφή της Peeping-Tom ηδονοβλεπτικής διάθεσης είναι ισότιμη του μίσους, ένα είδος βιασμού πραγματοποιημένου με τα μάτια. Σε μία φωτογραφία ο Newton βρίσκεται ξαπλωμένος σε ένα κρεβάτι, με όλα του τα ρούχα. Μια γυναίκα έχει ξαπλώσει πάνω του και σκίζει το πουκάμισο του. Ο Newton, κρατά μια μηχανή και φωτογραφίζει με ψυχρότητα τη σκηνή στον απέναντι καθρέπτη. Ο φωτογράφος ηδονοβλεψίας ευφυώς συλλαμβάνει τον εαυτό του στην ευτυχέστερη των ανδρικών φαντασιώσεων, ο ακαταμάχητος άντρας σε απόλυτο έλεγχο. Σε άλλη εικόνα, μια γυναίκα χυμένη σε έναν καναπέ, με τη ρόμπα ανοιχτή για να προβάλλονται το στήθος της και οι ζαρτιέρες της.
Ο Newton ο ηδονοβλεψίας, συνεχίζει να δημιουργεί έναν κόσμο σαν το Βερολίνο του '20 και του '30, όπως ήταν όταν μεγάλωνε, ένα αμάλγαμα από παρακμή, ναρκισσισμό, λεσβιασμό και συναισθηματική αποστασιοποίηση, κάτι σαν το βλέμμα του Βισκόντι στους "Καταραμένους".
Η τελευταία εικόνα του βιβλίου είναι μιας γυναίκας που πονάει. Το χέρι της, με κατακόκκινα νύχια, κρατά πάνω στο μάτι της ένα ωμό και ματωμένο φιλέτο τριγυρισμένο από λίπος. Ένα δραματικό φινάλε που επιβεβαιώνει αυτό που υποβάλλει το υπόλοιπο βιβλίο: οι γυναίκες είναι απλά πολύ ακριβά κομμάτια κρέας.
Helmut Newton
Το κείμενο δίπλα στην εικόνα λέει: "Η μητέρα μου πάντα έλεγε: Άν έχεις προβλήματα Χελμούτ, μην τα λες σε μας, να τα λες στο γιατρό". Και ο πατέρας μου στρίβοντας το μονόκλ του συνήθιζε να λέει: "Αγόρι μου θα καταλήξεις στο βούρκο" Μια περίεργη εξομολόγηση, που υπονοεί ότι το βιβλίο είναι μια προσπάθεια να ξεπληρώσει μια αδιάφορη μητέρα και έναν πατέρα που τον απέρριπτε. Μεταξύ του Newton - ηδονοβλεψία και της γυναίκας κρέατος - υπάρχουν μερικές εικόνες παράξενης ομορφιάς. Μια γυμνή δύτρια που αιωρείται μεταξύ νερών στο μπλε του πάγου και δέντρων που μοιάζουν με μαύρους λεκέδες και το νερό σαν να αιμορραγεί στον πορφυρό ουρανό. Ένα γυμνό, χλωμό σαν κέρινο, σε μια σατέν ρόμπα σε σομόν χρώμα στο δωμάτιο του Όσκαρ Ουάιλντ με τα βαθιά καφέ και ροζ μοτίβα.
Η φωτογραφική δεινότητα του Newton συχνά καλύπτει το ανήθικο μήνυμα. Είναι η περίπτωση όπου η φόρμα διαψεύδει το περιεχόμενο, οι πλανεύτρες επιφάνειες σχεδόν συγκεντρώνουν τη διέγερση τη στιγμή που ο φωτογράφος γελάει από μέσα του. Οι αναφορές του εκδοτικού οίκου έλεγαν πως το βιβλίο πούλαγε 1300-1400 αντίτυπα την εβδομάδα στη Νέα Υόρκη και τα βιβλιοπωλεία ανέφεραν πως οι περισσότεροι αγοραστές ήταν ομοφυλόφιλοι και γυναίκες. Το γεγονός πως οι γυναίκες στράφηκαν σε αυτό το βιβλίο σημαίνει ότι πιθανότατα ο Newton επιβεβαιώνει δύο βασικά και άσχημα στοιχεία της γυναικείας αυτοεκτίμησης: την κοινή πεποίθηση ότι οι σεξουαλικές φαντασιώσεις είναι χυδαίες και εξευτελιστικές και την ισχυρή ιδέα πως το σώμα κάποιου είναι κατώτερο και γι' αυτό το λόγο, με κάποιο τρόπο κακό αν δεν συμβαδίζει με τα πρότυπα της μόδας.
Τα πρότυπα του Newton έχουν να κάνουν με την επιδίωξη της τελειότητας της υψηλής μόδας τόσο στα αξεσουάρ και τον περίγυρο όσο και στην ανατομία. Προσθέτει ένα είδος γυναικείου στιλ, ένα επιθετικό, σχεδόν άγριο ύφος αυτάρκειας που περνάει για σιγουριά και έλλειψη ανασφάλειας.
Ο Newton καταλαβαίνει πολύ καλά την ενοχή και τη ντροπή της φαντασίωσης. Αφαιρεί με κομψότητα την ανθρώπινη αναφορά.
Χρησιμοποιεί όλα τα στολίδια και τα σενάρια της πορνογραφίας, αλλά με διακριτικότητα και με μια σχολαστικότητα μέχρι τέλους κομψή, σαν να έχει σχεδιαστεί από την αρχή το σεξ, μόνο που αυτή τη φορά το σχεδίασε ένας μεγάλος μόδιστρος. Μαστίγια, γάντια, γούνες που αποκαλύπτουν γυμνά σώματα, γόβες στιλέτο... αυτές είναι έμμονη ιδέα: κόκκινες γόβες που ανελίσσονται σπειροειδώς και καταλήγουν σε κόκκινες κάλτσες και ζαρτιέρες, γυναίκες που περπατούν γύρω από πισίνες ολόγυμνες φορώντας μόνο τις χρυσές γόβες τους, γυναίκες που ξεκουράζονται σπίτι τους ολόγυμνες φορώντας μόνο τα τακούνια τους. Οι φετιχιστές και οι σαδιστές ονειροπόλοι πάντοτε εκτιμούσαν τα στιλέτα, αλλά τα ψηλά τακούνια διογκώνουν επίσης τη γυναικεία έλλειψη δύναμης. Οι αυλικές της Αναγεννησιακής Βενετίας φορούσαν τόσο ψηλά τακούνια που χρειάζονταν από έναν υπηρέτη στο κάθε μπράτσο για να τις προστατεύει από ανατροπές στη λιμνοθάλασσα.
Αγγίζει όλες τις βάσεις. Μια ιδέα της γυναικείας σκλαβιάς: γυναίκες με χέρια και πόδια ανοιχτά στο γυμναστήριο ή τη σάουνα. Μια ισχυρή δόση λεσβιασμού, τόσο στυλιζαρισμένου σαν χορευτικές φιγούρες σε μουσικό κουτί, γυναίκες τόσο γυαλισμένες και στατικές που μετά βίας θα κατάφερναν κάτι περισσότερο από μηχανικά ζευγαρώματα. Δύο γυμνόστηθα μοντέλα πολύ κοντά στο φιλί, το ένα φορά καπέλο και βέλο. Δύο μελαγχολικά μοντέλα στέκονται στο δρόμο, το ένα γυμνό εκτός από το καπέλο που φορά, το άλλο με ανδρικό κοστούμι και αντρικό κούρεμα. Μια γυναίκα με ζαρτιέρες και κάλτσες σπρώχνει το κεφάλι μιας άλλης στη λεκάνη της τουαλέτας "στο δωμάτιο ανάπαυσης στο Ρεζίν'ς". Αυτό κάνουν μεταξύ τους οι γυναίκες. Όσο για το τι κάνουν οι γυναίκες στους άνδρες: σκηνές όπου γυναίκες σκοτώνουν άντρες (φωτογράφιση μόδας για ανδρικά κοστούμια στο Oui). Στον τελευταίο φόνο, η γυναίκα έχει καβαλήσει τον άντρα για να τον πνίξει με το μαξιλάρι.
Όπως τα θέματά του, το φως που χρησιμοποιεί ο Newton είναι συνήθως νέον ή άσιντ, σκληρότερο από τη ζωή. Οι συνθέσεις είναι σύνθετες και ευφυείς, ίσως υπερβολικά μελετημένες, και διαθέτει μια εξαιρετικά ισορροπημένη αίσθηση του οπτικού σοκ. Είναι τόσο επιδέξιος στο να συλλαμβάνει την εικόνα της πολυτέλειας ώστε οι φωτογραφίες του να εκκρίνουν την οσμή του κύρους μιας προνομιούχας τάξης: άλλη μια επίστρωση φαντασίας για τον κάτοχο. Συγκεντρώνεται τόσο πολύ σε μεγαλοπρεπείς διάκοσμους ώστε τα μοντέλα του συχνά εξομοιώνονται με το διάκοσμο.
Οι γυναίκες του Νιούτον δεν είναι τόσο πολύ αντικείμενα όσο έργα τέχνης. Συχνά όμως οι γυναίκες είναι τόσο πετρωμένες, τόσο εχθρικές, τόσο σκληρές και μπλαζέ που ένας άντρας θα έπρεπε να τις ξυλοκοπήσει ή να τις πηδήξει μέχρι αναισθησίας για να τις μαλακώσει και να αποφύγει να καταβροχθιστεί.
Μερικές από τις υποχθόνιες προσεγγίσεις της φαντασίωσης, της βίας, του διφορούμενου σεξ, της αποξένωσης και της εχθρότητας μεταξύ των φύλων που σηματοδοτεί το Λευκές Γυναίκες άρχισε να εμφανίζεται σε επιδείξεις μόδας. Ο Newton σαφώς συνέβαλε σ' αυτό. Φωτογραφίες υψηλής μόδας συχνά μετέφεραν ανησυχητικά μηνύματα στις γυναίκες, που γενικά κρατούσαν μια στάση ζήλιας απέναντι σε τέτοια αψεγάδιαστη ομορφιά, που δεν τσαλακωνόταν και δεν ίδρωνε. Και μια πρόσθετη υποσημείωση: αποστασιοποίηση από άλλους, ή και από τον εαυτό μας αν η φαντασίωση είναι υπερβολικά προκλητική.
Οι γυμνές φωτογραφίες του Newton ρίχνουν ένα πέπλο χλιδής πάνω στην απειλή και της δίνουν το χαρακτήρα του κύρους μιας πλαστής κομψότητας. Αυτού του είδους οι φωτογραφίες λένε λιγότερα για σεξ και ηδονή από ότι για την αποξένωση μεταξύ ανδρών και γυναικών και ίσως, μεταξύ των γυναικών και της ίδιας της προσωπικότητάς τους. Η μηχανή του Newton, εστιασμένη στο γυμνό γυναικείο σώμα, βγάζει φωτογραφίες παγωμένου ανταγωνισμού και δυσπιστίας. Είναι όλα πάρα πολύ όμορφα για να είναι βολικά.
κείμενο: Vicki Goldberg, "Φωτογραφία" 1977
