Η σημασία της παρατήρησης
πηγή: "Φωτογραφία" 1996, (απόσπασμα-αναδημοσίευση)
Η ανάγκη να υπάρξει ένα "εξασκημένο μάτι" είναι μεγάλη άσχετα με τις φιλοδοξίες του καθενός για τη φωτογραφία. Είτε το ενδιαφέρον σας εστιάζεται πρωταρχικά στην φωτογράφηση για επαγγελματικούς σκοπούς, είτε στην προσωπική σας έκφραση, είτε και στα δύο, έχετε να αντιμετωπίσετε ένα ζωτικής σημασίας πρόβλημα: την εύρεση και δημιουργία καλών φωτογραφιών. Η λύση του προβλήματος αυτού ξεκινάει από τη δυνατότητα της παρατήρησης.
Αν αποφασίσετε να γίνετε επαγγελματίες φωτογράφοι, οι πελάτες σας θα περιμένουν από εσάς να προσφέρετε εικόνες που θα εξυπηρετούν κάποιους συγκεκριμένους σκοπούς. Κάθε φωτογραφία πρέπει να κάνει τη δουλειά για την οποία έχει παραγγελθεί. Θα πρέπει να πουλήσει το προϊόν του πελάτη σας, ή να μεταφέρει το μήνυμα που σας έχει ζητηθεί να εκφράσετε. Οπωσδήποτε, όλοι θα περιμένουν από σας να κάνετε τη δουλειά αυτή με πρωτότυπο και δημιουργικό τρόπο, πρόβλημα του οποίου η επίλυση απαιτεί τόση φαντασία όση θα χρειαζόταν για να φωτογραφήσει κανείς για την προσωπική του έκφραση. Η δημιουργική παρατήρηση είναι ουσιαστικής σημασίας σε κάθε περίπτωση.
Αν στόχος σας είναι να ικανοποιηθείτε οι ίδιοι και να ευχαριστήσετε τους φίλους και την οικογένειά σας με τις φωτογραφίες σας, η ανάγκη να παρατηρείτε σαν φωτογράφος και σαν εικαστικός καλλιτέχνης είναι εξίσου μεγάλη. Για να εκφραστείτε με μέσο τη φωτογραφία, πρέπει να αναπτύξετε τη δυνατότητα σας να παρατηρείτε πράγματα που θα ξέφευγαν από την παρατηρητικότητα άλλων ανθρώπων. Η μεγαλύτερη ικανοποίηση θα έρθει όταν οι φωτογραφίες σας θα αρχίσουν να εξάπτουν τη φαντασία και συναισθήματα ανθρώπων που τις κοιτάζουν και όταν οι άλλοι δουν τον κόσμο από τη δική σας μοναδική οπτική γωνία και συγκινηθούν, εκπλαγούν, ή χαρούν. Έτσι και σε αυτή τη περίπτωση το ζήτημα της οπτικής ικανότητας είναι κρίσιμο.
Αυτό που μετράει περισσότερο από όλα στους επιτυχημένους φωτογράφους - αυτό που τους κάνει να ξεχωρίζουν - είναι η ικανότητά τους να βλέπουν πέρα από την κοινοτυπία και να ερμηνεύουν τη ζωή με δυναμικές οπτικές εικόνες. Πραγματικά "ζουν από τα μάτια τους". Το γεγονός πως αναλαμβάνουν σημαντικές εργασίες, δεν είναι αποτέλεσμα μόνο των τεχνικών τους γνώσεων, αλλά και της ιδιαίτερης παρατηρητικής τους ικανότητας.
Leon Levinstein
Η επικοινωνία και η προσωπική οπτική γωνία
Τι είναι αυτό που κάνει μια φωτογραφία καλή; Φυσικά υπάρχει μεγάλος χώρος για διαφοροποίηση αντιλήψεων σχετικά με αυτό το θέμα. Αξιολογώντας μία φωτογραφία, είναι φυσικό διαφορετικοί παρατηρητές να έχουν διαφορετικές αντιδράσεις εξαιτίας του προσωπικού τους γούστου των αξιών τους και των εμπειριών τους. Οπωσδήποτε, όλες οι "αποτελεσματικές" φωτογραφίες - όπως και κάθε άλλης μορφής τέχνη - έχουν δύο κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ τους: επικοινωνούν και εκφράζουν την ιδιαίτερη οπτική γωνία του φωτογράφου. Η φωτογραφία είναι επικοινωνία. Μία καλή φωτογραφία λέει μία ιστορία, μεταφέρει μία ιδέα, παρουσιάζει μία σχέση ή εκφράζει ένα συναίσθημα. Το νόημα που μεταδίδει μπορεί να είναι απλό ή σύνθετο, καταφανές ή διακριτικό, εύκολα κατανοητό από μεγάλη μερίδα θεατών ή σαφές μόνο για μία μικρή ομάδα ευαίσθητων παρατηρητών. Όπως συμβαίνει με όλες τις εικαστικές τέχνες,το νόημα μιας φωτογραφίας μπορεί να μην είναι δυνατό να ειπωθεί με λέξεις. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι μια σπίθα εξωτερίκευσης του χαρακτήρα ενός ανθρώπου, ένα συναίσθημα δέους και μυστηρίου που προκαλείται από το σύμπαν ή μία απρόσμενα αστεία στάση, χειρονομία ή έκφραση. Όμως, αν δεν υπάρχει κάποιο νόημα, η φωτογραφία θα είναι στείρα, άψυχη, χωρίς λόγο ή αιτία ύπαρξης.
Το άλλο ουσιαστικό συστατικό μιας καλής φωτογραφίας βρίσκεται στη μοναδικότητα της σύλληψής της από κάδε φωτογράφο. Η φωτογραφική μηχανή, στα χέρια ενός ταλαντούχου φωτογράφου, είναι η προέκταση του ματιού του, του μυαλού και των συναισθημάτων του. Έχει μάθει να κάνει τη μηχανή του όχι μόνο μέσο καταγραφής αυτών που βλέπει άλλα επίσης εκφράζει τη δική του αντίδραση προς αυτά.
Μια καλή φωτογραφία κάνει μία σαφή, άμεση αναφορά του αντικειμένου της και το κάνει αυτό με ένα τρόπο πρωτότυπο και εντυπωσιακό. Για να φτάσετε σε αυτό το σημείο, πρέπει πρώτα από όλα να είστε σίγουροι για αυτό που θέλετε να δείχνει η φωτογραφία. Μελετήστε το αντικείμενο σας μέχρι να συλλάβετε το χαρακτήρα του ή το ουσιαστικό νόημά του. Έπειτα επιλέξτε για τη φωτογραφία σας μόνο αυτά τα στοιχεία που σας χρειάζονται για να εκφράσετε αυτό το νόημα. Ο,τιδήποτε δεν εξυπηρετεί προς αυτό το σκοπό θα πρέπει να το αφήνετε έξω. Μη δείχνετε πράγματα στη φωτογραφία σας απλά επειδή παρουσιάζουν οπτικό ενδιαφέρον ή σας γοητεύουν προσωπικά. Κάθε τι πρέπει να συμβάλλει στην ανάπτυξη της ιδέας ης φωτογραφίας.
Όλα αυτά μπορούν να περιληφθούν σε μία μόνο λέξη "απλοποίηση". Κάνετε την ιδέα της φωτογραφίας σας να εμφανιστεί όσο είναι δυνατό καθαρότερη δείχνοντας μόνο όσα είναι απαραίτητο να ειδωθούν. Τα περιττά πράγματα μπορεί να θολώσουν το μήνυμα σας ή να καθοδηγήσουν λανθασμένα το θεατή.
Alfred Eisenstaedt
Όταν έχετε πλήρη έλεγχο πάνω στην κατάσταση που συνθέτει την εικόνα, μπορείτε να σχεδιάσετε, να επιλέξετε, και να διευθετήσετε κάθε τι μέσα στο πλαίσιο της, για να δημιουργήσετε αμεσότερη επικοινωνία. Ίσως ακόμη σας βοηθούσε αν σχεδιάζατε πρόχειρα με μολύβι την εικόνα σας, επιχειρώντας διαφορετικές συνθέσεις των στοιχείων που θα την απαρτίζουν, μέχρι να ανακαλύψετε την καλύτερη τοποθέτηση τους στο πλαίσιο. Πάντως σε περιπτώσεις που έχετε μικρό έλεγχο πάνω στη φωτογράφηση, για παράδειγμα σε στιγμιότυπα, θα πρέπει να πάρετε απόφαση επί τόπου για το πότε τα στοιχεία που απαρτίζουν την εικόνα θα βρίσκονται στην καταλληλότερη, περισσότερο εκφραστική θέση, για να σας δώσουν μια καλή φωτογραφία. Η σκηνοθεσία που μπορείτε να κάνετε σε περιπτώσεις πιο ελεγχόμενης φωτογράφησης θα σας δώσουν την εμπειρία για να παίρνετε σωστές αποφάσεις σε εκείνες τις περιπτώσεις κατά τις οποίες θα έχετε δυνατότητα οργάνωσης τους.
Παρότι πρέπει να διευθετείτε τα στοιχεία της εικόνας σας προσεκτικά, θα πρέπει να διατηρείτε το μυαλό και τα μάτια σας πάντα ανοιχτά για νέες πιθανότητες. Θα πρέπει να είστε έτοιμοι να συλλάβετε το φρέσκο, το αυθόρμητο, το απρόσμενο. Συχνά ένα αποκαλυπτικό κοίταγμα ή ακόμη και μια ανθρώπινη χειρονομία θα λάμψει ξαφνικά μπροστά από το φακό σας. Αν αναγνωρίσετε και φωτογραφίσετε αυτή τη σημαντική στιγμή, μπορεί να φτιάξετε μια φωτογραφία πρωτότυπη και έξυπνη, πολύ περισσότερο από κάθε άλλη προσχεδιασμένη. Μπορεί ακόμη να ταιριάζει εκφραστικά και δημιουργικά με τη δική σας προσωπική αντίληψη.
Συχνά, συμβαίνει φωτογραφίες που βασίζονται στην προσωπική οπτική εικόνα του φωτογράφου να είναι τόσο υποκειμενικές, γεμάτες μυστήριο ή άσχημα εκτελεσμένες που να αποτύχουν να μεταδώσουν νόημα, έτσι που να μην τις καταλαβαίνει κανείς άλλος εκτός από τον κατασκευαστή τους. Από την άλλη μεριά, μια εικόνα που περιγράφει με κοινότυπο τρόπο την πραγματικότητα μπροστά από τη φωτογραφική μηχανή, χωρίς να τη σχολιάζει ή να την ερμηνεύει, αποτελεί απλά μία καταγραφή και όχι ένα έργο τέχνης. Μία φωτογραφία για να είναι αποτελεσματική χρειάζεται να συνδυάζει το προσωπικό στοιχείο και τη σαφή επικοινωνία με τους αποδέκτες της. Για το λόγο αυτό θα δώσουμε έμφαση στα "εργαλεία" που μπορούν να σας προσφέρουν τη δυνατότητα να εκφράσετε την προσωπική σας άποψη καθαρά, παραστατικά.
Η επιλογή του χρώματος, του φωτισμού, των διαφόρων δυνατοτήτων ελέγχου που σας δίνει η φωτογραφική μηχανή καθώς και οι δημιουργικές πλευρές εργασίας που προσφέρει ο σκοτεινός θάλαμος είναι μερικά από τα πιο σημαντικά "εργαλεία". Θα χρειαστεί πολύ πρακτική εξάσκηση - στην παρατήρηση και στη φωτογράφηση. Τέλος, θα πρέπει να θυμάστε πως είστε ένας άνθρωπος διαφορετικός από κάδε άλλον στον κόσμο και πως αντιλαμβάνεστε τα πράγματα γύρω σας με το δικό σας προσωπικό τρόπο. Επίσης, πως το μοναδικό και το ασυνήθιστο είναι πιο απαραίτητα από ότι είναι το κοινότυπο. Γι' αυτό χρειάζεται απλά να είστε οι εαυτοί σας. Η επιτυχία σας σαν φωτογράφοι, με την αισθητική αλλά και την επαγγελματική έννοια, θα εξαρτηθεί κατά ένα μεγάλο βαθμό από την ικανότητά σας να παρατηρείτε με μοναδικό τρόπο και να καταγράφετε αυτή την παρατήρησή σας πάνω στο φιλμ.
Alfred Eisenstaedt
H Φωτογραφία είναι μία γλώσσα εικόνων
Η Φωτογραφία ασκεί μεγάλη επιρροή επάνω μας γιατί είναι μία γλώσσα, μία γλώσσα εικόνων. Μπορεί να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των διαφορετικών γλωσσών και να μιλήσει με πειστικότητα σε όλους τους ανθρώπους. Μία φωτογραφία ενός παιδιού που υποφέρει από πείνα ή δίψα ή μίας όμορφης γυναίκας, μπορεί να γίνει κατανοητή από τους περισσότερους θεατές της σε όλο τον κόσμο, προκαλώντας άμεση αντίδραση. Σαν φωτογράφος η επιτυχία σας θα εξαρτηθεί από την ικανότητά σας να επικοινωνείτε με σαφήνεια και παραστατικά στη γλώσσα των εικόνων.Η φωτογραφία είναι ριζωμένη σταθερά στη πραγματικότητα. Μια φωτογραφία πρέπει να είναι μια εικόνα από κάποια αντικείμενα ή από κάποιους ανθρώπους οι οποίοι βρίσκονταν μπροστά από τη φωτογραφική μηχανή τη στιγμή της φωτογράφησης. Ακόμη και όταν εκφράζετε κάποια αφηρημένη σκέψη ή ιδέα σε μια φωτογραφία, αγάπη, πείνα, ή μίσος, για παράδειγμα, αυτό μπορεί να γίνει μόνο χρησιμοποιώντας πραγματικούς ανθρώπους ή αντικείμενα. Εξαιτίας αυτού του αναμφισβήτητου γεγονότος, η φωτογραφία είναι η πιο πειστική από όλα τα μέσα επικοινωνίας. Μία γραπτή περιγραφή ή ένα σκίτσο ή μια ζωγραφική αποτύπωση ενός γεγονότος, ποτέ δεν θα μπορέσει να μεταφέρει αυτή την αίσθηση του ρεαλισμού, την πεποίθηση πως "έτσι ήταν πραγματικά". Οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν ό,τι βλέπουν σε μια φωτογραφία. Αυτή η ρεαλιστική δύναμη της φωτογραφικής εικόνας είναι μία από τις μεγαλύτερες δυνάμεις της σαν μέσο έκφρασης. Για αυτό χρησιμοποιείται συχνά στη θέση ενός σκίτσου ή μιας ζωγραφιάς στους τομείς της διαφήμισης και του ρεπορτάζ όπου ο ρεαλισμός είναι απαραίτητος.
Οπωσδήποτε, η φωτογραφία μπορεί να προσφέρει και πέρα από το ρεαλισμό. Σωστά ελεγχόμενη, μπορεί να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα του ανθρώπου που βρίσκεται πίσω από τη φωτογραφική μηχανή ενώ μας δείχνει ταυτόχρονα τα αντικείμενα, που βρίσκονται μπροστά από το φακό, στην πραγματική τους διάσταση. Μπορεί να μεταφέρει προσωπικές αναφορές ή βαθιές αντιλήψεις με αυθεντικότητα και φαντασία. Μπορεί να προβάλλει το σύμπαν σε μεγαλύτερη έκταση και με μεγαλύτερη ένταση από αυτή που μπορεί να συλλάβει ένας άνθρωπος απλά με τα μάτια του.
Στη φωτογραφία, καθώς και σε άλλες τέχνες, η μετάδοση νοήματος δεν είναι τόσο απλή όσο το πάτημα ενός κουμπιού. Ο καλλιτέχνης αποτελεί μόνο το μισό της διαδικασίας της επικοινωνίας. Ο θεατής είναι το άλλο μισό. Θα έχετε να αντιμετωπίσετε ζωντανούς ανθρώπους, με όλες τις προσωπικές τους, διαφορετικές μεταξύ τους αντιδράσεις και φυσικά είναι αδύνατο να τις προβλέψετε όλες με ακρίβεια. Όμως, θα επιδιώκετε να εκφράζετε τα δικά σας συναισθήματα και ιδέες με τον καθαρότερο, και αποτελεσματικότερο τρόπο, έτσι ώστε να γίνουν κατανοητές από τους περισσότερους θεατές σας.
Jan Saudek
Παγκόσμιο ενδιαφέρον
Αν θέλετε η φωτογραφία σας να προκαλέσει το ενδιαφέρον μεγάλης ομάδας ανθρώπων, θα πρέπει να διαθέτει μια παγκοσμιότητα, θα πρέπει να προσφέρει νόημα όχι μόνο για σας, αλλά για πολύ κόσμο. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος ερασιτέχνης να τραβήξει μια στιγμιαία φωτογραφία του παππού του. Η φωτογραφία αυτή πιθανόν να έχει βαθύ νόημα για τον άνθρωπο που την τράβηξε, ο οποίος γνωρίζει το αντικείμενο του, και είναι αρκετή για να ανακαλέσει σχέσεις οι οποίες δίνουν στη φωτογραφία νόημα για εκείνον. Αλλά κάποιος που δε γνωρίζει αυτόν τον παππού μπορεί να θεωρήσει τη φωτογραφία κενή και αδιάφορη. Από την άλλη μεριά, μια δημιουργική φωτογραφία του ίδιου αντικειμένου μπορεί να αποκτήσει παγκοσμιότητα μεταφέροντας νόημα σε καθένα που θα τη δει. Αντί να είναι απλά μια φωτογραφία του αντικειμένου, είναι ταυτόχρονα και μια φωτογραφία για το αντικείμενο. Δεν είναι η απλή καταγραφή ενός γέρου, αλλά ένα σχόλιο για όλους τους γέρους. Μπορεί να αναφέρεται στα γηρατειά σαν φυσική κατάληξη της ζωής. Μπορεί να εκφράζει την αξιοπρέπεια, την ηρεμία ή την τραγικότητα αυτής της ηλικίας. Όποιο και αν είναι το σχόλιο, μια τέτοια φωτογραφία θα είναι αποτελεσματική γιατί δεν χρειάζεται να γνωρίζουμε το ίδιο το αντικείμενο για να την κατανοήσουμε και να την εκτιμήσουμε.Αλήθεια, τι είναι αυτό που κάνει παγκόσμια μία φωτογραφία; Είναι κάποιο στοιχείο της που δίνει το έναυσμα στο θεατή να λάβει μέρος. 'Ελκεται από τη φωτογραφία επειδή αυτό που βλέπει μεταφέρει νόημα.
Συνήθως, λαμβάνουμε μέρος σε μια εικόνα επειδή ταυτιζόμαστε με το αντικείμενο και με την ιστορία που μας εξιστορεί. Για παράδειγμα, ένα μικρό αγόρι του οποίου το σκυλί έχει μόλις χτυπηθεί από ένα όχημα, ή ένα παιδί που γεμάτο έκσταση ανοίγει τα Χριστουγεννιάτικα δώρα του, ή ακόμη ένας πρόσφυγας, που είναι άστεγος και εγκαταλελειμμένος. Αν η φωτογραφία λέει την ιστορία καθαρά και δυναμικά, είναι φυσικό να ταυτιστούμε με αυτή.
Μπορούμε επίσης να συμμετέχουμε σε μία φωτογραφία η οποία δεν εξιστορεί, αλλά βρίσκει ανταπόκριση σε κάποια συναισθήματα ή ανάγκη μας, όπως το σεξ, η πείνα, η μητρική αγάπη, ο φόβος, κλπ. Μια φωτογραφία ενός όμορφου μωρού, ή ένα νόστιμο κομμάτι γλυκού είναι παραδείγματα φωτογραφιών που μπορούν να αποκτήσουν αυτό που ονομάζουμε παγκοσμιότητα. Μία φωτογραφία μπορεί επίσης να βρει ανταπόκριση επειδή ξυπνάει κάποια φυσική αντίδραση μας. Για παράδειγμα, μπορεί να προκαλέσει το αισθητήριο της αφής. Η αγριάδα ενός κορμού δέντρου ή ένας πέτρινος τοίχος, η απαλότητα της γούνας, η λεία επιφάνεια του μεταξιού, όλα αυτά μπορούν να προσθέσουν στην αποτελεσματικότητα μιας εικόνας.
Η μαγική ικανότητα της φωτογραφικής μηχανής να καταγράφει τη σύσταση και τη λεπτομέρεια κάνουν την αισθητική ποιότητα της φωτογραφίας ένα σημαντικό παράγοντα στην πρόσκλησή της να ανταποκριθούμε σε αυτή. Με παρόμοιο τρόπο, η φωτογραφία μπορεί να προκαλέσει την αίσθηση της κίνησης ή της ισορροπίας. Μια εικόνα που δείχνει μια δυναμική κίνηση μπορεί να μας κάνει έντεχνα να ανταποκριθούμε στην αίσθηση της κίνησης. Μια δραματική φωτογράφηση από ψηλά μπορεί να μας προκαλέσει ζαλάδα. Ένα ατάραχο τοπίο μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα ξεκούρασης και ηρεμίας. Φυσικά, πολλές φωτογραφίες αποκτούν παγκοσμιότητα επειδή δείχνουν ένα ενδιαφέρον γεγονός ή μια σημαντική προσωπικότητα. Η πραγματικά δημιουργική εικόνα όμως, θα πρέπει να περιέχει κάτι περισσότερο. Δεν θα δείχνει απλά το αντικείμενο, αλλά θα το δείχνει από την προσωπική οπτική γωνία του φωτογράφου.
Julia M. Cameron
0 φωτογράφος, όχι η φωτογραφική μηχανή
Η φωτογραφική μηχανή είναι το μέσο με το οποίο καταγράφει κανείς την εικόνα. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο φωτογράφος και όχι η φωτογραφική μηχανή είναι αυτός που προσθέτει το συστατικό που θα καθορίσει την προσωπική του άποψη για τα πράγματα. Η φωτογραφική μηχανή είναι απλά ο υπάκουος υπηρέτης του φωτογράφου. Μπορεί να καταγράψει με ειλικρίνεια ότι του ζητήσει αυτός αλλά δεν μπορεί να προσθέσει ούτε σταγόνα φαντασίας ή ερμηνείας των απόψεών του. Ποτέ μην ξεχάσετε πως η διαφορά μεταξύ μιας καλής φωτογραφίας και μιας μέτριας δεν βρίσκεται τόσο στον εξοπλισμό που θα χρησιμοποιήσετε ή σ' αυτο το ίδιο το θέμα σας, όσο στην ικανότητά σας να παρατηρείτε το αντικείμενο σας κάθε φορά, με τρόπο φρέσκο, γεμάτο φαντασία.Εξερευνώντας το αντικείμενο της φωτογράφισης
Η παλιά παροιμία που λέει "το καλό το παλικάρι ξέρει κι άλλο μονοπάτι", ταιριάζει σίγουρα στη Φωτογραφία. Μπορείτε να φωτογραφίσετε ένα αντικείμενο με πολλούς διαφορετικούς τρόπους για να δώσετε έμφαση σε διαφορετικές πλευρές του. Εκεί που στέκεστε για να τραβήξετε τη φωτογραφία, η προσωπική επιλογή της γωνίας, αυτά που αποφασίζετε να συμπεριλάβετε ή να αφήσετε έξω από το κάδρο σας, η στιγμή που διαλέγετε να πατήσετε το κουμπί του κλείστρου σας, ο τρόπος με τον οποίο τα φώτα και οι σκιές πέφτουν πάνω στο αντικείμενο σας, όλα αυτά μπορούν ολοφάνερα να επηρεάσουν τη φωτογραφία που θα πάρετε. Πριν τραβήξετε τη φωτογραφία, σκεφτείτε καλά. Βεβαιωθείτε πως ξέρετε τι θέλετε να πείτε. Έπειτα ψάξτε να βρείτε ένα καλό, φρέσκο οπτικό τρόπο να το πείτε. Μην πάρετε την πρώτη, εύκολη φωτογραφία που εμφανίζεται μπροστά σας. Χρησιμοποιείστε τα μάτια σας. Μελετήστε το αντικείμενο. Προσπαθείστε να βρείτε τη φωτογραφία που θα πει την ιστορία σας με τον καλύτερο τρόπο.
Phillipe Halsman
Εκπαιδεύοντας τους εαυτούς σας να "βλέπουν" σαν φωτογράφοι
Ένας καλός φωτογράφος δεν κοιτάζει απλά, παρατηρεί. Γνωρίζει τις πλούσιες και μαγικές λεπτομέρειες των πραγμάτων γύρω του. Παρατηρεί τη λάμψη του ήλιου που χτυπάει στο κουμπί του τροχονόμου, τον τρόπο με τον οποίο μία μάζα ομίχλης απαλύνει τις γωνίες μιας ψαροκαλύβας, τη σύνθεση της ζακέτας ενός ανθρώπου, βλέπει πώς οι σκιές του δέντρου στριφογυρίζουν και πλέκονται στο γρασίδι, ένα χαρακτηριστικό κατσούφιασμα ή ένα χαμόγελο στο πρόσωπο ενός φίλου. Ένας τοίχος δεν αποτελεί απλά ένα αντικείμενο το οποίο θα χρειαστεί να αποφύγει για να μη περπατήσει κατά πάνω του. Τον βλέπει από την πλευρά των φωτογραφικών δυνατοτήτων που παρουσιάζει. Ένας καλός φωτογράφος βλέπει τον τρόπο με τον οποίο το φως και η σκιά πέφτουν πάνω του, το ξεθωριασμένο από την κακοκαιρία χρώμα του και το γεωμετρικό του σχήμα.Πάρτε την απόφαση τώρα και πηγαίνετε να δείτε - να δείτε όμως πραγματικά - με ένα νέο φρέσκο τρόπο. Η πράξη της παρατήρησης μπορεί να γίνει μία τονωτική και αποδοτική έρευνα αν παρατηρείτε τα πράγματα με προσοχή. Ίσως χρειαστεί συνειδητή προσπάθεια στην αρχή, αλλά με την πρακτική θα γίνει μια συνήθεια. Αμέσως τώρα, κοιτάξτε γύρω σας. Δεν έχει σημασία πόσο γνωστό σας φαίνεται το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεστε, το έχετε στην πραγματικότητα ποτέ παρατηρήσει; Συγκεντρωθείτε στις μικρότερες λεπτομέρειες το σχήμα και την ταξινόμηση των αντικειμένων στο χώρο, το χρώμα και την υφή τους.
Κλείστε τα μάτια σας. Μπορείτε ακόμη να δείτε μια εικόνα του περιβάλλοντος χώρου σας με τα μάτια του μυαλού σας; Μπορείτε να περιγράψετε τα αντικείμενα που βρίσκονται γύρω σας; Αν ήσασταν ζωγράφος θα μπορούσατε να τα σχεδιάσετε με ακρίβεια; Σαν φωτογράφοι χρειάζεται να καλλιεργήσετε τις ίδιες ικανότητες, την ακριβή, ευαίσθητη παρατηρητικότητα την οποία έχουν αναπτύξει όλοι οι καλοί καλλιτέχνες και συγγραφείς.
Στέλιος Ευσταθόπουλος
Οξύνοντας τη δημιουργική σας παρατηρητικότητα
Καθώς θα αποκτάτε όλο και περισσότερη πείρα στη φωτογραφία, θα αρχίσετε να βρίσκετε ενδιαφέρον υλικό για φωτογράφηση χωρίς να χρειάζεται να κάνετε καμιά συνειδητή προσπάθεια. Πάντως στην αρχή, ίσως σας φανεί χρήσιμο αν αφιερώσετε κάποιες ώρες της ημέρας για να αφοσιωθείτε στην εξάσκηση της παρατηρητικότητας σας. Αυτό μπορεί να γίνει βέβαια και κάποιες στιγμές κενού μέσα στην ημέρα σας. Στο δρόμο για τη δουλειά, καθώς κάνετε ένα περίπατο ή πηγαίνοντας για τα ψώνια σας. Απλά χρειάζεται να έχετε μόνιμα ζωντανή στη φαντασία σας την ιδέα πως κρατάτε μια φωτογραφική μηχανή. Πόσες καλές φωτογραφίες μπορείτε να βρείτε; Από ποια γωνία θα τις τραβούσατε, και ποια ακριβώς στιγμή; Αν εξασκηθείτε με αυτό τον τρόπο, σύντομα θα αναπτύξετε μία οπτική ευαισθησία που θα σας βοηθήσει πολύ στη φωτογράφηση.Ένας άλλος καλός τρόπος για να οξύνετε τη δημιουργική σας παρατηρητικότητα είναι να επιλέξετε ένα αντικείμενο που θα μπορείτε να φωτογραφίζετε τακτικά για μια χρονική περίοδο. Πιθανόν να είναι κάποια όψη ή λεπτομέρεια της ζωής της τοπικής κοινωνίας σας, όπως η αθλητική ομάδα ή η κεντρική πλατεία της περιοχής σας ή ακόμη το ίδιο το σπίτι σας.
Πάντως ό,τι κι αν διαλέξετε, θα πρέπει να έχει ιδιαίτερη σημασία και ενδιαφέρον για σας. Θα πρέπει να επιστρέφετε στο ίδιο θέμα συχνά και να προσπαθείτε κάθε φορά να βρίσκετε νέες δυνατότητες φωτογράφησής του. Φωτογραφίστε το κατά τη διάρκεια διαφορετικών εποχών του χρόνου και κάτω από διαφορετικές συνθήκες φωτισμού. Όσο αυξάνεται η γνώση σας για το αντικείμενο, η όρασή σας θα πρέπει να γίνεται περισσότερο διεισδυτική και οι φωτογραφίες σας καλύτερες.
Saul Leiter
Μελετώντας την δουλειά άλλων φωτογράφων
Μια καλή ιδέα είναι να μελετήσετε την δουλειά άλλων φωτογράφων σε περιοδικά, φωτογραφικά λευκώματα, φωτογραφικές επετηρίδες και εκθέσεις. Όταν βρείτε ενδιαφέρουσες φωτογραφίες προσπαθείστε να αναλύσετε το λόγο που σας κάνει να εντυπωσιάζεστε από αυτές. Είναι το θέμα της φωτογραφίας που την κάνει καλή, ή είναι ο τρόπος με τον οποίο έχει φωτογραφηθεί ή μήπως είναι και τα δύο; Ρωτείστε τους εαυτούς σας: Πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί αυτή η φωτογραφία; Πώς θα την τράβαγα εγώ διαφορετικά; Η αναλυτική μελέτη της δουλειάς άλλων φωτογράφων δεν θα σας δώσει απλά τα ερεθίσματα, αλλά θα συντελέσει ουσιαστικά και στην ενημέρωσή σας για όσα έχουν ήδη γίνει στον τομέα της φωτογραφίας, για να μην τα επαναλάβετε ακούσια. Εκμεταλλευθείτε τις φωτογραφίες που βλέπετε για έμπνευση και όχι για απομίμηση.Το ζήτημα της τεχνοτροπίας
Πολλούς νέους φωτογράφους τους προβληματίζει το ζήτημα της ανάπτυξης μιας ιδιαίτερης προσωπικής τεχνοτροπίας. Οπωσδήποτε, το προσωπικό στυλ είναι σημαντικό για την πορεία σας γιατί θα συμβάλλει στην αναγνώρισή σας και εμπορικά αλλά και καλλιτεχνικά. Όμως, δεν πρέπει να προβληματίζεστε αν αρχικά μιμηθείτε το στυλ κάποιου επιτυχημένου φωτογράφου του οποίου τη δουλειά θαυμάζετε. Σχεδόν κάθε πρωτάρης είναι σίγουρο πως θα αντιγράψει υποσυνείδητα άλλους στα πρώτα στάδια της εκμάθησης μέχρι να αναπτύξει το δικό του τρόπο οπτικής αντίληψης των πραγμάτων. Η ιδιαίτερη τεχνοτροπία ενός καλλιτέχνη δεν μπορεί να είναι πλαστή αλλά θα αναπτυχθεί από τον ίδιο, μέσα στην πορεία του στο χρόνο.Για να αποκτήσετε προσωπικό ύφος, χρειάζεται να τραβήξετε πολλές φωτογραφίες από διαφορετικά αντικείμενα. Αυτό θα σας βοηθήσει επίσης στην απλοποίηση. Προσπαθήστε να φτάσετε στην ουσία, την ιδιαίτερη ποιότητα του αντικειμένου σας. Σε πολλές εικόνες, ένας περιορισμένος αριθμός αντικειμένων είναι αρκετός για να ειπωθεί μια ιστορία, τα υπόλοιπα αντικείμενα είναι περιττά και προκαλούν σύγχυση στην αναφορά που θέλετε να κάνετε. Συλλέξτε ό,τι είναι σημαντικό για την ιστορία σας και αφήστε απέξω ό,τι δεν αγγίζει την ουσία της.
Η μοναδικότητα του τρόπου με τον οποίο βλέπετε είναι το προϊόν της προσωπικότητάς σας. Όσο περισσότερο αναπτύσσετε την γνώση σας, όχι μόνο σχετικά με τον κόσμο γύρω σας και τη φωτογραφία, αλλά σχετικά με όλες τις εικαστικές τέχνες, ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική, τις γραφικές τέχνες, αλλά και τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, το θέατρο, τόσο καλύτεροι φωτογράφοι θα γίνετε τελικά.
Saul Leiter
Πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις για να δει κανείς δημιουργικά. Για παράδειγμα, μερικοί φωτογράφοι σχεδιάζουν τις εικόνες τους προσεκτικά πριν τις φωτογραφίσουν, φτιάχνοντας με τη φαντασία τους το τελικό αποτέλεσμα. Πιθανόν ακόμη και να κάνουν προσχέδια στην προσπάθειά τους να καταλήξουν στην τελική τους ιδέα. Έπειτα τοποθετούν όλα τα στοιχεία της εικόνας μαζί, τοποθεσία, μοντέλο, εξαρτήματα, φωτισμό, ή οτιδήποτε άλλο χρειάζεται. Η παρατηρητικότητα παίζει καθοριστικό ρόλο σε κάθε στάδιο αυτής της διαδικασίας, από την πρώτη εικόνα που σας έρχεται στο μυαλό μέχρι την τελική αποτύπωσή της φωτογραφίας.Όμως μερικές φορές είναι απαραίτητος ένας πολύ ταχύτερος και αυθόρμητος τρόπος παρατήρησης. Όταν το αντικείμενο δε βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο σας, ίσως χρειαστεί να παρατηρήσετε και να φωτογραφίσετε γρήγορα. Οι εκφράσεις πάνε και έρχονται, και τα σχέδια του φωτός και των σκιών που δημιουργούνται από τον ήλιο αλλάζουν συνεχώς. Για να τραβήξει κανείς τέτοιες επιτυχημένες φωτογραφίες, χρειάζεται γρήγορο μάτι και αντανακλαστικά. Πάντως, είτε έχουν γίνει γρήγορα είτε προμελετημένα, η παρατηρητικότητα του φωτογράφου είναι αυτή που κάνει τις εικόνες μοναδικές.
Η φωτογραφία προσεγγίζεται με πολλούς τρόπους
Η προσέγγιση του μέσου του, φαίνεται από τον τρόπο με τον οποίο ελέγχει ο κάθε φωτογράφος τοπεριεχόμενο των φωτογραφιών του. Ο φωτογραφικός έλεγχος ξεκινάει από την ιδέα της δημιουργικής παρατήρησης. Η ικανότητα να βλέπετε δημιουργικά και με μοναδικότητα είναι το σημείο εκείνο στο οποίο συμφωνούν όλοι οι καλοί φωτογράφοι. Από εκεί και έπειτα υπάρχουν πολλά διαφορετικά μονοπάτια που μπορούν να οδηγήσουν σε καλές φωτογραφίες.
Alfred Eisenstaedt
Ελέγχοντας τις εικόνες σας.
Πώς μεταφέρετε την ιδέα της εικόνας σας στο θεατή, έτσι ώστε να μοιραστείτε μαζί του τη δημιουργική σας παρατηρητικότητα;Παραθέτουμε εδώ μερικούς από τους πιο σημαντικούς τρόπους:
1. Σύνθεση. Αυτή αποτελεί τον τρόπο με τον οποίο τοποθετείτε τα αντικείμενα μέσα στην εικόνα σας. Περιλαμβάνει και την επιλογή της γωνίας λήψης.
2. Φωτισμός. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι φωτισμού του αντικειμένου, σε εξωτερικούς ή εσωτερικούς χώρους.
3. Η στιγμή της λήψης. Αυτή είναι η στιγμή που επιλέγετε για να τραβήξετε τη φωτογραφία. Αν το αντικείμενο της εικόνας σας κινείται ή αλλάζει, η πραγματοποίηση της λήψης την κατάλληλη στιγμή μπορεί να αποτελέσει το κλειδί της υπόθεσης.
4. Η χρήση των τριών βασικών συστημάτων χειρισμού της φωτογραφικής μηχανής. Αυτά τα συστήματα είναι το διάφραγμα, η εστίαση και η ταχύτητα του κλείστρου.
5. Εμφάνιση. Όταν εμφανίζετε το αρνητικό, μπορείτε να ελέγξετε τους γενικούς τόνους φωτός και σκιάς της εικόνας.
6. Εκτύπωση. Όταν εκτυπώνετε τις φωτογραφίες έχετε διάφορες δυνατότητες. Αυτές περιλαμβάνουν την επιλογή φωτογραφικού χαρτιού, κοψίματος της εικόνας, και την εκτύπωση επιλεγμένων σημείων της πιο σκοτεινών ή πιο φωτεινών.
7. Η χρήση χρώματος. Η επιλογή των χρωμάτων και ο τρόπος με τον οποίο τα φωτογραφίζετε, θα κρίνει το τελικό αποτέλεσμα κάθε έγχρωμης φωτογραφίας.
Alfred Eisenstaedt
Πώς διαφέρουν οι οπτικές γωνίες
Όπως έχουμε ήδη παρατηρήσει, μερικοί φωτογράφοι ενδιαφέρονται να καταγράψουν την ουσία αυτού που βλέπουν χωρίς να αλλάξουν τίποτα. Πλησιάζουν το αντικείμενο τους, χωρίς να γνωρίζουν από πριν τι θέλουν να εκφράσουν. Αντίθετα, προσπαθούν να ανακαλύψουν το νόημα του αντικειμένου μέσα από τη φωτογραφική μηχανή. Θεωρούν πως δεν πρέπει ποτέ να ανακατεύονται με την πραγματικότητα που βρίσκεται μπροστά από τη μηχανή τους και που συνεχώς αλλάζει, αλλά να φωτογραφίζουν το γεγονός με τον τρόπο που αυτό συμβαίνει.Η καλλιτεχνική ικανότητα του φωτογράφου σε αυτή την περίπτωση βρίσκεται πρώτα από όλα στη δυνατότητα του να παρατηρήσει τα σημαντικά στοιχεία που δημιουργούν μια κατάσταση, έπειτα στην εύρεση της κατάλληλης γωνίας, στη σύνθεση, στο φωτισμό που δίνει στη φωτογραφία περισσότερο νόημα και τέλος στη σύλληψη της αποφασιστικής στιγμής κατά την οποία όλα τα πράγματα βρίσκονται στη ιδανική σχέση μεταξύ τους.
Στο άλλο άκρο, βρίσκεται ο φωτογράφος του στούντιο ο οποίος παράγει πορτρέτα, νεκρές φύσεις, ή φωτογραφίες για περιοδικά. Αυτός ο τύπος του φωτογράφου μπορεί να ξεκινήσει με μία προμελετημένη ιδέα για το τι θέλει και μεθοδικά να "χτίσει" την εικόνα του τοποθετώντας τα αντικείμενα και το μοντέλο στη θέση τους, να επιλέξει τα εξαρτήματα και το φόντο, κλπ. Ακόμη και εδώ όμως μπορεί να συμβεί κάτι απρόσμενο. Και ο έξυπνος φωτογράφος θα το εκμεταλλευτεί.
Φυσικά, μπορείτε να συνδυάσετε την προσχεδιασμένη, με την επιτόπου προσέγγιση. Για παράδειγμα, μπορεί να επιλέξετε ένα μοντέλο και να δημιουργήσετε τις προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί μία κατάσταση, και μετά να αφήσετε τα γεγονότα να εξελιχθούν μόνα τους καθώς φωτογραφίζετε.
Αναπτύξτε τον δικό σας τρόπο παρατήρησης. Μαθαίνοντας Φωτογραφία, σημαίνει ότι μαθαίνετε να βλέπετε με τα ίδια σας τα μάτια το υπέροχο οπτικό σύμπαν που μας περιβάλλει.
Μάθετε να βλέπετε το Φώς, τη Φόρμα, την Υφή, την Δράση και τα Συναισθήματα.
Adolph De Meyer
