Δεν ήμουν λιγότερο αυθεντία στην τέχνη της φωτογραφίας από τον Minor White που δήλωσε ότι «η εκμάθηση του πως να κάνει κανείς φωτογραφίες αποτελεί μόνο ένα μικρό μέρος της φωτογραφικής δημιουργικότητας. Οι θεατές και το πως ανταποκρίνονται στις φωτογραφίες είναι το μεγαλύτερο μέρος». Με τη σκέψη αυτή στο μυαλό, άρχισα να διαλέγω μια βασική βιβλιοθήκη τίτλων - όλων τυπωμένων ή επανεκδομένων μέσα στα τελευταία δέκα χρόνια και μόλις τυπωμένων - που ίσως βοηθήσουν στη μεταβολή του μέσου αναγνώστη σε θεατή που εκτιμά.
Υποσχόμενη και μια τυχαία επιλογή και έναν πλούσιο θησαυρό φωτογραφικής τέχνης, τα κριτήριά μου συγκλίνουν σε τρεις κατηγορίες: ιστορικές ή κριτικές ανθολογίες, περιοδικές μονογραφίες και ανεξάρτητες αναθεωρήσεις μερικών από τους κυριώτερους συντελεστές της φωτογραφικής τέχνης (αυτούς τους οποίους οι κριτικοί και οι έφοροι μουσείων αποκαλούν «σπερματικούς»).
Η ιστορία ίσως είναι μόνο ένας μύθος που μάθαμε να πιστεύουμε αλλά είναι αναντίρρητα ένας χρήσιμος βοηθητικός φακός μέσα από τον οποίο εξετάζουμε την τέχνη σ' όλα τα ρεύματα και τις μεταμορφώσεις της. Παρόλο που οι τεχνικές εξελίξεις της φωτογραφικής μηχανής κατά τη διάρκεια των πρώτων εκατό χρόνων χρήσης της έχουν χρονολογηθεί προσεχτικά, κανένας κοινωνιολόγος ιστορικός δεν εξέτασε την καλλιτεχνική πρόοδο της φωτογραφίας μέχρι πριν από εβδομήντα χρόνια. Οι πρωτοπόρες προσπάθειες σ' αυτήν την κατεύθυνση έγιναν από τον Robert Taft, ένα καθηγητή χημείας με πολλά πολιτιστικά ενδιαφέροντα, που έκδοσε το «Η Φωτογραφία και η Αμερικάνικη Σκηνή, 1839-1889 και από τον Beaumont Newhall στο «Η ιστορία της Φωτογραφίας, από το 1839 ως σήμερα».
Είναι το τελευταίο κλασικό - φθάνοντας σύντομα στην πέμπτη του αναθεωρημένη έκδοση - που συνεχίζει να ξεπερνάει τους ανταγωνιστές του. Καμιά άλλη συμπυκωμένη επιθεώρηση δεν καταδείχνει πιο καθαρά τους μεταβαλλόμενους τρόπους με τους οποίους οι φωτογράφοι έχουν προσπαθήσει να εξερευνήσουν, να εκθέσουν και να ερμηνεύσουν τον κόσμο, καθώς και τις τεχνικές εξελίξεις που έχουν βάλει τα όργανα και την δεξιοτεχνία στην υπηρεσία της δημιουργικής διαίσθησης. Βεβαίως η περίπτωση αυτή περιορίζεται στην ασπρόμαυρη μαρτυρία.
Τα Βιβλία
1. Ένας οδηγός 100 φωτογραφιών της φωτογραφικής συλλογής του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης περιέχεται στο βιβλίο του John Szarkowski «Κοιτάζοντας Φωτογραφίες», μια ανθολογία γνωστών και άγνωστων έργων τέχνης του 19ου και 20ου αιώνα. Φωτογραφίες και πειστικά σχόλια ρευστοποιούνται στιγμιαία αλλά χωρίς να είναι κατά κανένα τρόπο παγωμένη ιστορία, είναι ένα βιβλίο που δίνει περισσότερο από το συνηθισμένο, χώρο στις αισθητικές θεωρήσεις. Για παράδειγμα, ο Szarkowski περιγράφει την εικόνα δυο παιδιών του Moholy-Nagy σαν «μια φωτογραφία μιας άγνωστης οπτικής εμπειρίας στην οποία ο χώρος συναγωνίζεται το σχήμα για τα πρωτεία» - και αυτό είναι το θέμα που έχει γίνει κεντρικό σημείο αναφοράς της μοντέρνας τέχνης. Ή εξετάζοντας την άποψη του Walker Evans συλλαμβάνει το ντοκουμενταρίστικο στυλ της δεκαετίας του '30 σε μια απλή πρόταση: «Δεξιοτέχνες φωτογράφοι ανακάλυψαν την ποιοτική χρήση των βαρετών γεγονότων που παρουσιάζονται με τέτοια επιφύλαξη που η ποιότητα της φωτογραφίας φαίνεται παρόμοια με το θέμα».
2. Ανοίγοντας μια άλλη διέξοδο σε περίφημες φωτογραφίες, ο Nathan Lyons συνέταξε το «Η φωτογραφία στον Εικοστό Αιώνα», ένα εγχειρίδιο-γκαλερί αντιπροσωπευτικών έργων από την μόνιμη συλλογή του Διεθνούς Μουσείου Φωτογραφίας στο Gerorge Eastman House. Το κείμενο εδώ είναι ελάχιστο, όχι περισσότερο από έναν πρόλογο υπόμνηση ότι η εικόνα της φωτογραφικής μηχανής δεν είναι απλώς ένα πανομοιότυπο αντίγραφο της πραγματικότητας αλλά νέα πραγματικότητα που γεννήθηκε από διαίσθηση και εκλεκτική διαδικασία. Σημαντικές φωτογραφίες 150 φωτογράφων μεταφέρουν το βάρος της απόδειξης, ενώ συντελούν στο να δείξουν τα πειραματικά επίπεδα και τις μεταβαλόμενες αισθητικές προοπτικές που σχημάτισαν τη φωτογραφία σαν μέσο έκφρασης κατά τα χρόνια ανάμεσα στον Eugene Atget και την Diane Arbus.
Κάθε σελίδα προξενεί οπτική αποκάλυψη, και ακόμη και ο πιο τυχαίος παρατηρητής θα «διαβάσει» τα γλυπτικά ισοδύναμα στο γυμνό του Bill Brandt και στον αμμόλοφο της Νεκρής Κοιλάδας του William Garnett, την καθαρή γεωμετρία που διαφαίνεται σε μια από τις αντανακλάσεις της Νέας Υόρκης του Ernst Haas ή την υπερυψωμένη λήψη της Πλατείας Λίνκολν της Berenice Abbott. Το υπονοούμενο κοινωνικό σχόλιο σε μια άποψη ενός σαλονιού της Levittown τα Χριστούγεννα του Arbus ή στο «γείσωμα φτωχόσπιτου» την παραμονή μιας γιορτής του Weegee.
3. Η σημερινή φωτογραφική κοινωνία οφείλει πολλά στον Alfred Stieglitz, τον άνθρωπο που έδωσε μάχη σ' ολόκληρη τη ζωή του για το «φωτογραφία για τη φωτογραφία». Σαν ιδρυτής της κίνησης της Φωτογραφικής Αποστασίας, εκδότης και διευθυντής του Camera Work, ιδιοκτήτης γκαλερί και συλλέκτης, φωτογράφος και φίλος φωτογράφων, ήταν ένας πρωτεργάτης της καλλιτεχνικής σκηνής της avant garde πριν τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Οι διάφοροι ρόλοι του φαίνονται σε μια τριάδα υποδειγματικών τόμων: μια περιεκτική μελέτη του Doris Bry, «Alfred Stieglitz: Ο Φωτογράφος», «Camera Work: Μια κριτική Aνθολογία, που εκδόθηκε από τον Jonathan Green και το βιβλίο του Weston J. Naef «Η Συλλογή του Alfred Stieglitz», που τονίζει τις 580 φωτογραφίες που χάρισε ο Stieglitz στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Τέχνης.
4. Για τον Edward Steichen - έναν προστατευόμενο του Stieglitz που ήταν με τη σειρά καθοδηγητής, αισθητικός και πρωτοκάθεδρος της Αμερικανικής φωτογραφίας της εποχής - η ζωή όπως και η τέχνη ήταν μακρόχρονη. Η εξέλιξη ενός δάσκαλου και τα πολλά οικοδομήματα της τέχνης του αναπτύσσονται ντοκουμενταρισμένα στην αυτοβιογραφία του, «Μια ζωή στη Φωτογραφία», που εικονογραφείται με 250 περίπου από τις καλύτερες φωτογραφίες του. Από τα πρώιμα τοπία του σε ρομαντικό ζωγραφικό στυλ μέχρι το φορμαλισμό των πειραματικών του αφαιρέσεων και αρχιτεκτονικών σπουδών του μέσα απ' τα χρόνια των διάσημων πορτραίτων Μόδας και Ωραίας Ματαιοδοξίας και των ισχυρών πολεμικών ντοκουμέντων που ακολούθησαν. Το βιβλίο του είναι ο καθρέφτης ενός Αναγεννησιακού ανθρώπου που άφησε μια κληρονομιά κλασικών φωτογραφιών. Αυτές, μαζί με τις νεωτεριστικές εκθέσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, επιβεβαιώνουν τις διαστάσεις του ταλέντου του και των προσόντων του. (Η πιο δημοφιλής από τις θεματικές εκθέσεις του, «Η Οικογένεια του Ανθρώπου» άξιζε ένα τόμο μόνη της, που έφθασε να πουλήσει 3 εκατομμύρια αντίτυπα από την έκδοσή του το 1955).
5. Με τους Lewis Hine και Alfred Stieglitz σαν οδηγούς, δεν είναι εκπληκτικό ότι ο Paul Strand έγινε ένας κοινωνικός ρεαλιστής και ένας τεχνικά αγνός φωτογράφος. Επιδιώκοντας «σχόλια διαίσθησης και όχι στατικά ντοκουμέντα» παρέμεινε πιστός και στα δυο ιδανικά, την εμπάθεια και τον αισθησιασμό. Περισσότερα από 300 απ' αυτά τα σχόλια αναπαράγονται με λεπτολογία στο «Paul Strand, Εξήντα Χρόνια Φωτογραφιών». Μέσα από τον φακό του φιλτράρισε ένα μωσαϊκό από ανθρώπινα περιβάλλοντα: Νέα Αγγλία και η Νότια Δύση, Μεξικό και Καναδάς, Γαλλία, Αίγυπτος, Γκάνα, οι Μακρινές Εβρίδες. Κανείς άλλος δεν έπιασε περισσότερη τυπική ομορφιά στο υποστήριγμα ενός πασσαλένιου φράχτη ή μια στροφή του συρόμενου από άνθρωπο άροτρου σ' ένα χωράφι με άγρια μανιτάρια ή ένα χτυπημένο από τον καιρό πρόσωπο. Οι εντυπώσεις του όχι μόνο προκαλούν αλλά επιβάλλουν αντανάκλαση.
6. Ενώ η ιστορία ανακηρύσσει τον Erich Salomon σαν τον πατέρα της φωτογραφίας στιγμιότυπου, η Leica ήταν αυτή που έγινε η δύναμη πίσω από το φωτορεπορτάζ που ακολούθησε. Στα χέρια του Andre Kertesz η φωτογραφική μηχανή 35mm έδωσε ώθηση σε μια καριέρα που ξεκίνησε με εφηβικές προσπάθειες 15 χρόνια νωρίτερα. Η ιστορία αυτού του αγέραστου ογδοντάρη, που το στυλ του υποκειμενικού ρεπορτάζ γοήτευσε αρκετές γενιές αναγνωστών, αναφέρομαστε στο «Andre Kertesz, Εξήντα Χρόνια Φωτογραφίας».
Δεν υπάρχει κείμενο οι φωτογραφίες του μιλάνε γι' αυτόν. Λένε την ιστορία τριών πόλεων της Βουδαπέστης της νεότητάς του, του Παρισιού στη χρυσή δεκαετία του '20, και της Νέας Υόρκης από το 1936 και μετά. Τα θέματα που εμπνέουν τις ευγενικές, σοφές παρατηρήσεις δεν διαγράφονται από τόπο ή περίοδο. Οι σχετικές με το χώρο αποκαλύψεις του από μια πολύ πλεονεκτική θέση, το παίξιμο της σκιάς σε μια φθαρμένη πρόσοψη, το χιούμορ ή η ειρωνία μιας τυχαίας παράθεσης, το πανταχού παρόν περιστέρι ή καμινάδα, το ρεύμα ζωής ενός πάρκου. Όλα αυτά καθώς και το πειραματικό γυμνό του στις «Παραμορφώσεις» και τα περιστασιακά πορτραίτα καλλιτεχνών στα ατελιέ του, ξεχωρίζουν από μια άψογη αίσθηση της φόρμας, μιας δεξιοτεχνίας που γεννήθηκε από την απλότητα. Οι 200 φωτογραφίες στο βιβλίο του αποτελούν αδιάψευστες μαρτυρίες.
7. Την εποχή που ο Kertesz άφηνε το Montparnasse για το Manhattan, είχε ξεκινήσει με επιτυχία το περιδικό Life μια φωτογραφική ομάδα αστέρων - Alfred Eisenstaedt, Margaret Βοurke White, Henri Cartier Bresson μεταξύ των άλλων. Σπουδασμένος ζωγράφος, πολύ λιγότερο προσανατολισμένος προς το καινούργιο αλλά εξίσου περιπατητικός με τους φωτοδημοσιογράφους συναδέλφους του, ο Cartier Bresson είναι μοναδικός ανάμεσα στους συντελεστές της έκδοσης. Το ρεπορτάζ του, που γινόταν πιο συχνά σαν αυτοανάθεση ή σε ειδικές «εν λευκώ» αποστολές, είναι ένα ισχυρά ά la Cartier περιεχόμενο, με τυπική σύνθεση αλλά με πολύ ένταση.
Τουλάχιστον δώδεκα βιβλία δείχνουν τη θεωρία του της «αποφασιστικής στιγμής» στη δράση, αλλά κανένα πιο ισχυρά από το «Το Πρόσωπο της Ασίας», το αποτέλεσμα 20 χρόνων εξευρεύνησης στην Απω Ανατολή. 'Οποτε το σκόπευτρό του καδράρει μια οικογενειακή συγκέντρωση στο Πακιστάν, τελετουργικούς χορευτές στο Μπαλί, ή μοιρολογητές σε μια κηδεία ηθοποιού του Kabuki στο Τόκιο, αποδεικνύει ότι «η πυξίδα του φωτογράφου δεν βρίσκεται πουθενά αλλού από το μάτι του». Και το μάτι του Cartier Bresson λειτουργεί με απόλυτη ακρίβεια σε οποιονδήποτε τόπο.
8. Τα ταξίδια στο χρόνο επίσης ανταμείβουν. Μπορείτε να συναντηθείτε με τους πριν τον Daguerre πρωτοπόρους στο «Αρχέγονη Γαλλική Φωτογραφία, 1850-1865». Τα σχόλια του Andre Jammes υπογραμμίζουν αυτή την ένδοξη περίοδο όταν η τέχνη και η φωτογραφία δεν είχαν ακόμη πολωθεί αλλά αλληλοϋποστηρίζονταν στην πνευματική ανταλλαγή ιδεών και τεχνικών. Το πορτραίτο, τραβηγμένο στο στούντιο αλλά και στον δρόμο, βρισκόταν σε άνθιση. Τα φωτογραφικά άλμπουμ έργων τέχνης και αρχιτεκτονικών θαυμάτων ήταν πολύ δημοφιλή. Τα ταξιδιωτικά βιβλία προωθούσαν τον τουρισμό με φωτογραφίες από την Αίγυπτο, τους Αγιους Τόπους, και τη μακρινή αυτοκρατορία.
9. Αψηφώντας του κινδύνους για τις φωτογραφικές μηχανές και τους φακούς, ατρόμητοι Βικτωριανοί μετέφεραν τον ογκώδη εξοπλισμό τους στην Ανατολή και έμειναν εκεί για να γράψουν το δικό τους κεφάλαιο στην Ιστορία. Ντοκουμέντα από τη ζωή και τα τοπία των βρεττανικών Ινδιών έχουν ανθολογηθεί στο «Η Τελευταία Αυτοκρατορία 1850 - 1905» των Clark Worswich και Ainslie Embree. Οι δεκαετίες ανάμεσα στην πτώση της δυναστείας και την άνοδο της δημοκρατίας καταγράφονται στο «Το πρόσωπο της Κίνας 1860-1912» των L. Carrington Goodrich και Nigel Cameron, και στο «Αυτοκρατορική Κίνα 1850-1912» των Worswick και Jonathan Spence. Αυτοί οι δυο τόμοι καλύπτουν το ίδιο πεδίο με κάποια αναπαραγωγή φωτογραφιών των Beato, Thomson και Miller, αλλά με αρκετές διαφορές που κάνουν αναγκαία την εξέταση και των δυο.
10. Το πιο πλήρες φωτογραφικό αρχείο ενός τόπου και μιας δεκαετίας, είναι αυτό που έγινε για το Ιστορικό Τμήμα της Διοίκησης Αγροτικής Ασφάλειας κάτω από την διεύθυνση του Roy Stryker. Η πτώση της αγροτικής και η άνοδος της βιομηχανικής Αμερικής.
Είναι η επιβράβευσή για την ακούραστη ομάδα που με επικεφαλής τους Dorothea Lange και Walker Evans, συμπλήρωσαν τα αρχεία του FSA με 270.000 αρνητικά. Η δουλειά τους δεν ήταν απλώς ντοκουμεντάρισμα, αλλά Η Τέχνη του Ντοκουμέντου. Μια άποψη του ανθρώπου που χαρακτηρίσθηκε σαν «ο καθοριστής της ουσίας της ντοκουμενταρίστικης αισθητικής», αναφερόμαστε στον «Walker Evans». Μια μονογραφία του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης με περισσότερες από 100 φωτογραφίες από το 1929 ως το 1970. Εκσυγχρονίζοντας το αξιόλογο βιβλίο του «Αμερικανικές Φωτογραφίες» που εκδόθηκε πριν από 40 χρόνια, αυτή η επιθεώρηση αναδεικνύει τον Evans σαν ένα αυστηρό αλλά κοφτερό αναλυτή του εθνικού κοινωνικού τοπίου της Αμερικής. Της αρχιτεκτονικής του και των αντιφάσεων του.
11. Τα φωτογραφικά χρονικά «Adams Chronicles». Μια επίτομη παρουσίαση του ανθρώπου που αποθανάτισε τα βουνά, τα μονολιθικά μνημεία και τις ανατολές του φεγγαριού στη Δύση περιέχεται σε μια συλλογή παλιών φωτογραφιών. «Τα Portfolios του Ansel Adams». Ενενήντα φωτογραφίες που εμφανίσθηκαν ανεξάρτητα σε διάφορα εξώφυλλα και αργότερα σε επτά περιορισμένης έκδοσης portfolios είναι τώρα μαζί σε ένα άλμπουμ. Το βιβλίο εκτεινόμενο σε μισό αιώνα δουλειάς του Adams, αποτελεί μια καλή συλλογή για αναφορά και μελέτη. Οι φωτογραφίες του παραμένουν αξεπέραστες αντιγραφές του ευμετάβλητου φωτός σε όλες τις τονικότητές του, η αποθέωση του Ζωνικού Συστήματος, με το οποίο αμέτρητοι μαθητές του Adams έχουν καταπιασθεί μέχρι τώρα.
12. Περιορισμένο σε ένα θέμα το «Edward Weston, Γυμνά» περιέχει 60 κλασσικές σώματος και ψυχής εικόνες που διαθλούν την ιστορία της ζωής του φωτογράφου. Μιά έρευνα για αιώνιες μορφές, σε έναν προσωπικό κόσμο ασταθών σχέσεων. Η Charis Wilson, η δεύτερη γυναίκα του Weston και πρώην μοντέλο, προσθέτει τις αναμνήσεις της από τα χρόνια που έζησαν μαζί, αναμνήσεις από το πέρασμα σαράντα χρόνων. Μιά αναθεώρηση όλου του ρεπερτορίου του Weston (γυμνά και αμμόλοφοι, όστρακα, πορτραίτα και τοπία του Point Lodos), υπάρχει στο βιβλίο του Ben Maddow «Edward Weston, Πενήντα Χρόνια», ένα ελκυστικό μίγμα βιογραφικού κείμενου και εικόνων.
13. Το «Σκιά Φωτός» του Bill Brandt, που τυπώθηκε για πρώτη φορά το 1966, αποτελεί μια ευπρόσδεκτη επανεμφάνιση. Ενημερωμένο με πρόσφατα πορτραίτα (περιλαμβάνοντας μια σπάνια αυτοπροσωπογραφία) και μια νέα εισαγωγή από τον Mark Haworth Booth του Μουσείου Βικτωρία και Αλμπέρτου του Λονδίνου, είναι μια πολύ καλογραμμένη αναδρομή. Ο Brandt οπτικά ρομαντικός και ρεαλιστής με καθαρό μάτι, κινείται εύκολα από το σαλόνι του Maytair στην κουζίνα για όλες τις δουλειές του ανθρακωρύχου.
Κανένας δεν έχει δείξει την Βρεττανική κοινωνία πιο εύγλωττα με την τονική κλίμακα των ταξικών διαχωρισμών που αργότερα θα μετασχηματιζόταν από το blackout και τον Blitz. Ούτε έχει κανείς άλλος μεταδώσει καλύτερα την ατμόσφαιρα των μονότονων πόλεων των ανθρακωρύχων, δείχνοντας έναν σεβασμό για την σκληρή επιβίωση στο πρόσωπο της φτώχειας.
Henri Cartier Bresson " The decisive moment " - "Η αποφασιστική στιγμή"
14. Ο Harry Callahan, ένας άλλος εκθέτης της σκοτεινής φωτογραφίας. Είναι ένας άνθρωπος με λίγα λόγια αλλά πολλές φωτογραφικές δηλώσεις. Η φωτοβιογραφία του «Callahan» λέει πολλά από αυτά για να δείξει τον ασυνήθιστο τρόπο, με την τετριμμένη του καθημερινή εμπειρία. Υπάρχουν οι κινητικές σκηνές του δρόμου του Σικάγου και του Ντητρόϊτ, οι απρόσωπες προσόψεις της Providence και της Νέας Υόρκης, η καλλιγραφία των αγριόχορτων και του χορταριού της ακτής στο χιόνι ή την άμμο, τα υποδειγματικά προτραίτα της γυναίκας του Eleanor. 'Ενα ισχυρό φάσμα αισθητικών αντιλήψεων που συλλέχθηκαν σε εποχές γαλήνης.
15. Με παρόμοια οξύτητα ο Aaron Siskind έχει εξερευνήσει την αστική σκηνή για «φόρμα χωρίς περιεχόμενο». Ο κόσμος που προβάλλει στο «Aaron Siskind Ο Φωτογράφος» είναι αυτός που φαίνεται στα μέρη του και τα κομμάτια του. Σε ανώνυμα τεμάχια τοίχου ή βράχου, ξύλου ή σίδερου, μετασχηματισμένων σε επίπεδες αφαιρέσεις τόνου και υφής. Η φωτογραφική μηχανή του Siskind είναι ένας ταχυδακτυλουργός οπτικών απατών, και όχι ένας άγγελος καταγραφής. Το «νόημα» της φωτογραφίας του παραμένει μέσα στο κάδρο, όχι στο θέμα που φαίνεται.
16. Για το πορτραίτο, «το θέμα που φωτογραφίζεται» γίνεται απόλυτα σημαντικό. Τα πορτραίτα είναι και ανθρώπινα και κοινωνικά ντοκουμέντα, που αντανακλούν τις μόδες και τα γούστα μιας εποχής καθώς και τα πρόσωπα των ατόμων και τις τεχνικές διαδικασίες που τα αποθανατίζουν. Μια Ηράκλεια προσπάθεια στην ερμηνεία μιας σχολιασμένης ιστορίας της φωτογραφίας πορτραίτου έγινε από τον Ben Maddow στο «Πρόσωπα». Το εικονογραφικό του περιεχόμενο είναι καλύτερο από τα σχόλιά του, που υποφέρουν από απρόσεχτη σύνταξη και κάποια σύγχιση ανάμεσα στα γεγονότα και στις γνώμες. Θα ήταν σκόπιμο να κάνετε την επιλογή σας από τις ακόλουθες πρωτότυπες πηγές: «Το πνεύμα του Γεγονότος» των Sobieszek και Appel, μια αφήγηση για τους δαγκερροτυπιστές Southworth και Hawes που δούλεψαν στη Βοστώνη από το 1843 ως το 1862, «Ηλιακές Φωτογραφίες» του David Bruce, ένα άλμπουμ καλοτυπιών των Hill και Adamson, «Βικτωριανές Φωτογραφίες Διάσημων Ανδρών και Όμορφων Γυναικών» της Julia Margaret Cameron, «Nadar» του Nigel Gosling, «De Meyer» του Philippe Jullian, μια μελέτη της μαγείας του συρμού του Πρώτου Παγκόσμιου Πόλεμου. Και τα πρόσωπα που τώρα φτιάχνουν τις σελίδες των περιοδικών μόδας και νέων, το «Πορτραίτα» του Richard Avedon, το «Κόσμοι σε ένα Μικρό Δωμάτιο» του Irving Penn και το «Μάτι ενός Μυαλού» του Arnold Newman. Βάλτε όλα αυτά μαζί και έχετε τα χαρακτηριστικά μιας συνοπτικής ιστορίας του φωτογραφικού πορτραίτου.
17. Είναι όλα εδώ, από τα ρομαντικά τεχνάσματα απαλής εστίασης που αγαπούν οι Βικτωριανοί έως τον φουτουριστικό ρεαλισμό των απ'ευθείας αντιμετωπίσεων του Avedon. Μόνο δυο άλλες απόψεις χρειάζονται αναφορά, και απέχουν πολύ μεταξύ τους σε πρόθεση και εκτέλεση, παρόλο που και οι δυο δείχνουν τις απόψεις του Γαλλικού χαρακτήρα.
Η Gisele Freund ξαναμετρά τις εμπειρίες της με τα f - stops και τα διάσημα πρόσωπα στο «Ο Κόσμος στη Φωτογραφική μου Μηχανή». Τα απομνημονεύματά της σε φωτογραφίες και κείμενο είναι η ιστορία του περάσματος από τη σκιά του τρόμου των Ναζί στους λαμπερούς λόγιους κύκλους του Παρισιού. Ενώ είναι μια οξυδερκής ρεπόρτερ του ασπρόμαυρου, εδώ βρίσκονται τα απλοϊκά τα έγχρωμα πορτραίτα της που προκαλούν ειδική προσοχή ιδιαίτερα αυτά των Gide, Malraux, Sartre και de Beauvoir. Στην αντίθετη άκρη είναι το bell epoque πνεύμα του οικογενειακού άλμπουμ του Jacques Henri Lartigue «Ημερολόγιο ενός Αιώνα». Αυτός ο παιάνας στη ζωή των απολαύσεων είναι ο ερασιτεχνικός «ρεαλισμός στιγμιότυπου» στην τέλεια άρνησή του.
18. Λίγοι επαγγελματίες περιορίζουν τις δραστηριότητες της φωτογραφικής τους μηχανής σε ένα μόνο πεδίο. Ο βετεράνος φωτορεπόρτερ Alfred Eisenstaedt ήταν και ένας «μάρτυρας του καιρού μας», ένας «μάρτυρας της φύσης». 'Εχει στο ενεργητικό του δυο πολύ καλά βιβλία κάτω απ' αυτούς ακριβώς τους τίτλους. Ο Andreas Feininger ήταν εξίσου σπίτι του όταν κατέγραφε τα «Η Νέα Υόρκη στα '40, «Κογχύλια» και «Ρίζες της Τέχνης». Το σκόπευτρο του Harry Callahan μπορεί να βρεθεί να καδράρει το εποχιακό τοπίο τόσο συχνά όσο και την αστική σκηνή ή τα πρόσωπα της γυναίκας του και της κόρης του.
19. Φυσικά και υπάρχουν σπεσιαλίστες στη στεριά, στη θάλασσα και τον αέρα. Αν ψάχνετε για αντιπροσωπευτικές περιπέτειες στην άγρια φύση, η έγχρωμη φωτογραφική μηχανή του Ediot Porter έχει πιάσει μερικές καίριες εντυπώσεις στα «Κάτω στο Colorado», «Galapagos» και «Στιγμές Ανακάλυψης». Ό George Gersten απ' την άλλη μεριά, έχει στρέψει την όρασή του - και την καρριέρα του -σε μια γεννημένη στον αέρα φωτογραφική μηχανή. Προετοιμασθείτε να πάρετε ένα «ύψος» από τις αεροφωτογραφίες στο «Πτήσεις Ανακάλυψης», ένα γαλαξία απόψεων με το μάτι του πουλιού που συνθέτουν γήινες εικόνες σε ουράνια γραφήματα. Αν προτιμάτε τον βυθό από έναν δύτη φωτογράφο, το μόνο που χρειάζεται είναι να περιεργασθείτε τα μυστικά του «Κρυμένη Θάλασσα», έγχρωμες λήψεις της θαλάσσιας ζωής του Douglas Faulkner.
20. Στον λιγότερο γνωστό ρόλο της, η φωτογραφική μηχανή αφήνει τα συμπαγή μονοπάτια του γεγονότος για τις πιο άγριες ακτές της φαντασίας. Δυο έχουν ξεχωρίσει οι Jerry Uelsmann και Duane Michals. Το «Ασημένιοι Διαλογισμοί» του Uelsmann αξίζει την προσοχή σας για τη δεξιοτεχνία με την οποία παίζει τον Μάγο του Οζ στο σκοτεινό θάλαμο. Με εκπληκτική επιδεξιότητα δημιουργεί ένα σύμπαν δικό του μέσα από τη μαγεία της εκτύπωσης πολλαπλών εικόνων που δεν ξεχωρίζουν. Η τέχνη της δεξιοτεχνίας του είναι το μέτρο της επιτυχίας του στη σύνθεση παράξενων αλληγοριών τύπου Dali από στοιχεία κοινών φωτογραφιών. Ο Duane Michals μηχανεύεται σουρρεαλιστικες φαντασίες για να μεταπλάσει ο φακός του «ζωντανές» πραγματικά σεκάνς.
21. Στη σύγχρονη σκηνή ο Paul Caponigro είναι αυτός που ακολουθεί πιο πιστά την παράδοση του Stieglitz. Σαν τον Ansel Adams, ήταν μουσικός πριν γίνει φωτογράφος. Αντίθετα απ' τον Adams προτιμάει τις αρμονίες τις βινιέττας απ' αυτές της καθαρής θέας. Η μονογραφία του «Τοπίο», σκιαγραφεί τη διπλή πορεία της έρευνας της φωτογραφικής μηχανής και του φιλοσοφικού credo «το τι είναι και το τι είμαι... η αλληλεπίδραση ανάμεσα σε μένα και τη φύση». Από τις σφιχτά συνθεμένες αφαιρέσεις βράχων και φυλλωμάτων στις ελεύθερες, πιο γήινες εντυπώσεις των αρχαίων βράχων του Avebury ή της βουκολικής Ιρλανδέζικης εξοχής. Η όρασή του βρίσκει χρωματογραφικά τα μεγαλύτερα τοπία των οποίων αποτελούν τμήμα. Σαν τον Blake, αισθάνεται και βλέπει ένα κόσμο σε ένα δενδρύλλιο ή ένα ηλιοτρόπιο.
Ο Caponigro είναι ένας από τους 84 φωτογράφους που παρουσιάζονται στην περιεκτική ανθολογία του John Szarkowski, «Καθρέφτες και Παράθυρα». Ερευνώντας την Αμερικανική φωτογραφία των τελευταίων είκοσι χρόνων, σημειώνει την «αυτοέκφραση» και την «εξερεύνηση» σαν τα δυο κύρια ρεύματα των δημιουργικών κινήτρων. Λιγότερο για λόγους ανατομίας απ' ότι για κατανομή κεφαλαίων, έχει διαλέξει περίπου 125 ασπρόμαυρες και έγχρωμες φωτογραφίες που εικονογραφούν τα δυο αποκλίνοντα ρεύματα, για τα οποία οι Minor White και Robert Frank (και οι Stieglitz και Atget πριν απ' αυτούς) είναι τα αντίστοιχα πρωτότυπα. Το πιο πολύτιμο εδώ δεν είναι η προτεινόμενη «διχοτόμιση», αλλά η ενδεικτική περιοχή της δουλειάς αυτών - Lee Friedlander, Chauncey Hare, Danny Lyou, Stephen Shore, George Tice και άλλων - που ίσως σήμερα δίνουν το υλικό για την αυριανή φωτοϊστορία.
Η αυξανόμενη ζήτηση των μουσείων για έγχρωμες φωτογραφίες αποδεικνύεται με την περίληψη έξι παραδειγμάτων στο «Καθρέφτες και Παράθυρα». Ένα απ' αυτά είναι μια φωτογραφία μετασχηματισμού χρωστικών από ένα πρωτότυπο Polaroid της Marie Cosindas, που έγινε γνωστή το 1966 για την μαεστρία της στη χρήση του «στιγμιαίου» φιλμ. Το πρώτο της βιβλίο, «Marie Cosindas, Έγχρωμες φωτογραφίες» (με μια εισαγωγή απ' τον Tom Wolfe, ενός απο τα διάσημα μοντέλα της), αναπαράγει 60 από τα πορτραίτα της, νεκρές φύσεις και λουλούδια που έχουν κερδίσει την εκτίμηση των κριτικών «η φωτογράφος που έγινε ζωγράφος». Χρησιμοποιώντας α) έναν απαλό φωτισμό, β) μια πολύ εκλεκτική παλέτα, γ) μια άποψη για τυπική διαρρύθμιση μέσα στο κάδρο και δ) σχολαστική προσοχή στη λεπτομέρεια των κουστουμιών και των στοιχείων της διακόσμησης, «ζωγραφίζει» κυριολεκτικά τα θέματά της, χωρίς να προσφεύγει σε ζωγραφικές ή άλλες τεχνικές. Δεν είναι απλώς μια έγχρωμη φωτογράφος, αλλά μια φωτογράφος του χρώματος.
Τελειώνοντας θέλω να υπενθυμίσω τα λόγια του Colette,
« Regarde.... Κοίταζε για πολύ ώρα ότι σ'ευχαριστεί »
Κείμενο: Margaret R. Weiss, συγγραφέας, εκδότης και επιμελήτρια εκθέσεων , "Φωτογραφία" 1980 (αναδημοσίευση - απόσπασμα)
Duane Michals
Jerry Uelsmann
Marie Cosindas
