Γεννήθηκε στο Πόρτλαντ του Όρεγκον στις 12 Απριλίου 1883. Σπούδασε Χημεία στο πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον και χημεία της φωτογραφίας στη Δρέσδη. Στα 1915 παντρεύτηκε τον Roi Fatridge με τον οποίο χώρισε το 1934. Άρχισε να ασχολείται με τη φωτογραφία το 1901. Δούλεψε στο στούντιο του Edward Curtis, στο Σηάτλ από το 1907-1909. Από το 1910-1916 δημιούργησε το δικό της στούντιο, στην ίδια πόλη. Το 1917 μετέφερε το στούντιο της στο Σαν Φραντσίσκο όπου και εργάστηκε μέχρι το θάνατο της, το 1976. Δημιούργησε τη γνωστή σειρά από φωτογραφίες φυτών «Plant Studies», εργάστηκε σαν φωτογράφος στο περιοδικό Vanity Fair από το 1931-1936. Από τα ιδρυτικά μέλη του Group f/64, στο Σαν Φραντσίσκο, μαζί με τους Ansel Adams, Edward Weston και άλλους. Καθηγήτρια στο College of Arts and Crafts της Καλιφόρνια, δούλεψε στα εργαστήρια του Ansel Adams και στη Σχολή Τέχνης του Σαν Φραντσίσκο. Έχει λάβει το βραβείο του Καλλιτέχνη της χρονιάς 1973. Βραβεύτηκε από το πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον το 1974, έχει παρουσιάσει δεκάδες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις.
Imogen Cunningham
Συνέντευξη, Μάρτιος 1975
- Πως αρχίσατε να ασχολείστε με τη φωτογραφία;
Όλοι μου κάνουν αυτή την ερώτηση. Με ρωτάνε στις συγκεντρώσεις, παντού. Κανείς δεν με έκανε ν' αρχίσω άρχισα μόνη μου. Είχα δει όμως κάτι απ' τη δουλειά της Gertrude Kasebier και αυτό μόνο θα σας πω, για το τι μ' έκανε να αρχίσω.
- Μπορείτε να θυμηθείτε την πρώτη φωτογραφία που τραβήξατε, εμφανίσατε και εκτυπώσατε;
Αυτή που θεωρώ ότι είναι μία από τις πρώτες μου, θα πρέπει να ήταν εκείνη όπου είμαι εγώ στο χώρο του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, ξαπλωμένη στο γρασίδι, δίπλα στους κορμούς των δέντρων, τελείως γυμνή.
- Ένα αυτοπορτραίτο;
Ναι. Μάλλον όμως δε δείχνει και πολύ να είναι αυτοπορτραίτο, καθώς είμαι στο γρασίδι. Αυτή ήταν μία από τις πρώτες φωτογραφίες, που τράβηξα τον εαυτό μου.
- Η οικογένειά σας είχε καμμιά σχέση με τη φωτογραφία;
Όχι, ο πατέρας μου θεωρούσε το φωτογράφο «βρώμικο», είμαι σίγουρη για αυτό. Έλεγε: «Γιατί θέλεις να πας σχολείο, αφού τελικά θα γίνεις ένας βρώμικος φωτογράφος;» Νόμιζε απλώς ότι η φωτογραφία ήταν μια μισο δουλειά. Τη μόνη φορά που θυμάμαι να φωτογραφίζεται κάποιος από μας, ήταν τότε που είχαμε σταθεί όλοι στη σειρά, μπροστά από έναν από κείνους τους ψωραλέους φωτογράφους.
Ο πατέρας της και οι δύο γιοί της, 1923
- Σας εμπόδισε ο πατέρας σας να ασχοληθήτε με τη φωτογραφία;
Όχι, ούτε στο ελάχιστο. Μου έφτιαξε ένα σκοτεινό θάλαμο στην ξυλαποθήκη. Μετά απ' αυτό δεν ξανάπε κουβέντα σχετικά με το γεγονός. Αν ήξερε όμως ότι πρακτικά τώρα έκανα λεφτά με την εικόνα του μπροστά στη στίβα με τα ξύλα, θα εκπλησσόταν!
- Μπορείτε να θυμηθείτε τον πρώτο δημιουργικό φωτογράφο που γνωρίσατε ποτέ;
Ξέρετε, ποτέ δεν διαχωρίζω τους φωτογράφους σε δημιουργικούς και μη δημιουργικούς, τους ονομάζω απλώς φωτογράφους. Ποιος είναι δημιουργικός; Πώς μπορείς να ξέρεις ποιος είναι δημιουργικός και ποιός όχι; Υπήρχαν φωτογράφοι, που γνώρισα στην Ευρώπη, οι οποίοι όμως δε με ενθουσίασαν πραγματικά. Είχα πάει να δω ένα φωτογράφο στη Δρέσδη, και μου δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι ήταν λιγάκι κακομοίρης. Υποθέτω ότι ο Edward Curtis πρέπει να ήταν ο πρώτος, που πραγματικά αναγνώρισα ότι ήταν αυτό που θα ονόμαζα ένας αληθινά καλός φωτογράφος.
- Εκείνη την εποχή είχατε μαζί σας τις φωτογραφικές σας μηχανές;
Πάντοτε είχα μαζί μου τις μηχανές μου. Δεν ταξίδευα χωρίς αυτές, είχα μαζί μου ολόκληρο μπαούλο. Είχα μια view camera 5X7 ιντσών και εκείνη την εποχή, βεβαίως, χρησιμοποιούσαμε πλάκες. Ήτανε φρικτά. Τώρα τα πράγματα είναι εύκολα, μπορώ να ταξιδεύω χωρίς πολύ βάρος.
- Γνωρίσατε ενδιαφέροντες ανθρώπους του φωτογραφικού κόσμου, την εποχή, που ήσασταν στην Ευρώπη;
Γνώρισα επιστήμονες και αργότερα πήγα να δω τον August Sander. Δεν είχα δει ποτέ τη δουλειά του, όταν πήγα να τον συναντήσω.
Ξέρετε, ένοιωθα ότι έπρεπε να αγοράσω κάτι, όταν ήμασταν εκεί, αλλά δεν είδα κάτι που να ήθελα να αποκτήσω. Θα σας πω κάτι, αυτός ο άνθρωπος δεν ήξερε να ξεχωρίσει το καλό από το κακό. Ήταν ένας φωτογράφος πορταίτου και μας έδειξε το υλικό του. Υποθέσαμε ότι κρατούσε τα καλύτερά του κομμάτια για τον εαυτό του και όχι για πούλημα. Ίσως όμως και να μην έκανε έτσι, δεν ξέρω. Έμοιαζε να είναι σε πολύ τεταμένες καταστάσεις. Βλέπετε, το σπίτι του είχε καεί στη διάρκεια του πολέμου και ζούσε μόνος του σε ένα αγροτόσπιτο. Η γυναίκα του είχε πεθάνει και βρισκόταν σε μια πραγματικά δύσκολη κατάσταση.
- Όταν πήγατε για πρώτη φορά στην Αγγλία, γνωρίσατε τον Alvin Langdon, δεν είναι έτσι;
Ναι, θυμάμαι ακριβώς, που ζούσε. Όταν πήγα στο σπίτι του, ήθελε να μου δώσει ένα βιβλίο. Όταν άφησε το δωμάτιο να πάει να' μου το φέρει, η μητέρα του μου είπε: «Δε θα γίνετε ποτέ τόσο καλή όσο ο Alvin!» Και γω της είπα: «Δεν το 'χα σκεφτεί καθόλου αυτό!» Το μόνο που ήθελα ήταν να γίνω μια καλή φωτογράφος και ποτέ δεν σκέφτηκα τίποτε άλλο. Είχε όμως ένα πολύ επιβλητικό μάτι πάνω του, αν προσέξετε στη φωτογραφία, που είναι μαζί. Τελικά παντρεύτηκε, όταν πέθανε η μητέρα του.
- Όταν επιστρέψατε, ανοίξατε ένα στούντιο ένα στούντιο πορτραίτου. Γιατί το πορτραίτο ήταν τόσο σημαντικό για εσάς;
Ήταν απλώς θέμα επιβίωσης. Εξ άλλου, εκείνη την εποχή, τα περιοδικά δεν έπαιρναν δουλειά από φωτογράφους κι αν έπαιρναν, πλήρωναν ελάχιστα. Τους έδωσα όμως αυτό που ζητούσαν, πράγμα το οποίο δε νομίζω ότι έκανε ποτέ κανένας άλλος. Έγινε αμέσως πολύ δημοφιλές. Ταξίδευα κουβαλώντας μια μεγάλη τσάντα, στην οποία είχα μια μηχανή 5X7, δώδεκα πλάκες και ένα πτυσσόμενο τρίποδο. Πήγαινα σε κάποιο σπίτι και φωτογράφιζα ό,τι ήθελαν, συνήθως τα παιδιά ή τη Μαμά και το Μπαμπά, όλους στο σπίτι, εμφάνιζα τις φωτογραφίες, τις τύπωνα και πληρωνόμουνα ελάχιστα.
- Εκείνη την εποχή το πορτραίτο σας είχε ένα μαλακό, πικτοριαλιστικό ύφος;
Στα 1910 είχα ένα φακό Pinkerman Smith και τον χρησιμοποιούσα πολύ, όχι όμως για πορτραίτα. Για αυτά είχα έναν οξύ φακό.
- Αυτό δεν ήταν ασυνήθιστο για εκείνο τον καιρό;
Όχι. Νομίζω ότι όλα τα κανονικά στούντιο χρησιμοποιούσαν οξείς φακούς.
- Κατά τη διάρκεια εκείνης τη περιόδου, συναντήσατε ποτέ τον Stieglitz;
Είδα τον Stieglitz, όταν επέστρεψα από την Ευρώπη.
- Όταν ήταν στη Photo Secession Gallery;
Όχι. Για να σκεφτώ λιγάκι. Δε νομίζω ότι πήγα να τον δω τότε, ήμουνα πολύ φοβισμένη.
- Γιατί ήσασταν τόσο φοβισμένη;
Επειδή δε νομίζω ότι ήξερα τίποτα παραπάνω από το όνομά του.
- Κατά την επιστροφή σας, επισκεφτήκατε τη Gertrude Κasebίer, έτσι δεν είναι;
Ναι, την επισκέφτηκα. Εκτύπωνε με λευκόχρυσο και είχε το ένα της μάτι καλυμμένο μ' ένα πανί, επειδή είχε πάθει δηλητηρίαση από λευκόχρυσο. Είχε αγγίξει το πρόσωπό της ή τα μάτια της, την ώρα που τύπωνε. Εγώ ήμουνα πάντα πολύ, πολύ προσεκτική. Μερικοί άνθρωποι όμως είναι αλλεργικοί στο λευκόχρυσο.
- Της δείξατε καμμιά φωτογραφία σας;
'Οχι, δεν είχα τίποτε να της δείξω, ήταν απλώς μια κοινωνική επίσκεψη
Gertude Kasebier by Adolf de Meyer, 1900
- Είχατε δει το περιοδικό του Stίeglίtz, "Camera Work";
'Ημουνα συνδρομήτρια. Πριν από μερικές μέρες, ξέρετε, ρου πρόσφεραν πενήντα δολλάρια για κάθε αντίτυπο. Νομίζω ότι είναι κρίμα, που η τιμή του έχει πάει στα ύψη. Δεν ξέρω αν θα σταματήσει, όλοι πιστεύουν ότι έτσι Θα γίνει, οι ντήλερς όμως είναι πολύ τσιγγούνηδες και ξεπροβάλλουν παντού.
- Πώς ήταν το να δουλεύετε για τον Edward Curtίs;
Δεν ήταν ακριβώς το να δουλεύω για τον Edward Curtis. 'Ηταν απλώς το να δουλεύω. Κάποιος μου είπε κάποτε: «Θα πρέπει να ξέρεις τον Curtis πολύ καλά.» Του είπα: «Λοιπόν, μέσα σε δύο χρόνια, τον συνάντησα μόνο δύο φορές.» Πώς κι έτσι; Ποτέ δεν ήταν σπίτι. 'Ηταν φωτογράφος σε εξωτερικούς χώρους. 0 άνθρωπος όμως που ήταν υπεύθυνος για το στούντιό του ήταν υπέροχος, δεν θα τον ξεχάσω ποτέ, το όνομά του ήταν Muhr. Τα είχα τσουγκρίσει μαζί του. Την εποχή που ήμουν εκεί, από το 1907 έως το 1909, ο Curtis χρησιμοποιούσε μια view camera 6x8 ιντσών (ήταν πριν την 8Χ10) και αυτός ο άνθρωπος έκανε μια διαφάνεια και μετά ένα τέλειο αρνητικό για τις μεγάλες εκτυπώσεις. Ήταν άψογος.
- Τι γνώμη έχετε για τις φωτοyραφίες τον Curtίs;
Νομίζω ότι είναι υπέροχος. Είχε πάντα ένα συνεργείο ανθρώπων, που δούλευαν γι' αυτόν.
- Ο Curtis δούλευε αποκλειστικά πάνω στους Ινδιάνους;
'Οχι, ήταν μια παράλληλη απασχόληση γι' αυτόν. Το στούντιο ήταν για τα εμπορικά πορτραίτα.
- Την εποχή που ζούσατε στο Όκλαντ, είχατε γίνει φίλοι με τον Edward Weston;
Ο άνδρας μου ενδιαφερόταν επίσης για τη φωτογραφία και για τη δουλειά του Weston. 'Οταν μετακομίσαμε από το Σαν Φραντσίσκο σ' αυτούς τους λόφους, δίπλα στο Μills College, έβρεχε συνέχεια. Εκείνη την ημέρα ο Weston μαζί μ' ένα φίλο ήρθε να μας δει και ήθελαν πολύ να μας βοηθήσουν να ετοιμάσουμε το δείπνο. Η Anne Brίgman, που έκανε παρέα με τον Weston, ήρθε κι αυτή αργότερα.
- Πώς έμαθε ο Weston γιά τη δουλειά σας;
Το κλασσικό γράμμα βρίσκεται στο μουσείο του Οίκου Eastman. Στα 1928 ο Weston γύρισε από το Μεξικό, μέσω του Λος 'Αντζελες και πήγε να επισκεφτεί μια έκθεση στο Δημοτικό Μουσείο του Λος 'Αντζελες και μου έγραψε ένα γράμμα. Έλεγε ότι κάθε τι στην έκθεση ήταν απελπιστικό, μέχρι που έφτασε σε μία από τις φωτογραφίες μου. Μου έγραφε: «Αν συνεχίσεις μ' αυτά τα στάνταρ, θα γίνεις μια μεγάλη φωτογράφος». Πολύ κηδεμονευτικό, δε νομίζετε; Εκείνο το καιρό είχα είκοσι χρόνια, που δούλευα παραπάνω απ' αυτόν, αλλά δεν είχε δει ποτέ τις φωτογραφίες μου. Βλέπετε, όταν με πρωτογνώρισε, ήμουνα απλώς μια hausfrau (γυναίκα του σπιτιού). Το τι έκανα, δεν αποκαλυπτόταν στον κόσμο τότε.
- Εσείς και ο άντρας σας υποστηρίξατε τον Weston. Αγοράσατε φωτογραφίες απ' αυτόν. Ο Weston συνέλλεξε τίποτε απ' τη δουλειά σας;
Ο Edward δεν είχε ποτέ την οικονομική δυνατότητα να αγοράσει ότιδήποτε από οποιονδήποτε. Δεν άκουσα ποτέ να κάνει κάτι τέτοιο.
- Ποια νομίζετε ότι ήταν η αναγκαιότητα μιας ομάδας, όπως η F/64, αδύνατη όπως ήταν;
Νομίζω ότι ήταν η κίνηση του Wίllard Van Dyke. Δεν ήταν, ξέρετε, και τόσο φανταστική επίδειξη. Ο Henry Smith ήταν μέλος της ομάδας και ήταν ο μόνος μέσα σ' αυτήν, που είχε χρήματα. Είχε πραγματικά πολλά λεφτά και αγόραζε. 'Οταν πέθανε, η γυναίκα του δώρισε τη δουλειά της ομάδας στο Μουσείο Τέχνης του Σαν Φραντσίσκο, και κάθε τόσο τη δείχνουν. Πάει πολύ καιρός που την είδα, δεν με ανεβάζει όμως και πολύ.
- Αναφορικά με το Group f/64, υπήρχε κάτι που σας έκανε όλους να θέλετε να προχωρήσετε προς το πιο ακριβές, να αποδώσετε τη μεγαλύτερη λεπτομέρεια;
Μου φαίνεται ότι ο καθένας, ανεξάρτητα από το πως αισθάνεται, επηρεάζεται από αυτό, που συμβαίνει γύρω του. Δε μπορώ να αναδημιουργήσω τα αισθήματά μου, σχετικά με το πως έτυχε να κάνω αυτό ή εκείνο γιατί ένα μέρος της δουλειάς μου έγινε χωρίς κανένα άλλο κίνητρο, εκτός απ' αυτό που εγώ το ονομάζω: να περνάς ωραία και να τριγυρνάς εδώ και εκεί. Και τότε ήταν που έκανα εκείνη τη φωτογραφία soft focus δύο ανθρώπων, που ήταν φίλοι μου. Πήγαμε σε μια εξοχή, όπου μια γυναίκα, μας τάιζε και μας φρόντιζε, ενώ εμείς φωτογραφίζαμε και τριγυρνούσαμε. Αυτό ήταν το 1910. 'Ημουν απλώς ερασιτέχνης και δεν είχα γίνει δημοφιλής. Τώρα ο κόσμος νομίζει ότι είναι καλό. Ο Avedon κάνει αυτού του είδους τα πράγματα για το Vogue, εγώ έχω ξαναφτιάξει τον παλιό μου φακό Pinkerman Smith.
- Φαίνεστε ότι έχετε αναπτύξει τη φωτογραφική άποψη για αφαίρεση πάνω στη Δυτική Ακτή, σχεδόν πριν τον Weston.
Δεν ξέρω τότε έκανα κάτι. 'Εκανα πράγματα από ένστικτο. Θυμάμαι φωτογραφικά πράγματα στο Μills College, όταν πρωτοπήγα εκεί, με τα οποία κανείς δεν ασχολιόταν, όπως είναι η σκάλα στο παλιό Art Building. Τώρα βέβαια αυτό είναι κλασσικό Θέμα. Το κτίριο έχει φθαρεί και εκείνη την χρονιά έδωσα όλες τις επιπλέον φωτογραφίες στο Mills. Αλλά νομίζω ότι Θα κρατήσω στο αρχείο τις άλλες γιατί θα είναι πολύτιμες, για να τις χρησιμοποιήσουν οι άνθρωποι.
- Τι είδούς εμπορική δουλειά κάνατε κατά τη διάρκεια των δυσκολιών στη ζωή σας;
Δούλεψα για το Vanity Fair. Αυτό αποτελεί και το μοναδικό περιοδικό, για το οποίο δούλεψα. Εκδιδόταν από τους ίδιους ανθρώπους που εξέδιδαν το Vogue. Αυτό ήταν γύρω στα 1931. Με ρώτησαν τι Θέματα ήθελα. Τους απάντησα: "'Ασχημους άντρες". Φωτογράφισα τον Κάρυ Γκράντ και πολλούς άλλους ανθρώπους, που Θα επιθυμούσα να τους δω τώρα. Θα με ευχαριστούσε πολύ να δω πόσο πολύ έχουν μεγαλώσει στην ηλικία. Υπήρχε κάποιος άλλος με κόκκινα μαλλιά που έμοιαζε ακριβώς με ένα από τα παιδιά μου. Του φέρθηκα ακριβώς έτσι. 'Ηταν ο Τζέιμς Κάγκνεϋ. 'Οταν έφευγα μου είπε: «Ξέρετε κάτι, είσαστε ο μοναδικός φωτογράφος, που δεν έκαψε ούτε μία ασφάλεια στο σπίτι μου». Και του είπα: «Ξέρω, γιατί χρησιμοποιώ το φως της ημέρας!»
Cunningham, Cary Grant, 1932
Cunningham, James Cagney, 1932
- Tι δουλειά ντοκουμέντο έχετε κανει;
Το τράστ μου θέλει από μένα να σηκωθώ και να δείξω τοπικά πράγματα και γεγονότα. Μου είπαν: «Δεν είναι ανάγκη να το ονομάσεις ντοκουμέντο, απλώς ονομασέ το "Περπατώντας στους δρόμους του Σαν Φραντσίσκο"». Είπα κάποτε στη Margery Mann: «Λοιπόν, Θα ήθελα να το κάνω αυτό», και μου είπε: «Ξέχνα το. Δεν είσαι μια ντοκουμενταρίστρια». Αυτό όμως που εννούσε είναι ότι δεν κολλάω σε οποιοδήποτε θέμα. Δεν παίρνω, για παράδειγμα, ορισμένες μιζέριες του κόσμου, όπως παιδιά αφημένα χωρίς γονείς και τέτοια. Το ντοκουμέντο, ξέρετε, είναι ενδιαφέρον μόνο μια φορά στα τόσο. Αν κοιτάξετε ένα ολόκληρο βιβλίο της Dorothea Lange, έχει σειρές ανθρώπων να σκύβουν και να βγάζουν καρότα, αυτό μπορεί να γίνει πολύ κουραστικό και ανιαρό. Έτσι μόνο μια φορά στο τόσο είναι όπου κάτι συμβαίνει και αξίζει να το φωτογραφόσεις.
Έχω μια φωτογραφία ντοκουμέντο, που πιστεύω ότι είναι καλή. Την είχα τραβήξει κάτω από τη γέφυρα Queensborough, στη Νέα Υόρκη, ένας άνθρωπος που κοιμάται πάνω σε εφημερίδες. Βέβαια, ποτέ δεν είχα μια μηχανή 35 mm και ποτέ δεν γύρναγα σαν τον Cartier Bresson. Καμμιά από τις τελευταίες του δουλειές δε φθάνει τις πρώτες του. Δεν πρόκειται να κάνει δεύτερη φορά εκείνο τον άνθρωπο που πηδάει πάνω από κείνη τη λιμνούλα. Έτσι είναι, πραγματικά.
Cunningham, "Under the Queensborough Bridge", 1934
- Δεν υπήρχε μια σύγκρουση μεταξύ αυτού που φωτογραφίζετε ενστικτωδώς και αυτού, που θα μπορούσε να ονομαστεί, εμπορική δουλειά σας;
Δε μπορώ να πως ότι δουλεύω ενστικτωδώς, όταν κάποιος μου ζητάει να του κάνω ένα πορτραίτο. Στην πραγματικότητα, έχω αρχίσει να το μισώ αυτό. Έχω ήδη διακηρύξει αυτό ευρέως. Δεν πρόκειται να φωτογραφίσω κάποιον, που έχει λεφτά και σιχαίνεται το πρόσωπο του. Δεν πρόκειται να εξαπατηθώ και να το κάνω για τα λεφτά. Θα έπρεπε να βρίσκομαι σε μια θέση, όπου θα μπορούσα να έχω μερικές επιλογές. Κατ' αρχήν, ποτέ δεν είχα επιλογή, και έκανα το καλύτερο που μπορούσα να κάνω, πιστέψτε με όμως, είχα πολλές απογοητεύσεις από ανθρώπους που δεν τους αρέσει το πρόσωπο τους.
- Τι άλλου είδους φωτογραφική δουλειά κάνατε κατά τη διάρκεια των δυσκολιών στη ζωή σας;
Ήμουνα η γυναίκα ενός καθηγητή, έτσι ποτέ δεν ήξερα ότι υπήρχε δυσκολία, Ήμασταν τόσο φτωχοί και ήμασταν τόσο συνηθισμένοι σε αυτό. Και ξέρετε, αυτό είναι πραγματικά αλήθεια. Ένας άνθρωπος, που έχει μια κανονική δουλειά, άσχετα από το πόσο χαμηλός είναι ο μισθός, εξακολουθεί να ζει. Δεν προσπάθησα να κάνω πολλά λεφτά και χρέωνα γ'αυτό που έκανα, αλλά αυτό ήταν τόσο λίγο, που άμα το αναλογιστείς τώρα, φαίνεται απίστευτο.
- Είχε κάποια επίδραση στη δουλειά σας ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος;
Και βέβαια είχε. Δούλευα τότε σ' ένα στούντιο κάτω στη Montgomery Street και ζούσα στο Όκλαντ. Φωτογράφισα πάρα πολλούς άντρες του Ναυτικού και του Πεζικού.
- Φαίνεται ότι μετά τον πόλεμο αρχίσατε πάνω σε προσωπική βάση να φωτογραφίζετε πολλούς καλλιτέχνες, συγγραφείς και ζωγράφους.
Αυτό απλώς συνέβη σε μένα. Στην πραγματικότητα, πολύ σπάνια βγήκα έξω να βρω ανθρώπους, αυτοί έρχονται σε μένα. Τώρα, όταν έκανα το πορτραίτο της Gertrude Stein, αυτό ήταν για κάποιον που έγραφε κάτι για αυτήν. Την φωτογράφισα όταν έμενε σε ένα ξενοδοχείο εδώ πέρα, και σκέφτηκα ότι θα ήταν μια υπέροχη ιδέα να έχω πίσω της την απόσταση της πόλης. Την έβγαλα έξω στο μπαλκόνι. Χρησιμοποιούσα φιλμ σε μια μηχανή 8X10. Είχα τραβήξει έξω μία ή δύο φωτογραφίες, όταν ήρθε η Stein μου είπε: «Κυρία Cunningham έχετε τρία λεπτά», και της είπα: «Δεσποινίς Stein η φωτογραφία τελείωσε!» Μάζεψα τη μηχανή μου και έφυγα. Η Stein ήταν σκληρό καρύδι για να τα βγάλεις πέρα μαζί της.
Cunningham, Gertude Stein San Francisco, 1935
- Πώς ήταν το να φωτογραφίζεις τον Stieglitz;
Ήταν αρκετά απλό. 'Εφτασα στη Νέα Υόρκη χωρίς μηχανή και με ένα μεγάλο αριθμό φιλμ 8X10. Πήγα στο σπίτι του πολλές φορές, πριν του ζητήσω να τον φωτογραφίσω. Όταν κουράστηκα, κάθισα κάτω στο πάτωμα, γιατί δεν υπήρχαν καρέκλες. Ήρθε μέσα και μπορούσα να δω ότι είχα κάνει κάτι, που δεν είχαν κάνει άλλοι άνθρωποι. Με άφησε να χρησιμοποιήσω τη μηχανή του. Και πρέπει να πω ότι ήταν τόσο πολύ διαβρωμένη, όσο και το ρολόι του σκοτεινού μου θαλάμου τώρα. Μόλις και μετά βίας μπορούσες να διαβάσεις τα διαφράγματα και είχε ένα κλείστρο απελευθέρωσης bulb, που ποτέ δεν είχα χρησιμοποιήσει στη ζωή μου. Η μηχανή ήταν του 1934 και δεν είχα φωτόμετρο. Δεν υπήρχαν φωτόμετρα τότε. Τράβηξα επτά φωτογραφίες και είναι όλες διαφορετικές. Αυτή που μου άρεσε πιο πολύ δεν είναι αυτή που διάλεξε ο Ansel για τη μπροσούρα που έφτιαξε τον καιρό της Έκθεσης. Αυτή που μου αρέσει είναι αυτή που βρίσκεται στο βιβλίο μου.
Stiegltz by Cunningham, 1970
O'Keefe by Stieglitz
- H O'Keefe είδε ποτέ τη δουλειά;
Είχε τα πάντα και τα έδωσε όλα στο μουσείο του Yale. Το ίδιο έγινε επίσης και με το υλικό της Stein. Τα έδωσα όλα. Τα γράμματα που μου 'χε γράψει η Stein ήταν χαριτωμένα, έπρεπε να έχεις όμως μεγεθυντικό φακό για να διαβάσεις τα γράμματά της που ήταν γραμμένα σε χαρτοπετσέτες. Είναι όμως πολύ χαριτωμένα και γλυκά. Διάβαζα τα γράμματά της τελευταία σε κάτι φίλους. Φαινόταν να χει πολλούς φίλους, στους οποίους έγραφε με αφοσίωση. Είχε μια όμορφη ζωή, είχε όμως έναν μακρύ και αργό θάνατο.
- Φαίνεται ότι υπάρχει μια φωτογραφία που άγγιξε σχεδόν μια φιλοσοφική άποψη, αν όχι αμφισβήτηση, το περίφημο πορτραίτο του ζωγράφου Morris Graves.
Νομίζω ότι πρέπει να ήσαστε πολύ σπουδαίο πρόσωπο για να μπορείτε να το μαντέψετε με αυτό τον τρόπο. Δεν το καταλαβαίνω αυτό. Πάντα υπάρχει κάποιο ειδικό πρόσωπο που του αρέσει ο Morris. Ξέρετε κάτι, οι φωτογραφίες που πουλάνε περισσότερο από τον Morris είναι αυτή του πατέρα μου στα ξύλα και αυτή με την μητέρα μου και του πατέρα μου με την αγελάδα. Αυτές φτιάχτηκαν από το 1923 μέχρι το 1970. Τις είχα μαζί με κάτι φωτογραφίες παιδιών που είχα πάρει στο σταύλο, και τώρα είναι πολύ δημοφιλείς. Και βέβαια είναι και η «Magnolia» μου πολύ δημοφιλής.
Cunningham "Morris Graves", 1950
Cunningham self portait with Morris Graves, 1973
"My parents and cow" by Cunningham, 1936
"My father" by Cunningham, 1936
- Έχετε αποτυπώσει τα ουσιώδη προσόντα μερικών από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς καλλιτέχνες όλων των εποχών τον Roethke, τον Graves, τον Stieglitz.
Ο Roethke ήταν πολύ δύσκολος άνθρωπος, ήταν όμως φορτισμένος με ενέργεια. Ήταν πολύ ιδιαίτερος άνθρωπος. Τον φωτογράφισα στο ξενοδοχείο του και οι φωτογραφίες που πήρα ήταν απλώς το κεφάλι του, έτσι τον πήγα σε μια αλλέα κάτω όπου υπήρχε ένας τοίχος. Στη ζωή του ξέρετε πέρασε φοβερές δυσκολίες και αναγκάστηκε να μπεί στο νοσοκομείο. Είχε την πιο λυπητερή ζωή, που γνώρισα ποτέ. Η γυναίκα του ήταν καταπληκτική, πραγματικά καταπληκτική.
Cunningham, Huebner Roethke American Poet, 1959
- Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που ψάχνετε να βρείτε σε ένα πρόσωπο όταν κάνετε το πορτραίτο του;
Δεν το κάνω. Οι άνθρωποι μου κάνουν αστείες ερωτήσεις, όπως αυτή. Δεν τους κατευθύνω σ' αυτό που θέλω, τους αφήνω ελεύθερους και όταν το βλέπω, παίρνω τη φωτογραφία. Και αν δεν το δω, δεν την παίρνω. Αυτό που είναι γοητευτικό σχετικά με το πορτραίτο είναι ότι κανείς δεν είναι όμοιος.
Ο Ansel είπε κάποτε σε κάποιον ότι ήμουνα εύστροφη, αυτό όμως που εννοούσε πραγματικά ήταν ότι τριγυρνάω συνέχεια. Δεν μένω ικανοποιημένη με το να μένω σ' ένα σημείο για πολύ καιρό. Δε θα μπορούσα να μείνω με τα βουνά, δε θα μπορούσα να μείνω με τα δέντρα, δε θα μπορούσα να μείνω με τα ποτάμια. Μπορώ όμως πάντα να μένω με τους ανθρώπους, επειδή είναι πραγματικά διαφορετικοί.
Ansel Adams and Cunningham by Alan Ross
Cunningham Photographing Ansel Adams, California by Alan Ross
- Στη καριέρα σας, είδατε τη φωτογραφία να αγγίζει προοδευτικά ένα αυξανόμενο κοινό. Νομίζετε ότι αυτό είναι ένα καλό σημείο και αν ναι, πώς θα θέλατε να το δείτε να εξελίσσεται;
Δεν έχω κανόνες για τον κόσμο. Αλλά πιστεύω ότι η δημοτικότητά της είναι πολύ ξαφνική. Υπάρχει μια υπερβολή της σπουδαιότητάς της. Υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι, που τη σπουδάζουν τώρα, που δεν πρόκειται ποτέ να τα καταφέρουν. Δε μπορείς να τους δώσεις μια συνταγή, για να το κάνουν. Θα πρέπει να τόχεις μέσα σου κατ' αρχήν, δεν το μαθαίνεις. Το μάτι που βλέπει είναι το πιο σημαντικό πράγμα!
Θα ήθελα να δω τη φωτογραφία πορτραίτου να πηγαίνει πίσω στη Julia Margaret Cameron. Δε νομίζω ότι υπάρχει κανείς καλύτερος. Νομίζετε εσείς; Παρ' όλο που τώρα έχουμε την τεχνική ώστε να υπερπηδήσουμε τα πράγματα, που δε θα 'πρεπε να είχε κάνει. Αλλά ασφαλώς και έβλεπε τους ανθρώπους!
- Νομίζετε ότι άσκησε καμιά επίδραση στη φωτογραφία σας;
Όχι. Είδα τη δουλειά της πολύ αργά στη ζωή μου. Ήταν την εποχή, που ήδη είχα αρχίσει να ανεβαίνω. Μ' αρέσει όμως το υλικό της υπερβολικά. Ο κόσμος με ρωτάει ποιος είναι ο αγαπημένος μου φωτογράφος και τους λέω: "Μη με ρωτάτε. Δε μπορώ να μιλάω για τους συναδέλφους μου".
- Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι σήμερα, που η δουλειά τους να σημαίνει κάτι ιδιαίτερο για σας;
Και να ήξερα, δε θα σας έλεγα. Έχω βέβαια πολλούς φωτογραφικούς θαυμασμούς. Μ' αρέσουν πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι. Θα μπορούσα όμως να σας αναφέρω αυτούς που δε μου αρέσουν. Έχω μερικές πολύ επισημασμένες αποστροφές, άνθρωποι που έγιναν δημοφιλείς επειδή έκαναν ένα συγκεκριμένο είδος ελαφράς δουλειάς, όπως ο Avedon. Αυτός είναι προς το παρόν η αποστροφή μου, και μ' αρέσει να τον αντιπαθώ, γιατί ελπίζω ότι θα τον συναντήσω κάποια μέρα. Μια άλλη αποστροφή μου είναι ο Les Krims, είναι πολύ δημοφιλής τώρα, αυτός που φωτογραφίζει τη μητέρα του γυμνή. Έβαψε ακόμη και τη γυναίκα του με κάποιο σπρέϋ.
- Τι γνώμη έχετε για άλλες σύγχρονες τάσεις;
Υπάρχουν τόσες πολλές.Νομίζω ότι με αηδιάζει η φτήνια του γυμνού, ο τρόπος με τον οποίο το χειρίζονται. Αυτή είναι μια εποχή εκχυδαϊσμού και ερωτισμού, που υποσκάπτεται από παντού. Δεν είναι όμως αυτή η ιδέα μου για την αισθητική.
- Ποιες είναι οι απόψεις σας πάνω στις φωτογραφικές σπουδές;
Υπάρχουν πάρα πολλοί δάσκαλοι τώρα. Πριν από μερικές μέρες ρώτησα κάποιαν: «Τι έμαθες από το δάσκαλο σου;» και μου είπε: «Με βοήθησε πολύ στο να βλέπω». Δε λέω ότι δε μπορούν να βοηθηθούν πολύ, αλλά μου φαίνεται ότι πρέπει να υπάρξει κάτι άλλο. Πιστεύω λίγο στην αυτομόρφωση. Τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο περιμένοντας να μπούνε όλα στο κεφάλι τους, αυτό είναι απεχθές. Θα πρέπει να δουλέψεις και λίγο μόνος σου. Το περασμένο καλοκαίρι στο Yosemite δάνεισα σε ένα αγόρι τη γραφική μου μηχανή 4Χ5, η οποία μου είναι πολύτιμη. Με ρώτησε: "τι να κάνω με αυτή τώρα;» και του απάντησα: «Ξεβίδωσέ την μόνος σου. Ξεβίδωσε κάθε μία βίδα και βρες το».
Γιατί να μη μάθει πώς να καταστρέψει μια μηχανή; Γιατί να του το διδάξω; Δεν πρέπει να φέρεσαι σε ένα παιδί, σα να είναι ένα τίποτα.
Πες του κάτι και άστο να προχωρήσει μονο του. Δεν πιστεύω ότι αυτομορφωνόμαστε αρκετά. Ο κόσμος θέλει να κάνει μια έκθεση αμέσως μόλις βγεί από το σχολείο. Γιατί θέλουν να εκθέσουν στο κοινό αμέσως; Δεν αντιλαμβάνονται ότι κάποιο μέρος της δουλειάς τους θα πρέπει πεταχτεί. Είτε στα παιδιά, εκεί στο Yosemite, ότι κάθε τι που κάνεις μέσα στην τάξη είναι για τον καλάθι των αχρήστων. Δεν το καταλαβαίνουν καθόλου όμως.
Imogen Cunningham and Twinka Thiebaud by Judy Date
- Φαίνεται ότι για περισσότερα από εβδομήντα χρόνια ήσαστε στην άκρη της πρωτοπορίας στη φωτογραφία.
Ο κόσμος το λέει τώρα, ποτέ όμως δεν το σκέφτηκαν πριν.
- Αυτό σας διασκεδάζει ή σας ερεθίζει;
Όχι, δε με ενοχλεί. Τίποτα δε με ενοχλεί. Γιατί να με νοιάζει;
- Συνεχίζετε να δουλεύετε μόνο για την ευχαρίστηση;
Ποτέ δεν άρχισα βλέπετε με τον τρόπο που αρχίζουν σήμερα μερικά παιδιά, λέγοντας ότι θέλουν να γίνουν οι μεγαλύτεροι φωτογράφοι και τέτοια. Αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχουν μερικοί μεγάλοι φωτογράφοι, που έχουν αυτό το αίσθημα της σπουδαιότητας του εαυτού τους δε βλέπω όμως κανένα λόγο να υπάρχει αυτό. Νομίζω ότι είναι απλώς άνθρωποι και όταν με αποκαλούνε διάσημη γυναίκα λέω: «Δεν ξέρετε τι είναι η φήμη». Ποτέ δε σου 'ρχεται η φήμη μέχρι να πεθάνεις, έτσι έχω ακόμη λίγο καιρό!
- Βλέπετε τον εαυτό σας να συνεχίζει να κάνει πορτραίτα;
Δεν βλέπω πώς κάποιος, που είναι ενενήντα τριών ετών μπορεί κοιτάει μπροστά, σε οποιαδήποτε μακροπρόθεσμη βάση. Σκοπέυω να κάνω αυτό που μπορώ, όταν αυτό συμβαίνει. Δε σκοπεύω να κυνηγάω πολλά, αλλά ούτε και τίποτα. Η οικογένειά μου θέλει πολύ να αποσυρθώ και να διασκεδάσω λιγάκι, δεν ξέρω όμως πώς. Είναι πολύ δύσκολο για μένα να απολαύσω αυτό που θα ονομάζατε τέλεια αργία... Νομίζω ότι απλώς θα φτιάχνω μαρμελάδα!
επιμέλεια αφιερώματος: J.Eco
(αναδημοσίευση), "Φωτογραφία" 1986
