White Studio, Broadway 1905

Για είκοσι χρόνια από το 1905 έως το 1925 το White Studio στο Broadway υπήρξε ένα από τα πιο παραγωγικά φωτογραφικά ατελιέ. Ιδρύθηκε από τον Luther S. White (1857-1936) και από κεί πέρασαν διάσημοι ταλαντούχοι φωτογράφοι της εποχής, που κατέγραψαν μουσικούς και ηθοποιούς της Αμερικανικής σκηνής του Broadway.
Στο White Studio υπήρχαν δύο τμήματα, ένα για φωτογραφία πορτραίτου στο στούντιο και μία κινητή φωτογραφική μονάδα για παραγωγές του Broadway. Φωτογράφιζαν τις τελικές πρόβες και τις παραστάσεις των θεάτρων με μηχανές Agfa και Kodak. Δύο σπουδαίοι καλλιτέχνες φωτογράφοι εργάστηκαν τότε στο στούντιο, ο Edward Thayer Monroe κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1910 και ο Ralph Shaklee στη δεκαετία του 1930.
Επικεφαλής φωτογράφος του στούντιο υπήρξε ο ελληνικής καταγωγής George Lucas ο οποίος εφύβρε και εφάρμοσε την τεχνική flash-pan, μία μέθοδο ασφαλέστερη από την flash-light που ήταν με σκόνη μαγνησίου.
Τον Mάιο του 1939 το White Studios κλείνει με τον θάνατο του Dexter White απoγόνου του Luther Withe. Το αρχείο του βρίσκει καταφύγιο στην Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης. Ωστόσο πολλές γυάλινες πλάκες καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου όταν δόθηκαν από το μουσείο για ανακύκλωση.

Dolores Costello

Στέφανος Φιωτάκης, από τη Θέρισο της Κρήτης στο White Studio στη Νέα Υόρκη

Το 1916 φτάνει στην Αμερική ως οικονομικός μετανάστης, από τα Χανιά της Κρήτης, μαζί με την γυναίκα του ο Στέφανος Φιωτάκης. Είχε πρωτοστατίσει στη φωτογράφιση της εξέγερσης του Θερίσου το 1905. Οι φωτογραφίες του με τους επαστάτες, κυκλοφόρισαν τότε με την μορφή επιστολικών δελταρίων από τους εκδοτικούς οίκους του Νικόλαου Αλικιώτη και Γ. Ν.Ζουρίδη με έδρα το Ηράκλειο Κρήτης, καθώς και των Ρerakis, Fortzakis & Co. με έδρα τα Χανιά.

Στέφανος Φιωτάκης

Ο Φιωτάκης φτάνοντας στην Αμερική πιάνει δουλειά - μετά από πολλές δυσκολίες - στο White Studios, που είχε τον ελληνικής καταγωγής George W. Lucas ως επικεφαλή. Για 23 συνεχή χρόνια εργάζεται εκεί στην λήψη φωτογραφικών πορτραίτων και στην επεξεργασία των αρνητικών στον σκοτεινό θάλαμο.
Πέρα από αυτά όμως ο Φιωτάκης αποτύπωσε με τη φωτογραφική μηχανή του και τη δραστηριότητα της ελληνικής κοινότητας. Παρελάσεις, εθνικές επετείους, σχολικές εκδηλώσεις, το ελληνικό περίπτερο της Διεθνούς 'Εκθεσης της Νέας Υόρκης το 1939, καθώς και τις δραστηριότητες του ελληνικού σχολείου «Πλάτων» και της Παγκρήτιας Ένωσης Αμερικής.

jean Harlow, White Studio 1930

Στη συλλογή του Στέφανου Φιωτάκη περιλαμβάνονται πορτραίτα γνωστών Αμερικανών ηθοποιών, όπως της Jean Harlow που φέρουν την υπογραφή του White Studio. Δεν είναι όμως γνωστό αν πρόκειται για λήψεις του ίδιου ή κάποιου άλλου συνεργάτη του πρακτορείου.
Πέθανε στη Νέα Υόρκη στις 8 Απριλίου του 1971 σε ηλικία 90 ετών, μία μέρα μετά τη φωτιά που εκδηλώθηκε στο διαμέρισμά του. Η πυρκαγιά ήταν καταστροφική, κάηκε το μεγαλύτερο μέρος του φωτογραφικού του έργου. Διασώθηκαν μόνο όσες φωτογραφίες είχε από πριν παραδώσει στον γιο του Εμμανουήλ και ότι απέμεινε τότε από τη φωτιά.

Σήμερα στο Μουσείο Μπενάκη φυλάσονται, μετά από πολλές δυσκολίες απόκτησης, 1100 πρωτότυπες φωτογραφικές εκτυπώσεις και 11 γυάλινα αρνητικά του Φιωτάκη.
Η τέφρα του Στέφανου Φιωτάκη είναι θαμμένη στο νεκροταφείο Θερίσου με την επιγραφή «A Mirror of Crete».

κείμενο: J.Eco

πηγές: broadway.cas.sc.edu, εφημ."Το Βήμα" 2007 και Αλίκη Τσίργιαλου - Μουσείο Μπενάκη