Άσχετα με το πόσο μεγάλη φωτογένεια έχει, ένα αντικείμενο δεν θα μας δώσει καλή φωτογραφία εάν δεν είναι κατάλληλα καδραρισμένο. Πολλές φωτογραφίσεις που κατά τα άλλα είναι υπέροχες χάνουν την εντύπωση που θα έδιναν, επειδή το αντικείμενο καταλαμβάνει πολύ μικρή επιφάνεια του κάδρου ή υπερκαλύπτεται από ενοχλητικές λεπτομέρειες. Έξυπνο καδράρισμα, είτε με την μηχανή, είτε πάνω στην τελική φωτογραφία, μπορεί συχνά να βελτιώσει μια φωτογραφία αρκετά και μερικές φορές να την μεταμορφώσει τελείως.
Roy de Carava
Μερικοί σπουδαίοι φωτογράφοι δεν επιτρέπουν οι φωτογραφίες τους να κοπούν καθόλου. Γι' αυτό φροντίζουν να καδράρουν το αντικείμενο «σφικτά», κόβοντας όλες τις ενοχλητικές λεπτομέρειες, και βάζουν το κέντρο του ενδιαφέροντος εκεί που θέλουν ακριβώς κατά την λήψη.
Θεωρητικά έτσι θα έπρεπε να γίνεται το δημιουργικό καδράρισμα. Όμως πολλές φωτογραφίες απέχουν πολύ από τις ιδανικές συνθήκες, ιδιαίτερα στη φωτοδημοσιογραφία και το στιγμιότυπο. Σ' αυτές τις περιπτώσεις τα γεγονότα συμβαίνουν τόσο γρήγορα, που δεν υπάρχει χρόνος για τίποτα άλλο, εκτός από το να πατηθεί το κουμπί λήψεως. Είναι πιο σπουδαίο να πιάσουμε την μπάλα στα δίχτυα ή να αποθανατίσουμε την έκφραση ενός παιδιού καθώς του προσφέρουν ένα παγωγό, από το να δημιουργηθεί μία τέλεια συνθετικά φωτογραφία. Αργότερα βέβαια μπορούν ν' αφαιρεθούν τα αντικείμενα που δεν χρειάζονται και να κεντραριστούν τα ενδιαφέροντα.
Για να κόψετε δημιουργικά θα πρέπει να γνωρίζετε τα σχεδιαστικά στοιχεία που υπεισέρχονται για μία καλή φωτογραφία. Το κόψιμο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να τονισθούν ή να ενισχυθούν κύρια σχεδιαστικά στοιχεία ή να εξαφανισθούν ή να αποκρυφθούν άλλα. Ακόμα και πριν πατήσετε το κουμπί, κάποιο τμήμα από το σχέδιο της φωτογραφίας το έχετε ήδη εκλέξει.
Παράδειγμα: Η σχέση μεταξύ του πλάτους και του ύψους του κάδρου ορίζεται από το φορμά της μηχανής σας. Αυτή μπορεί να είναι η συνήθης 3:2 για 35 mm μηχανές ή 5:4, 6:7 ή ακόμα 3:1 για τις πανοραμικές. Είναι εύκολο να παραβλέψετε αυτού του είδους τους περιορισμούς - μερικές φωτογραφίες ίσως φαίνονται καλύτερες με κάποια άλλη φόρμα. Κατά τον ίδιο τρόπο, το γεγονός ότι ορισμένες φορές φωτογραφίζετε με την μηχανή πλάγια ώστε οι φωτογραφίες σας να βγούν όρθιες, σημαίνει ότι έχετε κάνει μια εκλογή σχεδίου. Αλλά και οριζόντια αν τραβήξουμε την ίδια φωτογραφία, οι δυνατότητες κοψίματος σε πολλά διαφορετικά σχήματα είναι φανερές.
Roy de Carava
Πορτραίτα σε οβάλ ήταν πολύ διαδεδομένα άλλοτε και πολλές φωτογραφίες που περιέχουν μόνο το κεφάλι και τους ώμους κομμένες σε οβάλ σχήμα μπορούν να δώσουν μια παλαιού καιρού κομψότητα. Από την άλλη πλευρά, μια φωτογραφία που έχει δράση θα προβληθεί καλύτερα αν χρησιμοποιήσουμε το τριγωνικό σχήμα, γιατί το τριγωνικό σχήμα προσδίδει σε μια φωτογραφία ένταση. Με το στάνταρ φορμά το σωστό κόψιμο μπορεί να είναι εξίσου πολύτιμο. Η τοποθέτηση του αντικειμένου στο κάδρο και η σχέση του με τις άκρες του κάδρου μπορεί να δώσει ένα εναρμονισμένο αποτέλεσμα στη φωτογραφία και στο νόημά της.
Η ίδια φωτογραφία μπορεί να δώσει πολλές φωτογραφίες με διαφορετικό νόημα, αν γίνει διαφορετικό καδράρισμα και δοθεί διαφορετικός τίτλος. Ο ρόλος της κορνίζας στην δημιουργία του χώρου, που είναι αυταπάτη, είναι ουσιώδης, αν το κόψιμο χρησιμοποιηθεί σαν δημιουργικό εργαλείο. Αν και οι φωτογραφίσεις σκηνικών καδραρισμένων από κλαδιά δέντρων κινδυνεύουν να γίνουν «κλισέ», η ίδια τεχνική μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευρύτερα. Μία μεγάλη ποικιλία από αντικείμενα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να κορνιζάρουν το κυρίως αντικείμενο, από παράθυρα λεωφορείου μέχρι στεφάνι του Μαγιού.
Roy de Carava
Από την άλλη μεριά, μερικά αντικείμενα μπορεί να εντυπωσιάζουν πιο πολύ, οπότε μπορείτε να κόψετε την φωτογραφία έτσι ώστε το αντικείμενο να γεμίζει την εικόνα μέχρι τα άκρα. Αυτό μπορείτε να το κάνετε είτε με την μηχανή, είτε μετά, στην εκτύπωση ή στην τελική παρουσίαση της εικόνας. Όταν τμήματα της εικόνας πιέζονται στα άκρα της φωτογραφίας, δίνεται η εντύπωση, ότι υπάρχει και άλλο τμήμα από το αντικείμενο, αμέσως έξω από την εικόνα. Αυτό τονίζει ποσότητα και δύναμη. Η φωτογραφία, για παράδειγμα, ενός πλήθους διαδηλωτών σ' έναν άδειο δρόμο κάνει την φωτογραφία κάπως μοναχική, αλλά αν καδραρισθεί πλησιέστερα, ώστε να γεμίζει το κάδρο από αυτούς, οι διαδηλωτές θα φαίνονται πιο δυναμικοί.
Απ' τη στιγμή που γνωρίζετε την επίδραση που μπορεί να έχει το κάδρο στις φωτογραφίες σας, μπορείτε ν' αρχίσετε να βλέπετε γι' αυτό τα αποτελέσματα, μέσα από το σκόπευτρο καθώς φωτογραφίζετε. Έτσι θα κάνετε πιο εύκολο το καδράρισμα με την μηχανή πριν η εικόνα να έχει καθορισθεί.
Οι γωνίες του κάδρου έχουν ένα ιδιαίτερο αποτέλεσμα στην σύνθεση επίσης. Ιδιαίτερα όταν καδράρουμε έτσι, ώστε κάποιο τμήμα του αντικειμένου να κατευθύνεται και να καταλαμβάνει κάποια από τις γωνίες. Π.χ. ένας τενίστας τη στιγμή του σερβίς είναι το θέμα μας. Αν λοιπόν τοποθετήσουμε την ρακέτα του, που εκείνη την στιγμή είναι υψωμένη, στην επάνω γωνία της φωτογραφίας, ή φωτογραφία θα υποδηλώνει δύναμη. Αν όμως καδραρισθεί ώστε να είναι στο μέσον της εικόνας, τότε χάνεται το αίσθημα του δυναμισμού. Αυτό το είδος σύνθεσης, δηλ. η οπτική διαρροή από το κέντρο ενδιαφέροντος σε κάποια γωνία του κάδρου, αποτελεί ένα αποτελεσματικό συνθετικό εργαλείο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο καδράρισμα με τη μετακίνηση ενός ή και δύο άκρων για να ρυθμισθεί η θέση των γωνιών. Η μέθοδος όμως αυτή δεν εφαρμόζεται όταν η διαρροή έγινε ακριβώς μέσα στη γωνία. Έχει μεγαλύτερη επιτυχία όταν η διαρροή κατευθύνεται ελαφρώς δίπλα από την γωνία ή σταματά λίγο πριν την γωνία.
Η χρήση των γωνιών μ' αυτό τον τρόπο είναι πραγματικά ειδική περίπτωση της χρήσης των διαγωνιών γραμμών.
Mario Giacomeli
Κάθε γραμμή στην φωτογραφία, που δεν είναι παράλληλη με τα άκρα του κάδρου, δίνει την αίσθηση της κίνησης μέσα στην φωτογραφία. Μπορείτε να συμπεριλάβετε περισσότερες από μία διαγώνιες, δημιουργώντας έτσι μια σειρά από κινήσεις στην φωτογραφία. Απαλές διαγώνιες με λιγότερο οξείες γωνίες συνηθίζονται σε φωτογραφίες τοπίων, όπου προσθέτουν μία λυρική ποιότητα στην εικόνα. Περισσότερο δυνατές διαγώνιες συγκρουόμενες μεταξύ τους δίνουν την αίσθηση του χάους και ακόμη της βίας στην εικόνα. Εν τούτοις η σχέση μεταξύ των διαγωνίων και του κάδρου είναι στην πραγματικότητα περισσότερο δυναμική απ' ότι η σχέση μεταξύ των διαγωνίων. Ελαφρό καδράρισμα μπορεί να χρειαστεί κλίνοντας ελαφρά το κάδρο προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση για να αποδώσουν όσο γίνεται πιο πολύ αυτές οι διαγώνιες.
Ακολουθώντας εκείνες τις γραμμές που είναι παράλληλες με τα άκρα θα επιτύχουμε το αντίθετο αποτέλεσμα από το προηγούμενο, δηλ. την αίσθηση ακινησίας, απομονώσεως και στερεότητας.
Ο χώρος είναι ένα άλλο στοιχείο της φωτογραφίας που το κόψιμο-καδράρισμα μπορεί να ελέγξει. Αν και πάντα έχει σημασία να αποφεύγεται το χάσιμο του χώρου σε μια φωτογραφία, δεν είναι απαραίτητο όλος ο άδειος χώρος να είναι χαμένος χώρος. Η πιο φανερή χρήση του χώρου είναι να μεταφέρει την ιδέα της απομόνωσης, μια μοναχική φιγούρα περπατώντας σ' ένα απέραντο τοπίο, ένα παιδί που φαίνεται χαμένο σ' έναν άδειο δρόμο.
Οι φωτογραφίες αυτές χρειάζονται το χώρο τους για να δείξουν καλύτερα. Αν κόψετε μέχρι τις άκρες του αντικειμένου θα χάσετε την έννοιά της φωτογραφίας. Το κόψιμο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να αφαιρεθούν άλλες λεπτομέρειες που αποσπούν την έννοια που θέλουμε να δώσουμε.
Andre Kertesz
Αν και από την πρώτη ματιά φαίνεται λίγο λάθος, με το καδράρισμα της φωτογραφίας είναι εκπληκτικό πόσες φωτογραφίες μπορούν να βελτιωθούν, αν κοπούν λίγο πιο κοντά προς το αντικείμενο. Π.χ. σε ένα στιγμιότυπο ανθρώπων που συζητούν διαφωνώντας, η λήψη από την μέση και πάνω θα φαίνεται τελείως φυσική. Αν όμως καδραρισθεί έτσι ώστε να φαίνονται μόνο οι ώμοι και το κεφάλι, τότε θα φαίνονται καλύτερα οι εκφράσεις των προσώπων τους. Πρέπει όμως να θυμάστε ότι είναι πολύ εύκολο να κόψετε παραπάνω από όσο πρέπει. Κόβοντας πολύ κοντά μπορεί να απλοποιήσουμε ή και να δυναμώσουμε την φωτογραφία, μπορεί όμως να αφαιρέσουμε κάποιες σπουδαίες πληροφορίες, οπότε θα παραμορφωθεί ή και θα μειωθεί ποιοτικά η εικόνα. Αν για παράδειγμα θέλουμε να δείξουμε κάποιον στις διακοπές του, π.χ. στην Ακρόπολη, θα ήταν αστείο να καδράρουμε μόνο το πρόσωπο του και να αφαιρέσουμε τον Παρθενώνα. Ένα στοιχείο ακόμη που πρέπει να αναφέρουμε είναι ότι οι φωτογραφίες τείνουν να φαίνονται μάλλον όμοιες αν είναι πολύ κοντά κομμένες. Θα πρέπει να υπάρχει μια καλή ισορροπία μεταξύ του φόντου και του κεντρικού θέματος σ' αυτού του είδους τις λήψεις.
Η ακριβής θέση του κοψίματος μπορεί να είναι κρίσιμη. Μπορείτε να το διαπιστώσετε πειραματιζόμενοι σ' ένα πορτραίτο με ολόκληρο το σώμα. Αρχίστε και καλύψτε την φωτογραφία βαθμιαία, κρίνοντας παράλληλα το αποτέλεσμα του καδραρίσματος, πρώτα τα πόδια, μετά τους μηρούς κλπ. Καθώς υπάρχει χάσιμο πληροφοριών (στοιχείων) όσο κόβεται περισσότερο η εικόνα, τόσο γίνεται μεγαλύτερη και απλούστερη. Πολύ συχνά ένα καδράρισμα από ολόκληρο το άτομο σε ώμους και κεφάλι μόνο, μπορεί να δώσει μία τελείως διαφορετική εντύπωση του αντικειμένου - μία διαφορετική φωτογραφία. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με άλλα αντικείμενα π.χ. τοπία, όπου διαφορετικό καδράρισμα μπορεί να δώσει διαφορετική εικόνα.
Πάντα όμως πρέπει να θυμάστε ότι δεν πρέπει να υποτιμάτε το χώρο σε μια φωτογραφία. Ένας άδειος χώρος ίσως να μη συμμετέχει θετικά στο τελικό αποτέλεσμα, όμως χωρίς αυτόν η φωτογραφία μπορεί να δείχνει χωρίς ισορροπία. Προσπαθείστε να χρησιμοποιήσετε τον χώρο εξίσου δημιουργικά όπως και τις λεπτομέρειες.
Ο χώρος πρέπει επίσης να χρησιμοποιηθεί για να δείξει ή και να τονίσει την δράση στην φωτογραφία. Κινούμενα αντικείμενα χρειάζονται χώρο για να κινηθούν, δηλ. κάποιον άδειο χώρο στο καδράρισμα προς την κατεύθυνση στην οποία κινούνται.
Σύνθεση, μπορούμε να πούμε τώρα, είναι απλά η τέχνη της διευθέτησης των στοιχείων της φωτογραφίας - σχήματα,γραμμές,τόνοι και χρώματα - με ένα ευχάριστο και με τάξη τρόπο. Στις περισσότερες περιπτώσεις μια καλά οργανωμένη φωτογραφία έχει ωραίο αισθητικό αποτέλεσμα, αλλά και είναι ευκολότερο να την καταλάβει κανείς.
Μόνο λίγες φωτογραφίες από τα εκατομμύρια που βγαίνουν κάθε χρόνο γίνονται εξαίρετες φωτογραφίες. Ενώ μπορεί να έγιναν εξαίρετες γιατί κάποιος βρέθηκε στο κατάλληλο μέρος την κατάλληλη στιγμή, κάθε στοιχείο στην φωτογραφία έχει σημασία και δεν περιλαμβάνεται σ' αυτή τίποτα το μη ουσιώδες.
Τελειώνοντας θέλω να σας υπενθυμίσω ότι το καδράρισμα, είτε από το σκόπευτρο, είτε αργότερα, έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό στην δημιουργία ωραίων αισθητικά φωτογραφιών.
διαβάστε επίσης και τα υπόλοιπα ενδιαφέροντα άρθρα του aspromavro-net
Στοιχεία Κινηματογράφου, ο κανόνας της χρυσής τομής
Η χρυσή τομή και ο κανόνας των τρίτων
Το γραμμικό στοιχείο στην σύνθεση
Το τετράγωνο κάδρο και η καλλιτεχνική φωτογραφία
Η σημειολογία των γραμμών στο κάδρο
Η σύνθεση της φωτογραφίας
Η σημειολογία του χρώματος
Η Φωτογραφία ως σκηνοθετική πράξη
