"Μισώ ό,τι είναι εφήμερο μέσα σε μια φωτογραφία. Μια φωτογραφία οφείλει να είναι πλήρης από την ύλη της. Αυτό που αγαπώ μέσα σε μια φωτογραφία είναι η πληρότητα του περιεχομένου της".
"Δεν εφευρίσκω τίποτα. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να εκφράσω μια ιδέα με τη φωτογραφία. Σ' αυτή την άποψη είμαι κάθετα τυποποιημένος. Είμαι ερωτευμένος με τη φωτογραφική έμπνευση αυτή καθεαυτή".
Συνέντευξη στον Patrick Roegiers, "Art Press" Magazine
- Πώς αποφασίζετε να τραβήξετε μια φωτογραφία; Ποιο είναι το μέρος της προμελέτης ή του αυτοσχεδιασμού στις εικόνες σας, και τι κάνει να φτάνετε στο σημείο να βλέπετε αυτό που κανείς δε βλέπει;
Θέλετε το μυστικό μου! Στην αρχή το σημαντικότερο για μένα είναι πως δεν υπάρχει γεγονός. Γενικά το πρώτο πράγμα που βλέπουμε μέσα σε μια φωτογραφία είναι ένα γεγονός. Το πρώτο πράγμα που κάνω, είναι να μη βλέπω τίποτα, δεν ψάχνω να δω κάποιο πράγμα αλλά να κοιτάξω τον τοίχο ή την λεπτομέρεια μιας κουρτίνας. Εάν έχω τη δύναμη και την υπομονή να παρατηρώ έντονα αυτό το κομμάτι της κουρτίνας θα έχω ίσως μια εικόνα. Ενδιαφέρομαι για το συναίσθημα που εμψυχώνει τα πράγματα. Κοιτάξτε αυτή τη φωτογραφία που έχω κάνει, ενός ανθρώπου που κοιτάζει την εφημερίδα του χωρίς γυαλιά. Τι αισθάνεται αυτός; Αυτή είναι η αιτία για την οποία τον "τράβηξα" σε φωτογραφία. Για να δείξω αυτό που εγώ αισθάνθηκα, βλέποντας αυτόν τον άντρα που κοιτάζει την εφημερίδα του χωρίς γυαλιά.
Ralph Gibson
- Δεν μπορούμε να διαχωρίσουμε τις φωτογραφίες σας με την αντίληψη των βιβλίων σας. Όταν «παίρνετε» μια φωτογραφία, σκέπτεστε πως αυτή θα είναι συνδεδεμένη με την επόμενη ή, το αντίθετο, τη θεωρείτε αποκλειστικά αυτοδύναμη;
Στην εργασία μου παίρνω πάντοτε μια φωτογραφία που συνδέεται με την προηγούμενη αλλά ταυτόχρονα έχω στο μυαλό μου το αντικείμενο του βιβλίου και αγνοώ ποια θα είναι η επόμενη εικόνα. Καθεμιά είναι για μένα μια ανακάλυψη. Οι μηχανισμοί της φωτογραφικής δημιουργίας είναι πολύ σύνθετοι. Δεδομένο πως εργάζομαι και σέβομαι ορισμένους υπαγορευμένους νόμους, των φακών, της προοπτικής, του φωτός, της εμφάνισης, μου είναι αρκετά εύκολο να εξασφαλίσω την σελιδοποίηση των φωτογραφιών μου. Αγαπώ πολύ το βιβλίο διότι μου δίνει την δυνατότητα να ελέγχω τη ματιά του αναγνώστη. Μ' ένα βιβλίο στο χέρι, σε συνάρτηση με το σχήμα της εικόνας, κάθε αναγνώστης μπορεί να ελαχιστοποιήσει τη διαφορά στην εκλογή του και στις αντιλήψεις του βιβλίου. Αυτό είναι μια μεγάλη τύχη για το δημιουργό.
- Ακριβώς, η έκθεση δεν είναι ένα υποστήριγμα που σας ταιριάζει λιγότερο από το βιβλίο. Οι εικόνες δεν μπορούν να συντηρήσουν τις ίδιες μυστηριώδεις αντιστοιχίες που συνιστούν τον κόσμο σας.
Υπάρχει πράγματι διαφορά, στους τοίχους μιας γκαλερί οι εικόνες δίνουν τόπο σε ένα άλλο τύπο παραστάσεων. Υπάρχει έπειτα και η ποιότητα της εκτύπωσης, η διάσταση του σχήματος της φωτογραφίας, η ατμόσφαιρα του χώρου. Εάν διαθέτουμε κάποιο χρόνο, αυτό εξαρτάται με το πώς μπορούμε να έχουμε με τους ανθρώπους μια σχέση επικοινωνίας που θα είχαμε μέσα από ένα βιβλίο. Καθένας απ' αυτούς δεν είναι παρά ένας. Υπάρχει εκείνος που μιλά, που σκέπτεται, που κοιμάται ή που βαδίζει. Ένα από τα πράγματα που ανακαλύπτονται και που είναι από τις βάσεις της εργασίας είναι πως μια φωτογραφία μπορεί να δώσει μια διαφορετική αίσθηση. Σ' αυτό το στάδιο της ιστορίας της φωτογραφίας οφείλουμε να θέσουμε την ερώτηση και να γνωρίσουμε πώς μιλούν οι φωτογραφίες. Λοιπόν αυτό που με ρωτάτε είναι ακριβώς πώς μιλάνε οι φωτογραφίες. Υπάρχουν φωτογραφίες στο βιβλίο, στους τοίχους, στο έδαφος ή στο χέρι. Ανάλογα με τη θέση τους, μιλάνε κάθε φορά διαφορετικά. Κάθε φορά που αφήνουμε μια φωτογραφία να μιλήσει αυτή έχει να πει κάτι διαφορετικό. Αυτό είναι δεκτό στη ζωγραφική και δεν είναι ακόμη δεκτό πως οι φωτογραφίες μπορούν να έχουν ένα συγκριτικό περιεχόμενο.
Σκεπτόμαστε πως η φωτογραφία παράγει ένα αποτέλεσμα της άμεσης κατανάλωσης. Μισώ ό,τι είναι εφήμερο μέσα σε μια φωτογραφία. Μια φωτογραφία οφείλει να είναι πλήρης από την ύλη της. Αυτό που αγαπώ μέσα σε μια φωτογραφία είναι η πληρότητα του περιεχομένου της.
- Έχετε φτάσει σε μια απόλυτη κυριαρχία του φωτός. Γράφετε περίπου όπως μ' ένα πινέλο ή ένα στυλό. Από πού προέρχεται αυτή η γραφική αίσθησση και πώς την αντλείτε;
Χρησιμοποιώ το φως με αφαιρετική μορφή. Όταν παίρνετε ένα χαρτί για να σχεδιάσετε γραμμή με γραμμή με ένα στυλό, αυτό είναι κάτι το προσθετικό. Όταν εργάζομαι με το φως και τις διακυμάνσεις της σκιάς αφαιρώ. Αυτό που αιτιολογεί τις ενέργειες μου είναι ότι ελαχιστοποιώ το αντικείμενο. Θέλω αυτό που θέλω, και δεν επιζητώ τίποτα άλλο. Όχι κάτι το αστάθμητο ή απρόβλεπτο. Σχεδιάζω διαδοχικώς με το φακό της μηχανής και το φως. Είναι η γωνία του φακού που προσδιορίζει την απόσταση. Όταν το φως δεν είναι τέλειο, δεν πρέπει να το εγκαταλείπουμε, και ο φακός της μηχανής είναι ο καλύτερος τρόπος να το διορθώσουμε. Αγαπώ πολύ το φως και αυτό του Παρισιού σήμερα είναι θαυμάσιο.
- Το φανταστικό και το ασυνείδητο είναι πρωταρχικά μέσα στον κόσμο σας. Πώς έχετε πετύχει την ύπαρξη τους στην εργασία σας για το Παρίσι;
Δεν είναι αυτό το πρόβλημά μου γιατί δεν το σκέφτομαι αρχικά. Βγαίνω και τραβώ φωτογραφίες. Το μυαλό μου είναι πλήρες από αισθητική και αφού έχω πάρει τις φωτογραφίες τότε είναι που θέτω την αισθητική μου. Αυτό εξαρτάται από το τι εγώ αισθάνομαι.
Στην τέχνη πάντοτε, αφού έχουμε πραγματοποιήσει, μετά είναι που το καταλαβαίνουμε. Θα ανακαλύψω την απάντηση στην ερώτησή σας αφού πραγματοποιήσω τις εκτυπώσεις.
- Εργάζεστε υπερβολικά πάνω στα σχήματα και όμως οι φωτογραφίες σας είναι άμεσες, συγκεκριμένες και προσιτές. Πώς αποφεύγετε την παγίδα του καθιερωμένου;
Το ουσιώδες είναι να φτάνουμε στην ισορροπία σχήματος και περιεχομένου. Αλλά ποιος έχει πει πως πρόκειται περί παγίδας;
Ίσως το καθορισμένο είναι μια παγίδα στη ζωγραφική, αλλά στη φωτογραφία είναι απαραίτητο να έχουμε ένα ελάχιστο στο σχήμα. Η φωτογραφία αυτή καθεαυτή είναι άμορφη. Χωρίς σχήμα και ιδέες όλα μένουν χαοτικά. Δεν αρκεί να είμαστε εσωστρεφείς ή με διαίσθηση. Ένας φωτογράφος είναι το αντίθετο ενός ανθρώπου μ' ένα πιστόλι. Η φωτογράφιοη εδρεύει σε μια στοιχειώδη φυσική λειτουργικότητα. Στην αρχή το φως πέφτει στην επιφάνεια του ματιού, η θερμότητα αυτού του φωτός προκαλεί ένα μικρό ηλεκτρικό ερέθισμα που δημιουργεί την επαφή και αυτή τη στιγμή φωτογραφίζουμε.
Για μένα η διανόηση είναι μια ερώτηση ευαισθησίας. Η μόνη ερώτηση που τίθεται στη φωτογραφία σήμερα, δεν είναι να γνωρίζουμε πώς αλλά Τι φωτογραφίζουμε. Πρέπει πρώτα να προσδιορίσουμε τι φωτογραφίζουμε και στη συνέχεια να απαντήσουμε στην ερώτηση πού θα τοποθετήσουμε την κάμερα.
Αυτό κάνω εδώ και 30 χρόνια τώρα. Η ερώτηση να γνωρίζουμε πού τοποθετούμε τη μηχανή είναι όσο γίνεται και πιο εύκολη αλλά γίνεται πιο δύσκολη όταν πρέπει ν' απαντήσουμε Τι φωτογραφίζουμε.
- 'Εχετε μεγαλώσει στο Hollywood όπου εργαζόταν ο πατέρας σας. Για ποια αιτία γίνατε φωτογράφος και όχι κινηματογραφιστής ή συγγραφέας;
Ο πατέρας μου ήταν βοηθός διευθυντής στη Warner, έτσι λοιπόν εγώ παρακολούθησα πολύ νέος γυρίσματα και έπαιξα κωμωδία ανάμεσα στα δέκα και δεκατέσσερά μου χρόνια. Εντυπωσιάστηκα κυρίως για την ειδική αντίθεση στο φιλμ «Waterchromatic» κυριαρχούμενο ιδίως από το μπλε. Το μπλε μπορούσε να εμφανιστεί άσπρο και το κόκκινο ήταν περίπου μαύρο. Σήμερα χρησιμοποιούμε ένα φιλμ όπου τα χρώματα είναι όλα ισορροπημένα. Εάν εσείς κοιτάξετε ένα παλιό φιλμ στην τηλεόραση, θα ξαναβρείτε τις αξίες του κοντράστ που με εντυπωσίαζαν όταν ήμουν μικρός. Θυμηθείτε την ατμόσφαιρα στον «Πολίτη Καίην». Η πυκνότητα του μαύρου τονίζει τη δραματική όψη και αυτό με επηρέασε βαθύτατα.
- Θέλετε να πείτε πως αυτή η σύλληψη χρονολογείται από τις παιδικές σας αναμνήσεις που δικαιολογεί την έμφαση του μαύρου στις φωτογραφίες σας;
Πιθανώς. Όταν πραγματοποίησα το πρώτο μου βιβλίο, «Ο Υπνοβάτης», έψαξα να ξαναβρώ την πυκνότητα αυτού του μαύρου, και στην έκδοση και εκτύπωση μελάνωσα περισσότερο τις σελίδες. Ομοίως μου συμβαίνει συχνά να φωτογραφίζω κόντρα στον ήλιο για να συλλάβω τις αντιθέσεις του φωτός τις περισσότερο σθεναρές. Το φιλμ είναι τόσο ευαίσθητο που οι σκιές γίνονται μαύρες, υπάρχουν πολλές αποχρώσεις μέσα στα άσπρα και περισσότερη αντίθεση στα σκούρα χρώματα. Και τελικά δεν έγινα ούτε κινηματογραφιστής ούτε συγγραφέας γιατί από τη νεανική μου ηλικία δεν ήθελα να πω τίποτα.
Δεν είχα ποτέ να εξιστορήσω, η γλώσσα μου δεν είναι εκείνη των λέξεων, δεν υπάρχουν αλληγορίες στην εργασία μου. Δεν εφευρίσκω τίποτα. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να εκφράσω μια ιδέα με τη φωτογραφία. Σε αυτή την άποψη είμαι κάθετα τυποποιημένος. Είμαι ερωτευμένος με τη φωτογραφική έμπνευση αυτή καθεαυτή. Το αντικείμενο της φωτογραφικής δουλειάς δεν υπολογίζεται όσον αφορά εμένα. Αυτό είναι μια πρόφαση. Να ένας καλός τίτλος για την συνέντευξή σας: "Το φωτογραφικό αντικείμενο σαν πρόφαση".
επιμέλεια: J.Eco,
"Φωτογραφία" 1987, (απόσπασμα-αναδημοσίευση)
Ralph Gibson version of the Leica M Monochrom
