Σκέψεις για τη φωτογραφία

«Σε έναν πολιτισμό που είναι αποκομμένος από τις ρίζες του στο χώμα, παραγεμισμένος με ανούσια πράγματα και τυφλός από τις άκαρπες επιθυμίες, η κάμερα μπορεί να γίνει ένας δρόμος εξέλιξης του εαυτού μας, ένα μέσο για να ανακαλύψουμε εκ νέου όλες τις εκφάνσεις της βασικής μορφής που είναι η φύση, η πηγή μας».

Edward Weston.

«...το ασπρόμαυρο μου δίνει τη δυνατότητα να συγκεντρωθώ στην ένταση των προσώπων, στη συμπεριφορά τους, στο βλέμμα τους, χωρίς να με παρασύρει το χρώμα. Δεν είναι έτσι η πραγματικότητα, ωστόσο, όταν κοιτάζουμε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία εισέρχεται μέσα μας, τη χωνεύουμε και ασυνείδητα τη χρωματίζουμε. Το ασπρόμαυρο, αυτή η αφαίρεση αφομοιώνεται από τον θεατή, ο οποίος στη συνέχεια ιδιοποιείται την φωτογραφία. 

Τη φύση και τους ανθρώπους για να τους φωτογραφίσεις πρέπει να τους αγαπήσεις και να τους σεβαστείς. Γι αυτό χωρίς δισταγμό επιλέγω το ασπρόμαυρο. Αυτή τη δύναμη του ασπρόμαυρου τη βρίσκω εκπληκτική. Το ασπρόμαυρο είναι η προτίμησή μου, η επιλογή μου, ο εξαναγκασμός που μου δημιουργεί δυσκολίες...»   

Sebastião Salgado: "De ma terre a la Terre"

«Τέχνη είναι η συγκίνηση των αισθήσεων, η χαρά του πνεύματος που μετρά και εκτιμά, η αναγνώριση μιας αξονικής αρχής που αγγίζει το βάθος του είναι μας. Τέχνη είναι εκείνη η καθαρή δημιουργία του πνεύματος που μας δείχνει, σε ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις, τα υπέρτατα όρια της ανθρώπινης δημιουργικότητας. Και ο άνθρωπος νιώθει απέραντη ευτυχία, όταν αισθάνεται ότι δημιουργεί».

Le Corbusier: "Vers une Architecture", 1923

Read More

Iταλοί Φωτογράφοι στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα

 

Η Ελλάδα υπήρξε μία από τις πρώτες χώρες που είχε τη τύχη να δει τη φωτογραφία να εφαρμόζεται λίγο μετά την εφεύρεσή της.

Στα μέσα του Οκτωβρίου 1839, ο Picrre Gaspard Gustave Joly de Lotbiniere (1789-1865), ένας Ελβετός κτηματίας εγκαταστημένος στον Καναδά, ήταν ο πρώτος που έκανε δαγγεροτυπίες από την Αθήνα και τη Σύρο. Τα μέρη αυτά υπήρξαν και οι πρώτοι σταθμοί του μεγάλου ταξιδιού του στην Ανατολή, που είχε ξεκινήσει από τη Μασσαλία. Το Μάιο 1840 ο βαυαρός Xavier Landerer (1809-1885) προσωπικός φαρμακοποιός του βασιλιά Όθωνα, θα ασχοληθεί πειραματικά με τη δαγγεροτυπία στην Αθήνα, ενώ το 1843 ο Γάλλος μηχανικός Villeroi, ανάμεσα στις άλλες του λήψεις, θα κάνει και μια δαγγεροτυπία του Ιάκωβου Ραγκαβή, που είναι και το πρώτο φωτογραφικό πορτραίτο Έλληνα. Την ίδια περίπου περίοδο ο Γάλλος Joseph Philibert Girault de Prangey (1804-1892) θα πάρει δαγγεροτυπίες της πόλης των Αθηνών, οι οποίες είναι και οι παλιότερες φωτογραφικές εικόνες που σώζονται μέχρι σήμερα από την Ελλάδα.

Τα πρώτα χρόνια της φωτογραφίας οι ξένοι φωτογράφοι επισκέπτονται την Ελλάδα προσελκυόμενοι από τις αρχαιότητές της, ενώ οι πρώτοι Έλληνες φωτογράφοι κάνουν την εμφάνισή τους το 1847. Οι Ιταλοί φωτογράφοι έρχονται στην Ελλάδα αρκετά νωρίς. Και αν εξαιρέσει κανείς τον Felice Beato, τους αδελφούς Alinari και τον Giorgio Sommer, οι υπόλοιποι εργάστηκαν για μεγάλα διαστήματα εδώ, αρκετοί άνοιξαν φωτογραφεία και οι περισσότεροι παρέμειναν μόνιμα στην Ελλάδα. Τα Ιόνια νησιά (ή Επτάνησα) ήταν τα πρώτα μέρη όπου πήγαν Ιταλοί φωτογράφοι. Τα νησιά αυτά ήταν κάτω από Ενετική κυριαρχία από το 1386 ως το 1797. Μετά από σύντομη και διαδοχική κατοχή από Γάλλους, Ρώσους και τέλος Αγγλους, τα Ιόνια νησιά ανακηρύχθηκαν ανεξάρτητη πολιτεία, το 1815, υπό την προστασία της Αγγλίας και με Αγγλο Αρμοστή.

Read More

Ο φωτογραφικός θάλαμος Ρhotomaton

 

Τον Σεπτέμβριο του 1925 ένας παθιασμένος φωτογράφος με το όνομα Anatol Josepho πήρε το πρώτο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στις ΗΠΑ για μια αυτόματη μηχανή εμφάνισης και εκτύπωσης φωτογραφικού φιλμ. Αυτό ονομάστηκε Photomaton και το έβρισκε κανείς στους δρόμους της Νέας Υόρκης και στους σταθμούς του μετρό. Με 25 σεντς οι πελάτες μπορούσαν να βγάλουν και να παραλάβουν αμέσως τη φωτογραφία τους. Το Photomaton επεξεργαζόταν και εκτύπωνε αυτόματα οκτώ φωτογραφίες σε δέκα λεπτά.

Πρόγονος της Polaroid και της selfie, που σχηματίζεται από τις λέξεις "φωτογραφία" και "αυτόματο", ήταν ένας αυτόματος φωτογράφος που έβγαζε ταυτόχρονα  οκτώ καρέ όταν πρωτοκυκλοφόρησε και αργότερα τέσσερα φωτογραφικά καρέ σε ένα χαρτί έχοντας συχνά γοητεύσει με το αποτέλεσμα και τη διαδικασία μεγάλους καλλιτέχνες. 

Το 1929 ο André Breton και οι σουρεαλιστές φίλοι του είχαν ήδη ενδιαφερθεί για αυτό το κουτί που παράγει εικόνες.

Λίγοι άνθρωποι δεν είναι εξοικειωμένοι με την εμπειρία του Photomaton, του φωτογραφικού θαλάμου που εγκαθίσταται σε χώρους υψηλής επισκεψιμότητας. Αυτοματοποιημένος, αυτοεξυπηρετούμενος, διαθέσιμος 7 ημέρες την εβδομάδα, κοινωνικά ουδέτερος και πάνω από όλα λιγότερο δαπανηρός από ένα πορτρέτο που βγάζει ένας επαγγελματίας φωτογράφος. Αυτή η φωτογραφική διαδικασία εκδημοκρατίζει την πράξη της λήψης ενός πορτρέτου, γρήγορα, οπουδήποτε και φτηνά. 

Read More

Patricia Anne "Tish" Murtha, η φωτογράφος των εργατικών συνοικιών

 

"Υπάρχουν βάρβαρες και αντιδραστικές δυνάμεις στην κοινωνία μας, οι οποίες δεν θα αργήσουν να βγάλουν πολιτικό κεφάλαιο από μια πικραμένη νεολαία". "Οι άνεργοι, βαριεστημένοι, πικραμένοι και θυμωμένοι νέοι και νέες είναι το λάδι στη φωτιά"

Τish Murtha

Βρετανική Φωτογραφία Ντοκουμέντου

Η Murtha (1956 - 2013) γεννήθηκε στο South Shields στη Βορειοανατολική Αγγλία. Το 1976, σε ηλικία 20 ετών, έφυγε από το σπίτι της για να σπουδάσει στη Σχολή Φωτογραφίας Ντοκουμέντου του Πανεπιστημίου της Ουαλίας, στο Νιούπορτ, που ίδρυσε το μέλος του Magnum Photos  David Hurn. Αφού αποφοίτησε το 1978, επέστρεψε στο Νιούκαστλ και ξεκίνησε να καταγράφει "τις περιθωριοποιημένες κοινότητες από τα μέσα". Σε αντίθεση με άλλους φωτογράφους που ήρθαν να καταγράψουν την κοινωνική φτώχεια στην περιοχή εκείνη την εποχή, η Murtha δεν την κατέγραψε απλώς, αλλά την έζησε πραγματικά ως το τρίτο από δέκα παιδιά που μεγάλωσε σε ένα σπίτι στο Elswick του Newcastle. Κατέγραψε τις ζωές των φίλων της, της οικογένειάς της και της κοινότητας γύρω της, ενώ βρισκόταν σε ένα πρόγραμμα εργασίας για ανέργους.

Το 1982, η Murtha μετακόμισε στο Λονδίνο, όπου εργάστηκε στο London By Night (1983) μαζί με τους Bill Brandt, Brian Griffin και Peter Marlow, καταγράφοντας τη ζωή των εργαζόμενων στο σεξ στο Σόχο με τη χαρακτηριστική της ενέργεια και ενσυναίσθηση. Φαινόταν το ξεκίνημα μιας μοναδικής καριέρας, μιας νέας "ζωντανής" φωνής στη βρετανική φωτογραφία. 

Η Murtha έζησε στην πρωτεύουσα για πέντε χρόνια, δουλεύοντας για λογαριασμό του εκδοτικού οίκου Edward Arnold Publishers. Φωτογράφισε  τις ανερχόμενες διασημότητες της εποχής της Julian Clary, Philip Herbert και Declan Donnelly.

Tish Murtha

Read More

Man Ray και Σουρεαλισμός

 

Παρίσι  δεκαετία 1920 

Η πόλη έσφυζε από Αμερικανούς Bon vivants που έψαχναν να ξεφύγουν από την ποτοαπαγόρευση αναμειγνύονταν με καλλιτέχνες και διανοούμενους και όλοι μαζί κυνηγούσαν τα όνειρά τους στη Πόλη του Φωτός. Η καλλιτεχνική σκηνή του Παρισιού βγήκε από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ανανεωμένη και ανοιχτή σε ένα ευρύ φάσμα δημιουργικής έκφρασης.

Ο Μαν Ρέι έφτασε στο Παρίσι από τη Νέα Υόρκη το 1921 σε ηλικία τριάντα ετών, μπαίνοντας στην ακμή της καριέρας του σε μια σημαντική στιγμή της ιστορίας. Το Παρίσι πρόσφερε αυτό που η Νέα Υόρκη δεν μπορούσε, μία δεκτική κοινότητα καλλιτεχνών και εμπόρων που εκτιμούσαν τη μοντέρνα τέχνη και μπορούσαν να υποστηρίξουν το ριζοσπαστικά εφευρετικό έργο που ήθελε να κάνει. Οι δύο δεκαετίες που πέρασε στο Παρίσι, μέχρι το 1940, ήταν οι πιο παραγωγικές της καριέρας του.

Η φωτογράφηση για περιοδικά και πορτρέτα του εξασφάλιζε το εισόδημά του και τον έφερνε σε επαφή με τους πλούσιους και τους διάσημους. Ταυτόχρονα καθιερώθηκε στα μποέμικα καφενεία του Montparnasse. Ο Μαν Ρέι βρισκόταν ανάμεσα στους ομογενείς του, έπινε στα ίδια μπαρ με αυτούς  και έβγαζε τις φωτογραφίες τους, βίωσε το Παρίσι διαφορετικά. Αναζήτησε τη παρισινή πρωτοπορία και όχι μόνο έγινε δεκτός στον εσωτερικό της κύκλο αλλά τελικά έγινε ένας από τους κορυφαίους εικαστικούς καλλιτέχνες του γαλλικού σουρεαλιστικού κινήματος. 

Read More

Raymond Depardon, Glasgow 1980

 

"Εντάχθηκα στο πρακτορείο Magnum το 1978. Οι φωτογράφοι του Magnum είχαν πολύ διαφορετικό υπόβαθρο από το δικό μου. Ο καθένας τους προερχόταν από τη μεσαία τάξη ή την ελίτ. Χρησιμοποιούσαν μόνο φωτογραφικές μηχανές Leica και ήταν αρκετά προνομιούχοι. Το δικό μου υπόβαθρο δεν ήταν τέτοιο, έτσι ήμουν αρκετά διαφορετικός από τους άλλους στο πρακτορείο. Μερικοί από αυτούς ήταν φίλοι, όπως ο Gilles Peress ή ο Guy Le Querrec, άνθρωποι για τους οποίους τρέφω μεγάλο σεβασμό."

Raymond Depardon

Γάλλος φωτογράφος και κινηματογραφιστής  ο Depardon είναι γνωστός  για τη σειρά των φωτογραφιών του από τη Γλασκώβη οι οποίες αποτελούν αναμφίβολα ένα από τα κορυφαία σημεία του έργου του. Τραβηγμένες το 1980, αποτυπώνουν  τη χώρα και τη δεκαετία που θα ακολουθούσε, η κατάρρευση βιομηχανικών περιοχών των οποίων ολόκληρη η υποδομή αποδεκατίστηκε από τη φυγή  προς τις πόλεις, με τους εναπομείναντες κατοίκους να μην έχουν παρά να συνεχίσουν τη ζωή τους στα ερείπια. Οι φωτογραφίες του Depardon δείχνουν τη συνέχιση της ζωής, μια  αισιοδοξία που υπάρχει παρά τη συνεχή παλέτα του συννεφιασμενου καιρού, της βροχής και της εγκατάλειψης σε μια πόλη που κυριολεκτικά καταρρέει.

Το 1980, η Sunday Times ανέθεσε στον Γάλλο φωτορεπόρτερ Raymond Depardon να ταξιδέψει στη Γλασκώβη για ένα αφιέρωμα σχετικά με τις πόλεις της Ευρώπης. Δεν γνώριζε τίποτα για την πόλη και ούτε μιλούσε αγγλικά.

"Τα αγγλικά μου ήταν πολύ περιορισμένα ", είπε "δεν μπορούσα να καταλάβω καθόλου την προφορά της Γλασκώβης. Τα μικρά παιδιά στους δρόμους δεν τα πείραζε καθόλου. Δεν με καταλάβαιναν, αλλά με έπαιρναν από το χέρι και με ξεναγούσαν στα αξιοθέατά τους. Χάρη σε αυτά μπόρεσα να απαθανατίσω αυτές τις  εικόνες".

Αντί να απαθανατίσει το μοντέρνο Hillhead ή τις εντυπωσιακές Βικτοριανές λεωφόρους του κέντρου, ο Depardon τράβηξε το Govan, το Maryhill, το Gorbals και το Calton. Οι συνοικίες που επισκέφθηκε ο Depardon ήταν η πρώτη γραμμή της εργατικής τάξης της πόλης με την αποβιομηχάνιση και την ερήμωση... 

Raymond Depardon

Read More

Izis Bidermanas, η ποιητική θλίψη του Παρισιού

 

"Τύλιξε με την αγκαλιά του όλο το Παρίσι"

Manuel Bidermanas

Ο Izis, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Israëlis Bidermanas, γεννήθηκε στο Marijampole (Λιθουανία, τότε μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας) στις 17 Ιανουαρίου 1911 και πέθανε στο Παρίσι στις 16 Μαΐου 1980. Ήταν Γάλλος φωτογράφος εβραϊκής και λιθουανικής καταγωγής.

Όταν γεννήθηκε στη ρωσοκρατούμενη Λιθουανία, καταγράφηκε με το όνομα Izraël Biderman, το οποίο άλλαξε σε Israëlis Bidermanas μετά την ανεξαρτησία του 1918. Σπούδασε στο Εβραϊκό Σχολείο, όπου είχε το παρατσούκλι "ο ονειροπόλος".

Μετανάστευσε στο Παρίσι το 1930, αποφεύγοντας τις αντισημιτικές διώξεις θέλοντας να γίνει ζωγράφος. Εργάστηκε παράνομα σε διάφορα φωτογραφικά εργαστήρια και από το 1933 ήταν υπεύθυνος ενός παραδοσιακού φωτογραφικού στούντιο στο 13ο διαμέρισμα. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, κατέφυγε στο Ambazac στο Limousin το 1942. Συνελήφθη και βασανίστηκε από τους Ναζί, στη συνέχεια όμως απελευθερώθηκε από την Αντίσταση και εντάχθηκε στο αντάρτικο κίνημα. Φωτογράφισε τους συναγωνιστές του μεταξύ των οποίων και τον συνταγματάρχη Georges Guingouin. Ο Robert Giraud, ποιητής και δημοσιογράφος της Αντίστασης μαζί με τον René Rougerie ήταν από τους πρώτους που έγραψαν για τον Izis στο εβδομαδιαίο περιοδικό της Αντίστασης Unir.

Read More

Sabine Weiss, ο αστέρας της Ουμανιστικής Φωτογραφίας

 

"'Εζησε τόσο διαφορετικές περιόδους ως φωτογράφος, ως γυναίκα σε έναν κόσμο ανδρών, ως μητέρα. Ήταν τόσο πρωτόγνωρο για εκείνη την εποχή να μπορεί κάποιος να είναι όλα αυτά. Η Sabine αντιπροσωπεύει τη δύναμη και το θάρρος να είσαι μια ανεξάρτητη γυναίκα που επιλέγει το δρόμο της με μεγάλη αποφασιστικότητα".

Marion Weiss

Ιανουάριος 1924 – Δεκέμβριος 2021

Γεννημένη στην Ελβετία και πολιτογραφημένη Γαλλίδα υπήκοος από το 1975, η Sabine Weiss γνώριζε από πολύ μικρή ηλικία ότι η φωτογραφία θα γινόταν το μέσο έκφρασής της. Στην ηλικία των 12 ετών, αγόρασε μια φωτογραφική μηχανή από βακελίτη με το χαρτζιλίκι της και έκανε εκτυπώσεις επαφής σε ξύλινα πλαίσια που εξέθετε στον ήλιο στο περβάζι του παραθύρου της. Αργότερα μαθήτευσε στη Γενεύη στο Boissonna's το πιο φημισμένο φωτογραφικό εργαστήριο της Ελβετίας, όπου έμαθε όλο το φάσμα των φωτογραφικών τεχνικών, πριν αποφασίσει να ακολουθήσει το δικό της δρόμο.

 Έφτασε στο Παρίσι το 1946 και έγινε βοηθός του Willy Maywald, ενός διάσημου φωτογράφου μόδας, τότε άρχισε να γίνεται γνωστή μέσα στη δεκαετία του 1950. Συνεργάστηκε με μεγάλα περιοδικά της εποχής όπως  Vogue, Esquire, Life. Εκτός από τη δουλειά της για πρακτορεία, περνούσε το χρόνο της περπατώντας στους δρόμους του Παρισιού για να απαθανατίσει στιγμές της καθημερινής ζωής. Οι εικόνες αυτές, άλλοτε ιδιόρρυθμες, άλλοτε τρυφερές, είναι η ατμόσφαιρα του Παρισιού μετά τον πόλεμο και τη συνδέουν με ανθρωπιστές φωτογράφους όπως ο Willy Ronis, ο Robert Doisneau, ο Brassaï και ο Izis Bidermanas.

Sabine Weiss

Read More